Morgunblaðið - 11.01.2005, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 2005 29
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÞAÐ ER ábyrgðarhluti að vera höf-
uð ættarinnar, höfuð fjölskyldunnar
eða höfuð þjóðarinnar. Að vera í
efsta laginu er virðingarstaða, það
er áhugavert og síðast en ekki síst,
krefjandi. Ef til vill eru til þeir sem
halda að það eitt að standa efstur í
valda-, virðingar- eða metorðastig-
anum gefi mönnum rétt á að troða
á þeim sem upp kunna til þeirra að
líta. Reykjavík er í mínum huga
höfuðborg þessa lands. Reykjavík
er miðstöð mennta, heilbrigðisþjón-
ustu, miðstöð þjóðarinnar allrar í
fyllsta skilningi þess orðs. Þeim bæ
eða þeirri borg sem þetta virðing-
arheiti hefur, ber skylda til að
halda öllum leiðum opnum að þeirri
þjónustu sem þjóðin gerir kröfur til
og til hefur verið stofnað af al-
mannafé. Þegar maður nemur skoð-
anir þeirra sem vilja Reykjavík-
urflugvöll burt, svo þétta megi
byggð og létta á umferðarþunga og
vísa innanlands- og sjúkraflugi til
Keflavíkurflugvallar setur mann
hljóðan. Er virkilega til fólk sem
veit ekki að búið er í öðrum lands-
hlutum fjarri Höfuðborginni? Er
virkilega til fólk sem hefur farið í
velheppnaða sumarleyfisferð út á
land ómeðvitað um ófarir annarra
samborgara sinna sem þurft hafa á
bráðri hjálp að halda? Verst er sú
tilfinning að þeir sem nú ráða för í
höfuðborginni horfi til þessa veru-
leika. Ef þetta sem að framan er
ritað er þeim ljóst sem vilja flug-
völlinn burt þá er til ein mjög góð
lausn. Gerum Akureyri að Höf-
uðstað landsins, miðstöð innan-
landsflugs, stað sem hefur að leið-
arljósi „Komið til mín allir þeir sem
koma vilja og þurfa þjónustu,
menntun, aðhlynningu og tilfinn-
ingu fyrir því að þeir séu velkomn-
ir“. Þá þarf einungis að renna
traustari stoðum undir frábæra
þjónustu t.d. Fjórðungssjúkrahúss-
ins og Háskólans á Akureyri. Ís-
land nær út fyrir höfuðborg-
arsvæðið, eða er hér einhver
misskilningur á ferðinni?
JÓN SIGURÐSSON,
umboðsmaður,
Árbraut 12,
Blönduósi.
Öndvegissúlurnar aftur á flot
Frá Jóni Sigurðssyni:
borgarsjóðs fyrir lok febrúar ef ekk-
ert annað yrði gert. Svona fullyrð-
ingar eru markleysa enda getur
borgarstjóri ekki lokað Reykjavík-
urborg í tvo mánuði og innheimt
skatta án þess að veita neina þjón-
ustu.
Orkuveita Reykjavíkur
Réttlætir samanburður borgarstjóra
á tölum úr ársreikningum Orkuveitu
Reykjavíkur við Landsvirkjun æv-
intýrafjárfestingar Orkuveitunnar,
framúrkeyrslu við byggingu höf-
uðstöðva, hækkandi orkureikninga
o.s.frv.? Eiga þessir útúrsnúningar að
vera huggun Reykvíkinga nú þegar
orkureikningurinn hækkar? Fyrst
borgarstjóri kýs að bera saman
Landsvirkjun og Orkuveitu Reykja-
víkur skal upplýst að heildarskuldir
Landsvirkjunar hafa hækkað um
25% frá árslokum 1993 þrátt fyrir all-
ar þær gríðarlegu framkvæmdir sem
Landsvirkjun hefur staðið fyrir á
undanförnum árum en heildarskuldir
Orkuveitunnar hafa á sama tíma
hækkað um 1508%.
Að lokum
Af hverju stendur R-listinn ekki við
stefnu sína sem hann kynnti fyrir
kosningar 2002 um að halda útsvars-
hlutfalli og fasteignasköttum óbreytt-
um og að lækka skuldir og holræsa-
gjald? Hvað varð um þessi loforð?
Heldur R-listinn að hann komist upp
með að láta borgarbúa kaupa köttinn
í sekknum mikið lengur?
Fjármálum Reykjavíkurborgar
ber að stýra af festu og ábyrgð og það
munum við í Sjálfstæðisflokknum
gera en láta R-listanum það eftir að
svíkja kosningaloforð, hækka skatta
og skuldir og vera með sjónhverf-
ingar þegar rætt er um arfleifð hans
vegna fjármálastjórnar síðustu 10
ára.
’Útúrsnúningar breytaekki þeirri staðreynd að
skattar, fasteignagjöld
og ýmis þjónustugjöld í
Reykjavík eru að hækka
meira en góðu hófu
gegnir.‘
Höfundur er oddviti Sjálfstæð-
isflokksins í borgarstjórn.
