24 stundir - 15.12.2007, Blaðsíða 74

74 LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2007 24stundir
Í septembermánuði 1767 gekk
Eggert Ólafsson, náttúrufræðingur
og skáld, að eiga Ingibjörgu Hall-
dórsdóttur. Eggert var einn mesti
málverndarsinni 18. aldar og fór í
frægar rannsóknarferðir ásamt
Bjarna Pálssyni á árunum 1752-
1757. Hann er höfundur hins
þekkta ljóðs Ísland ögrum skorið.
Brúðkaup Eggerts og Ingibjargar
var haldið í Reykholti og þótti sér-
lega glæsilegt. Um hundrað manns
mætti til veislu sem stóð í nokkra
daga. Meðal gesta voru landlæknir,
Skálholtsrektor, prestar, lögmenn
og sýslumenn.
Brúðhjón flytja
Brúðhjónin höfðu vetursetu í
Sauðlauksdal hjá bróður Ingibjarg-
ar, séra Birni Halldórssyni í Sauð-
lauksdal. Í maímánuði 1768 hugð-
ist Eggert flytja ásamt konu sinni á
Hofstaði í Miklaholtshreppi. Allt
þeirra góss var var flutt í skip og
sagt er að það hafi verið sex hundr-
uð ríkisdala virði. Þar á meðal voru
handrit Eggerts, gamlar og sjald-
gæfar bækur og forngripir. Meðal
gripa var atgeir sem talinn var vera
vopn Gunnars á Hlíðarenda. Þegar
Eggert gekk um borð í skipið
sungu menn hann úr vör að forn-
um sið. Með í för auk konu hans
voru þjónustumaður Eggerts,
þjónustukona Ingibjargar og fjórir
sjómenn.
Skipið sem var áttæringur var
mjög hlaðið. Annar áttæringur,
minni, var með í för og á honum
voru ær sem Eggert vildi hafa með
sér og einhverjir munir. Skipin létu
frá landi í Keflavík og höfðu við-
komu í Skor. Þar gengu flestir í
land. Fljótlega tók að hvessa.
Vér skulum fara í Guðs nafni
Menn í Skor höfðu á orði að best
væri fyrir ferðamennina að bíða af
sér veðrið. Eggert ráðfærði sig við
menn sína en þeir voru ekki sam-
mála um hvað gera skyldi. Fleiri
vildu þó fara en vera. Sagt er að
Ingibjörg hafi lagt mikla áherslu á
að komast heim í ný híbýli þeirra
hjóna. Eggert mun hafa sagt: „Vér
skulum fara í Guðs nafni. Þeir
hérna vita ei betur hvað fært er en
þið.“ Var þá gengið til skipa og lagt
frá landi. Eggert settist sjálfur undir
stýri.
Þegar komið var út á flóann tók
að þykkna í lofti og varð mjög
hvasst. Minna skipið var komið
nokkuð langt á undan því skipi
sem Eggert stýrði. Skipstjórinn á
því skipi lét fella segl og sneri við
upp í Skor.
Mönnum bar ekki saman um
hvað síðast sást til Eggerts og skips-
félaga hans. Sumir segja að Eggert
hafi setið við stjórn skipsins allt þar
til það sökk. Aðrir segja að Ingi-
björg hafi skyndilega hrokkið út-
byrðis. Eggert hafi sprottið upp og
þrifið til hennar en við það hafi
skipinu hvolft. Sagt var að Eggert
og þjónustumaður hans hefðu
margoft komist á kjöl áður en þeir
drukknuðu. Seinni sagan er
dramatískari en sú fyrri og hefur
því orðið lífseig.
Harmaljóð frá kaldri Skor
Eggert var mönnum harmdauði.
