Morgunblaðið - 11.01.2005, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KOSNINGAR Í PALESTÍNU
MARKA TÍMAMÓT
Ótvíræður sigur Mahmouds Abbas íforsetakosningunum í Palestínu ásunnudag og jákvæð viðbrögð
Ísraela og umheimsins við úrslitunum
vekja vonir um að skriður geti loks kom-
ist á ný á friðarferlið fyrir botni Miðjarð-
arhafs.
Mahmoud Abbas, eða Abu Mazen eins
og hann er einnig nefndur, hefur getið
sér orð fyrir hófsemi og ráðvendni. Hann
hefur verið eindreginn boðberi friðsam-
legra samningaviðræðna og andstæðing-
ur ofbeldisfullra baráttuaðferða. Abbas
var einn af stofnendum Fatah, stærstu
hreyfingarinnar innan Frelsissamtaka
Palestínu, og er reyndur pólitíkus og
samningamaður. Hann beitti sér fyrir
nálgun við ísraelsku friðarhreyfinguna á
árum áður og átti stóran þátt í Oslóar-
samkomulaginu árið 1993. Eftir að seinni
uppreisn Palestínumanna hófst árið 2000
hefur hann hvatt ákaft til þess að öfga-
hópar láti af vopnuðum árásum og sjálfs-
morðstilræðum, enda veiti þau Ísraelum
ástæðu til að brjóta gegn sjálfstjórn Pal-
estínu og tefja friðarferlið. Í gær kvaðst
hann rétta friðarhönd til Ísraels og árétt-
aði stuðning sinn við áætlunina um veg-
vísi til friðar.
Miklu máli skiptir að leiðtogar Ísraela
og þeirra ríkja sem mest hafa komið að
friðarumleitunum milli Ísraela og Pal-
estínumanna hafa fagnað sigri Abbas og
lýst vilja til að eiga við hann viðræður.
Forveri hans, Yasser Arafat, naut ekki
trausts Ísraela og Bandaríkjastjórnar,
en með embættistöku Abbas má binda
vonir við að deiluaðilar geti sest að samn-
ingaborðinu af fullri alvöru og heilindum.
Hermt er að Ariel Sharon, forsætisráð-
herra Ísraels, sé reiðubúinn að ganga
strax til viðræðna við nýjan forseta pal-
estínsku sjálfstjórnarinnar um öryggis-
mál, þótt allsherjar friðarviðræður muni
bíða enn um sinn, og Abbas hefur gefið til
kynna að hann vilji hitta Sharon að máli
við fyrsta tækifæri. Þá lýsti George W.
Bush Bandaríkjaforseti í gær áhuga á að
fá Abbas til fundar í Hvíta húsinu.
Hins nýja forseta bíða vissulega erfið
verkefni, bæði gagnvart Ísrael og ekki
síður inn á við. Þótt Yasser Arafat hafi
verið umdeildur leiðtogi var hann ótví-
rætt sameiningartákn palestínsku þjóð-
arinnar og það er mikil áskorun að feta í
þau fótspor. Það veitir Abbas styrk að
hafa unnið öruggan sigur, eins og við var
búist, með 62,3% atkvæða, en líta verður
til þess að Hamas og fleiri herskáar
hreyfingar innan PLO sniðgengu kosn-
ingarnar. Til að halda stuðningi og
trausti meðal þjóðarinnar verður Abbas
að efna loforð sín um að skera upp herör
gegn þeirri spillingu sem valdahópurinn í
kringum Arafat var orðlagður fyrir, gera
nauðsynlegar umbætur á sjálfstjórninni
og leggja mikla áherslu á að bæta lífskjör
Palestínumanna. Það er afar mikilvægt
að honum takist að koma skikki á örygg-
issveitir sjálfstjórnarinnar og hafa stjórn
á öfgahópum.
Ariel Sharon lét þau ummæli falla að
Mahmoud Abbas myndi standa og falla
með því hversu vel honum tækist að
hemja herskáar fylkingar Palestínu-
manna og stemma stigu við hryðjuverk-
um. Víst er að einungis þannig er von til
þess að Ísraelar gangi til samninga um
stofnun sjálfstæðs ríkis Palestínumanna
og að varanlegur friður komist á milli
þessara tveggja þjóða, sem svo lengi og
ákaft hafa deilt. Þess er jafnframt ósk-
andi að ný ríkisstjórn Ísraels verði við
tilmælum Shimons Peres, leiðtoga
Verkamannaflokksins sem nú tekur við
embætti aðstoðarforsætisráðherra, að
veita nýjum leiðtoga Palestínumanna
tækifæri til að leiða þjóð sína til friðar, og
hafi kjark til að gera nauðsynlegar til-
slakanir af sinni hálfu.