ÞAÐ hefur löngum verið þekkt
að afskipti stjórnmálamanna eiga
sér lítil takmörk. Stjórnlyndir
þingmenn reyna hvað
eftir annað að stýra
því sem við gerum í
okkar daglega lífi.
Stofnanir eru til sem
stýra mataræði,
banna ýmsar kvik-
myndir, ákveða hvað
sé list og hvað ekki,
velja og hafna íþrótta-
greinum, ákveða hve-
nær og hvaða áfengi
skuli drukkið, fá í
gegn bann við tali um
reykingar o.s.frv. Nýj-
asta dæmið um þenn-
an ágang eru hug-
myndir um að grípa
til aðgerða til að ná
fram tilteknu fjöl-
skylduformi sem er
þingmönnum þókn-
anlegt.
Stjórnlyndið
Guðrún Ögmunds-
dóttir þingmaður lagði sitt af
mörkum til umræðunnar og sagði
það hrikalegt ef þróun hér yrði
eins og í Bandaríkjunum þar sem
konur kjósa að fara inn á heimilin
að loknu námi og ala þar upp börn
sín. Frekar átti, að mati þing-
mannsins, að nota þvingunar-
aðgerðir í skattkerfinu og nið-
urgreiða sem mest svo að foreldrar
barna þurfi minna að vinna og hafi
meiri frítíma en geti samt notið
sömu efnislegu gæðanna nema nú á
kostnað þeirra sem ekki passa í
fjölskylduformið, t.d. á kostnað ein-
hleypra, einstæðra foreldra og
gamals fólks. Ekki fæst mögulega
séð hvers vegna þingmaðurinn er
svona á móti frjálsu vali fólks til að
haga lífi sínu og barna sinna eins
og það sjálft kýs. Það er val fólks
að eiga barn. Valkostum fylgja
fórnir og kostir. Það er óréttlátt að
aðrir beri kostnaðinn af barn-
eignum en þeir sem eiga börnin.
Þeir eiga að bera kostnaðinn sem
valda honum. Það er sanngjarnt.
Þeir sem eiga börn njóta einnig
allra þeirra góðu hluta sem slíku
fylgir. Nafnlausir skattgreiðendur,
sem borga brúsann,
njóta þess ekki.
Er ekki nóg komið?
Því má ekki gleyma að
ríkið á ekki fólkið.
Þingmenn eru ekki
foreldrar fólksins.
Þeir hafa ekki það
hlutverk að ala al-
menning upp. Það er
óréttlátt og rangt að
þvinga vilja sínum upp
á aðra. Að skapa kerfi
sem framleiðir eitt
fjölskylduform er gróf
aðgerð gagnvart þeim
sem passa ekki inn í
það tiltekna form.
Forðumst Sovétið
Tilraunir stjórnlyndra
manna til að móta
samfélagið eins og
leir, og smíða kerfi
sem var sniðið að einu
fjölskylduformi, biðu skipbrot. All-
ar þær hugmyndir sem stjórnlynd-
ir þingmenn flagga nú hver á fætur
öðrum hafa verið reyndar í fortíð-
inni. Til að sjá árangur þeirra
stjórnvaldsaðgerða er ráð að skoða
lífið í Sovétríkjunum sálugu eða í
öðrum föllnum löndum komm-
únismans. Stýring á samskiptum
fólks og hegðun kann aldrei góðri
lukku að stýra.
Niðurstaða
Frelsið er það sem fólk þarf til að
ná árangri og finna hamingjuna.
Stjórnlyndi hefur aldrei í fortíð og
mun ekki í framtíð skapa neinum
hamingju heldur aðeins auka rang-
læti. Kerfi, sem hefur stjórnlyndi
fremur en mannúð að leiðarljósi, er
kerfi valdníðslu.
Afskiptum
þarf að linna
Friðbjörn Orri Ketilsson
fjallar um frelsið
’Frelsið er þaðsem fólk þarf til
að ná árangri og
finna hamingj-
una.‘
Friðbjörn Orri
Ketilsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Frjálshyggjufélagsins. EFTIR flokksfund í Valhöll á laug-
ardaginn var Davíð Oddsson utanrík-
isráðherra spurður út í nýlega smá-
grein þar sem ég vildi fá
skýringar á því að
sendiherra Íslands í
Kaupmannahöfn er orð-
inn fulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins í flokks-
pólitískri nefnd.
Athugasemd Marðar
Árnasonar um þetta,
sagði Davíð Oddsson, er
„afskaplega ósmekk-
leg“. Og splæsti síðan
tvennskonar rökum á
fréttamann Sjónvarps.
Annarsvegar sé
vinna nefndarinnar um
stjórnarskrána „faglegt
verkefni, ekki pólitískt
togstreituverkefni“. Þó
var sami maður nýbú-
inn að lýsa því yfir á
Valhallarfundinum að
meginverkefni Sjálf-
stæðisflokksins í nefnd-
inni væri að afnema málskotsrétt for-
seta Íslands.
Hinsvegar, sagði Davíð Oddsson,
„höfum við“ – sennilega forystumenn
stjórnarflokkanna – ekki fundið að
framgöngu sendiherrans Jóns Bald-
vins Hannibalssonar. Og meinti að
þessvegna sé „þeim“ – fyrri félögum
og arftökum stjórnmálamannsins
Jóns Baldvins – sæmst að þegja.