Hann var 42 ára gamall þegar hann
drukknaði. Honum var lýst svo:
„Eggert var vel gáfaður, nokkuð í
hærra meðallagi á vöxt, grannleitur
og grannlegur að öðru en herða-
vexti og armliða, réttvaxinn og
fljótstígur daglega, dökkhærður
nokkuð en hvítur á skegg, ennis-
mikill og hafði ljósgulan díla yfir
vinstri gagnauga, fagureygður og
nokkuð fasteygður, liður á nefi,
hvöss kjálkabörð en stutt hakan og
vel við sig, hyggilegur í tilliti, bratt-
gengur og skíðfær mjög vel og létt-
vígur.“
Mörg helstu skáld 19. aldar dáðu
Eggert og má þar nefna Jónas Hall-
grímsson. Matthías Jochumsson
orti frægt kvæði um Eggert. Síð-
ustu þrjú erindin hljóða svo:
Það var hann Eggert Ólafsson,
frá unnarjónum hann stökk,
og niður í bráðan Breiðafjörð
í brúðarörmun sökk.
Það var hann Eggert Ólafsson
Íslands vættur kvað -
aldregi græt ég annan meir
en afreksmennið það.
Ef þrútið er loftið, þungur sjór
og þokudrungað vor,
þú heyrir enn þá harmaljóð,
sem hljóma frá kaldri Skor.
Það var hann Eggert Ólafsson
Þrútið var loft og þungur sjór
Eggert Ólafsson var dáð-
ur maður á sinni tíð.
Nokkrum mánuðum eftir
glæsilegt brúðkaup lagði
hann í örlagaríka sjóferð
ásamt konu sinni.
a
Menn í Skor höfðu á
orði að best væri
fyrir ferðamennina að
bíða af sér veðrið. Eggert
ráðfærði sig við menn
sína en þeir voru ekki
sammála um hvað gera
skyldi. Fleiri vildu þó fara
en vera.
Koparrista af drukknun Egg-
erts Ólafssonar Hann var
mönnum mikill harmdauði.
Breiðafjörður Þar dukknaði
Eggert Ólafsson árið 1768.
Mynd/Ragnar Th.
Of sjaldan eru umskipti
höfð á rúmfötum og þau
viðruð eða þvegin heldur
eru ein og hin sömu allt-
af brúkuð. Hey, viður og
hvað annað, sem liggur
neðst í rúmum, geymist í
mörg ár og er aldrei um-
skipt og eigi heldur fiður
í sængum ...
Enn nú sjaldnar eru
hrákar sjúklinga af-
þvegnir eða brjóst-
hryðjum þeirra safnað og
útkastað. Gott þykir þá
saurindi þeirra og þvag er strax út borið og ekki látið standa
inni nokkra stund áður. Allra sjaldnast eru gólfflögur á pöllum
og loftum inni upp skafnar eða út færðar, ryki og hégóma uppi
og innan um hús burt sópað, borð og bekkir þvegnir eða loftið
sjálft inni í húsunum hreinsað, hvaða fýlu sem það inn drekkur
af margs slags þess háttar skarni, mannasudda og óhreinindum.
Jón Sveinsson landlæknir 1784
Landlækni er nóg boðið
Oss vantar menn sem eru eitt-
hvað öðruvísi en allir aðrir,
menn með skýrt markað ein-
staklings-
eðli, menn
sem hafa
siðferð-
isþrek til að
lifa frjálsir
og óháðir
samábyrgð
almennrar heimsku. Og oss
vantar reynslu sem er eitthvað
frábrugðin reynslu allra ann-
arra. Oss vantar tilbreytingu í
hið sviplausa þjóðlíf vort og
bókmenntir. Oss vantar frum-
leik, hugrekki og hreinskilni.
En sérstaklega vantar oss
frumlega hreinskilni.
Þórbergur Þórðarson - Bréf til Láru
Það sem
þjóðina skortir
SKEMMTILEGTSKRÝTIÐ
FRÉTTNÆMT ÚR FORTÍÐINNI
frettir@24stundir.is a
Stór er sá einn er
sitt hjarta ei svíkur.
Einar Benediktsson
Auglýsingasíminn er
510 3744
stundir