SKÓLI ER Á VIÐ STÓRIÐJU
Í umfjöllun um nýjan FjölbrautaskólaSnæfellinga í Grundarfirði í Morgun-
blaðinu í gær kom fram að umbætur í
samgöngum og skólamálum auka lífs-
gæði og bæta búsetuskilyrði í sveitar-
félögum á Snæfellsnesi, að mati Bjargar
Ágústsdóttur, bæjarstjóra í Grundar-
firði.
Hún segir að í dag „teljum við sjálf-
sagt að börn eigi þess kost að fara í fram-
haldsskóla. En það er mjög erfitt fyrir
marga að halda heimili á tveimur stöð-
um, eins og foreldrar sumra framhalds-
skólanema hafa þurft að gera. Einnig er
oft erfitt fyrir unglingana að fara að
heiman. Það endurspeglast m.a. í því að
brottfall úr framhaldsskóla er algengara
meðal nemenda sem hafa þurft að flytja
að heiman til náms en þeirra sem geta
áfram búið heima,“ segir hún.
Af orðum hennar má vera ljóst að
menntamál eru mikið hagsmunamál fyr-
ir landsbyggðina. Nútímafólk gerir þær
kröfur, hvort sem það býr á höfuðborg-
arsvæðinu eða utan þess, að börnin þess
eigi kost á framhaldsnámi og geti stund-
að það án þess að fara að heiman á unga
aldri. Hið félagslega vægi menntunar-
kosta á heimaslóðum er því augljóst. En
margföldunaráhrifin eru líka margvísleg
og svo sannarlega drifkraftur í litlum
samfélögum. Björg segir enn fremur:
„Um er að ræða hátt í 200 ungmenni sem
verða heima í stað þess að fara burt. Bæ-
irnir hafa tæmst af ungu fólki á haustin
og svo hefur verið spurning um hve
margt snýr aftur.“ Bendir hún á að bú-
seta þessa fólks komi sér mjög vel fyrir
verslun og þjónustu á svæðinu. Að auki
treysti það rætur unga fólksins til
heimabyggðarinnar að búa þar fram til
tvítugsaldurs sem auki líkur á því að það
kjósi að búa þar í framtíðinni.
Þegar horft er til mikilvægis góðra
menntastofnana á landsbyggðinni hvað
margföldunaráhrif varðar, hefur löngum
verið tekið dæmi af Háskólanum á Ak-
ureyri, sem hefur verið kraftmikið
hreyfiafl í atvinnulífi á Eyjafjarðar-
svæðinu. Skólar draga til sín sérfræði-
menntað fólk og auka menntastigið og
sem dæmi um það má nefna að þegar
hafa þrír kennarar og stjórnendur flutt
sérstaklega vestur vegna opnunar skól-
ans í Grundarfirði.
Ljóst er að mennt er máttur – ekki
einungis einstaklingsins, heldur einnig
heilu byggðarlaganna. Eins og Ásgeir
Valdimarsson, bæjarfulltrúi í Grundar-
firði, orðaði það í samtali við Morgun-
blaðið er ekki einungis um þá búbót að
ræða fyrir fólkið á Nesinu að þurfa ekki
að senda börnin sín að heiman í skóla,
heldur segir hann það „á við stóriðju [...]
að fá þennan skóla“. Það er því óskandi
að fleiri sveitarfélög reyni að virkja
menntun í sína þágu með sama hætti og
gert hefur verið á Snæfellsnesi. Það er
skynsamleg fjárfesting sem vinnur í
þágu framtíðarinnar, án þess að vega að
henni með nokkrum hætti. Hún skapar
verðmæt störf og skilar auknu þekking-
arstigi, sem stóriðja gerir til að mynda
sjaldan eða aldrei.
Ú
trás íslenskra fyr-
irtækja hefur verið
ofarlega á baugi í
þjóðfélagsumræð-
unni að undanförnu.
Hvað finnst Sir Howard um innrás
íslensku fyrirtækjanna inn á bresk-
an markað?