Gamla góða samtryggingin?
Þessi svör eru óviðeigandi af hálfu
ráðherrans.
Málið fjallar einfald-
lega ekki um háttsemi
sendiherrans í Finn-
landi í frístundum, enda
hefur hann ekki gegnt
neinskonar trún-
aðarstörfum fyrir
stjórnmálaflokk eftir að
hann tók við embætti.
Og enn síðri smekk
sýnir ráðherrann og
formaðurinn með því að
stilla ákvörðun sinni
upp sem leik í tog-
streitutafli „okkar“ og
„þeirra“.
Það að gera sendi-
herra Íslands að er-
indreka Sjálfstæð-
isflokksins í flokks-
pólitískri nefnd snýst
um það að vera trúr lög-
unum, og um þjónustu
við þjóðina. Það snýst um siðferði í
stjórnmálum – hugtak sem Davíð
Oddsson virðist ekki kannast við.
Afskaplega ósmekklegt
Mörður Árnason fjallar um
ummæli Davíðs Oddssonar
Mörður Árnason
’Þessi svör eruóviðeigandi af
hálfu ráð-
herrans.‘
Höfundur er alþingismaður
fyrir Samfylkinguna.
LÍFSKJÖRUM á Íslandi er mis-
skipt. Sá sem býr í Þingeyjarsýslu
borgar til dæmis meira í virð-
isaukaskatt en sá sem
býr í Reykjavík. Er
það sanngjarnt?
Nei. Það er svo ein-
falt. Ástæðan fyrir
þessu misrétti er sú að
virðisaukaskattur er
ákveðin prósenta af
endanlegu verði vöru.
Mörg fyrirtæki senda
viðskiptavinum sínum,
öðrum fyrirtækjum á
höfuðborgarsvæðinu,
vöruna án endurgjalds.
Fyrirtæki utan höf-
uðborgarsvæðisins
þurfa hins vegar mörg
hver að greiða flutn-
ingskostnaðinn. Hann
bætist við þegar fyr-
irtækin verðleggja vör-
una og hækkar hana
enn frekar.
Tökum dæmi úr bók-
inni Fólk og fyrirtæki sem kom út á
vegum Byggðarannsóknarstofnunar
og Hagfræðistofnunar HÍ á árinu
2003, um algenga innflutta vöru sem
fæst í Reykjavík, á Akureyri og
Þórshöfn þar sem svokallað Fob-
verð, flutningskostnaður til landsins
og gjöld auk álagning fyrirtækjanna
er hin sama í krónutölu. Allir sitja
við sama borð þar til flutningskostn-
aðurinn skekkir myndina verulega
og veldur því að virðisaukaskattur
er hærri að krónutölu utan höf-
uðborgarsvæðisins en innan þess:
„Varan er því 6% dýrari á Ak-
ureyri en í Reykjavík og 12,5% dýr-
ari á Þórshöfn. /.../ Virðisaukaskatt-
urinn er 14 kr. í Reykjavík, 15 kr. á
Akureyri og 16 kr. á Þórshöfn. /.../
Þeim mun hærri sem flutnings-
kostnaðurinn er þeim mun meiri er
virðisaukaskatturinn. Umrædd vara
kostar því 112 kr. í Reykjavík, 119
kr. á Akureyri og 128
kr. á Þórshöfn.“
Ýmislegt má gera til
þess að leiðrétta þessa
stöðu og ég hvet yf-
irvöld, sem nú hugleiða
frekari breytingar á
skattkerfinu, að hafa
mismunun af þessu
tagi í huga og jafna
stöðu dreifbýlis og höf-
uðborgarsvæðis í þess-
um efnum sem öðrum.
Það má gera m.a. með
því að draga úr flutn-
ingskostnaði vöru og
þjónustu út fyrir höf-
uðborgarsvæðið og
breyta þeim grunni
sem virðisaukaskattur
er miðaður við þannig
að allir sitji við sama
borð. Þetta gera meira
að segja sum fyrirtæki
sjálf, t.d. með því að bjóða sama
vöruverð á Akureyri og í Reykjavík.
En auðvitað ætti fella alfarið nið-
ur virðisaukaskatt af matvöru, að
minnsta kosti draga verulega úr
honum. Það er önnur saga.
Með aðgerðum af þessu tagi yrði
fyrirtækjum utan höfuðborgarsvæð-
isins gert kleift að starfa á eðlilegum
samkeppnisgrunni. Og þess njóta þá
íbúarnir í verði á vöru og þjónustu,
atvinnuframboði og almennum lífs-
kjörum og lífsgæðum.
Ósanngjarnt
fyrirkomulag
Jóhann Guðni Reynisson
fjallar um flutningskostnað
’Ýmislegt mágera til þess að
leiðrétta þessa
stöðu.‘
Jóhann Guðni
Reynisson
Höfundur er sveitarstjóri
Þingeyjarsveitar og formaður
héraðsnefndar Þingeyinga.