„Þegar þú lítur á fjármálamark-
aðinn þá er það nauðsynlegt fyrir
fyrirtæki sem starfa á jafnlitlum
markaði og Ísland er, að leita út fyr-
ir eigin landamæri og inn á markaði
sem vaxtarmöguleikar eru á. Að fyr-
irtæki skuli leita inn á breskan
markað kemur mér ekkert á óvart
þar sem London er alþjóðleg fjár-
málamiðstöð en ekki bara bresk
fjármálamiðstöð. Þar er saman kom-
in þekking og reynsla sem getur
komið íslenskum fjárfestum að
gagni seinna meir.“
Þegar tilkynnt var um yfirtöku-
tilboð Íslandsbanka í BN banka í
Noregi þá vakti það sterkar tilfinn-
ingar ýmissa aðila þar í landi. Nú
virðast slík viðbrögð ekki vera jafn-
algeng í Bretlandi.
„Slík viðbrögð eru ekki jafnalgeng
í Bretlandi. Ef litið er á landslagið á
breskum fjármálamarkaði eru bresk
fyrirtæki sennilega í minnihluta. Þar
eru risastórir bandarískir bankar á
borð við Citibank og líklega getur
einungis einn breskur banki flokkast
undir að vera meðal þeirra stærstu í
heimi en það er HBSC.
Nú eru kaup erlendra aðila á
Kauphöllinni í London yfirvofandi
og vissulega er fjallað um það í fjöl-
miðlum en ég get ekki ímyndað mér
að þau kaup verði hindruð. Við Bret-
ar höfum lært að fjölbreytileiki í
fjármálalífinu sé af hinu góða.“
Útrás skilar sér
Aðspurður segist Sir Howard
telja að útrás íslenskra fyrirtækja sé
af hinu góða. „Það er spurning hve-
nær fyrirtækin hætti að teljast ís-
lensk enda ekki víst að þau
ávallt hafa sínar höfuðstöðv
landi. Íslensk fyrirtæki sem
mikla starfsemi í Bretlandi
sér hag í að flytja þungamið
seminnar þangað og skrá si
markað þar, til þess að fá að
nýju fjármagni. Bresk fyrir
hafa fjárfest mikið erlendis
mörg hver skráð sig á erlen
aði til þess að afla nýs fjárm
þá er spurning hvort hægt s
Reglugerðir auðve
Sir Howard Davies var aðalræðumaður á ráð-
stefnu Fjármálaeftirlitsins í gær. Sir Howard hef-
ur gegnt mörgum trúnaðarstörfum á ferli sínum
innan bresks fjármálalífs. Guðmundur Sverrir
Þór hitti hann að máli að ráðstefnunni lokinni.
Hefur komið víða við Sir
of Economics and Politica
V
algerður Sverrisdóttir,
iðnaðar- og við-
skiptaráðherra, var
fyrsti ræðumaður á
fundinum og í stuttu er-
indi sínu sagðist hún hafa kynnt rík-
isstjórninni lagafrumvarp sem ætti
að stuðla að auknu gegnsæi í störf-
um Fjármálaeftirlitsins auk þess
sem eftirlitið fengi möguleika á að
bregðast betur við ef grunur léki á
að brögð væru í tafli. Í máli Val-
gerðar kom fram að frumvarpið,
sem inniheldur breytingar á ákvæð-
um varðandi misnotkun markaða,
yfirtökur og útboðslýsingar, væri
mun ítarlegra en núgildandi lög og
er það í samræmi við reglur Evrópu-
sambandsins en áðurnefnd ákvæði
eru í samræmi við svokallað Lamfal-
ussy-ferli, sem er fjögurra þrepa
ferli sem mun hraða starfi Evrópu-
sambandsins við lagasetningu og
gera löggjafarvaldi sambandsins að
bregðast hraðar við þróun mark-
aðarins.
Árangur ekki fullnægjandi
Næstur tók Sir Howard Davies til
máls en hann er rektor London
School of Economics and Political
Science. Sir Howard var að-
alræðumaður fundarins en hann hef-
ur meðal annars starfað sem aðstoð-
arbankastjóri Englandsbanka og
sem formaður breska fjármálaeft-
irlitsins, FSA. Í fyrri hluta erindis
síns rakti Sir Howard þá þróun sem
hefur orðið síðan fundur leiðtoga
Evrópusambandsins var haldinn í
Lissabon í mars 2000 en þá var sett
það markmið að fjármálamarkaður í
Evrópu skyldi orðinn leiðandi í
heiminum undir lok þessa áratugar.
Eins og fram kom í stuttu viðtali við
Sir Howard í Morgunblaðinu í gær
hefur fjöldi reglugerða verið settur
til þess að ná þessu markmiði en að
hans mati hafa þessar reglugerðir
ekki náð tilskildum árangri. Ein
helsta ástæðan að hans mati er sú að
reglugerðir á fjármálamörkuðum
eiga að koma í kjölfar framþróunar
en ekki á undan eins og gerst hefur í
þessu tilfelli.En Sir Howard gagn-
rýndi ekki eingöngu, hann benti
einnig á leiðir til úrbóta.
Í fyrsta lagi telur Sir Howard að
ráðamenn þurfi að einbeita sér að
útfærslu og framkvæmd reglugerð-
anna í stað þess að einblína á setn-
ingu nýrra reglugerða.
Í öðru lagi telur hann að leggja
þurfi áherslu á að koma á kerfi þar
sem fjármálayfirvöld í hverju landi
fyrir sig hafi eftirlitsskyldu með fyr-
irtækjum sem eiga höfuðstöðvar í
því landi en stunda einhverja starf-
semi í öðru landi. Sem dæmi nefndi
hann að FSA í Bretlandi samþykkti
að Fjármálaeftirlitið hefði eftirlit
með íslenskum fyrirtækjum sem
stunda starfsemi í Bretlandi og að
það eftirlit yrði unnið samkvæmt ís-
lenskum reglum. Þetta er að hans
mati mun skilvirkari leið en sam-
ræming fjármálaeftirlits í allri álf-
unni sem hann telur vera mjög
kostnaðarsama.
Í þriðja lagi telur Sir Howard
mikilvægt að allt tal um miðstýrt
evrópskt fjármálaeftirlit verði bælt
niður. Mikið hefur að hans sögn ver-
ið rætt um samþættingu fjármála-
eftirlits víða um heim og að hans
mati eru rökin fyrir samþættingu
frekar en sameiningu fjármálaeft-
irlita mjög sterk. Á nútíma fjár-
málamörkuðum er erfitt að skilja á
milli bankamarkaða, trygg-
ingamarkaða og verðbréfamarkaða
enda margar samsteypur sem starfa
á öllum þessum mörkuðum. Þessar
samsteypur flytja áhættu á milli
markaða og oft getur verið erfitt fyr-
ir eftirlitsaðila sem starfa á hverjum
markaði fyrir sig að fylgjast vel með.
Þess vegna er að hans mati mik-
ilvægt að í hverju landi sé eitt fjár-
málaeftirlit sem hefur eftirlit með
öllum mörkuðum.
Í fjórða lagi nefndi Sir Howard að
mikilvægt væri að koma ýmsum
hindrunum úr vegi og nefndi hann í
því samhengi reglur um yfirtökur á
milli landa. Til þess að hægt sé að
skapa einn stóran innri markað er að
hans mati mikilvægt að fjár-
málamarkaðir milli landa virki en
þeir eru að hans sögn ekki n
skilvirkir ef reglur í einu lan
í veg fyrir yfirtökur á milli l
Samþættur hluti samke
Að lokinni ræðu Sir How
röðin komin að Sigurði Eina
stjórnarformanni KB banka
hóf mál sitt á að benda á mi
þess að eftirlitsaðilar á fjár-
málamarkaði hefðu skýrar r
markmið en án þeirra er hæ
eftirlitsaðilar vinni gegn ha
munum markaðsaðila og bæ
ig markaði í stað þess að örv
Helsta áhersla eftirlitsaðila
mati Sigurðar að vera á að v
hinn frjálsa markað en nána
eru sammála um að frjáls m
sé skilvirkasta leiðin til þess
skipuleggja og dreifa framl
Í máli Sigurðar kom fram
málaeftirlitið væri samþætt
samkeppni í íslenska hagke
Hlutverk þess að mati hans
og fremst að sjá til þess að b
og önnur fjármálafyrirtæki
hagslegt bolmagn til þess a
við skuldbindingar sínar en
að tryggja að lögum og regl
fylgt.
Að mati Sigurðar er engi
til þess að breyta lagaumhv
Fjármálaeftirlitsins á Íslan
þá til þess að laga íslensk lö
um Evrópusambandsins. H
sagði það von sína að þrýsti
tækist ekki að breyta forga
Fjármálaeftirlitsins þannig
yrði reglugerðir sem aðeins
Íslandi þar sem þannig aðg
væru ekki vænlegar til lang
litið.
Gegnsæi Fjármálaeftir
Kynnti nýtt frumvarp Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðsk