Morgunblaðið - 11.05.2005, Qupperneq 24

24 MIÐVIKUDAGUR 11. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÝLEGA er lokið 4. ráðstefnu
Alþjóðajarðhitasambandsins, sem
að þessu sinni var haldin í Antalya í
Tyrklandi. Þessar alþjóðlegu ráð-
stefnur hafa verið haldnar á 5 ára
fresti frá árinu 1990 og eru þar
kynntar helstu rannsóknir og nýj-
ungar á sviði jarðhitanýtingar.
Ráðstefnan í ár stóð í 5 daga, frá
sunnudegi 24. apríl til föstudags 29.
apríl og var stöðug dagskrá allan
tímann og oftar en ekki fjallað sam-
tímis um hin ýmsu svið jarðhitans.
Ráðstefnuna sóttu um 1.500 manns.
Ég hafði fengið boð frá for-
ráðamönnum ráðstefnunnar í lok
sl. árs um að verða félagi í heið-
ursnefnd hennar, sem felst einkum
í því að mæta þar og flytja ávarp
eða erindi um efni ráðstefnunnar.
Mér fannst þetta spennandi mál og
svaraði erindi ráðstefnuhaldara já-
kvætt og fannst þessi fundur kjör-
inn vettvangur til að auka og efla ís-
lenska útrás í jarðhitaþekkingu og
fjárfestingu með því að efna til við-
ræðna við aðra ráðherra eða hátt
setta embættismenn.
Við upphaf ráðstefnunnar voru
flutt nokkur ávörp af hálfu heima-
manna, m.a. ráðherra orkumála og
umhverfismála og landstjóra Anta-
lya, um mikilvægi jarðhitans og
stefnu þeirra í nýtingu hans. Að því
loknu flutti ég ávarp um þýðingu
jarðhitans í efnahagslífi þjóðar eins
og Íslands, en auk þess fjallaði ég í
erindi mínu um mikilvægi jarðhit-
ans á heimsvísu.
Íslendingar í fararbroddi
Íslendingar nota jarðhita hlut-
fallslega mest allra þjóða. Í dag
koma um 54% af heildarorkunotkun
þjóðarinnar frá jarðhita og um 90%
allra húsa eru hituð með jarðhita.
Það hefur lengi verið stefna ís-
lenskra stjórnvalda að auka notkun
á jarðhita eftir því sem hagkvæmt
geti talist. Á áttunda áratug síðustu
aldar hófst mikið átak til að draga
úr olíunotkun hér á landi. Árið 1970
var um 45% húsnæðis hitað upp
með olíu en í dag er sú tala vel innan
við 1%. Þá hefur notkun jarðhita við
raforkuframleiðslu aukist úr 5% af
raforkunotkun í um 18% á síðasta
áratug og mun meira en tvöfaldast á
næstu 2 árum með hinum n
virkjunum á Hellisheiði og
Reykjanesi.
Óhætt er að fullyrða að ís
jarðvísindamenn hafi í árat
í fararbroddi jarðhitaranns
alþjóðavísu. Í því samhengi
benda á að engin tilviljun er
Jarðhitaskóla Sameinuðu þ
var komið á laggirnar hér á
ið 1979. Sem dæmi um hlutd
lendinga og nemenda Jarðh
ans á alþjóðlegum vettvang
jarðhitasviðsins má geta þe
jarðhitaráðstefnunni í Anta
íslenskir vísindamenn með
af um 700 sem flutt voru þa
fyrrum nemendur Jarðhita
voru með 144 erindi eða um
Jarðhitinn – Ein mikilvæ
endurnýjanlega orkulind
’Staða okkar Ísleninga í orkumálum
á alþjóðavísu er m
sterk og þá sérsta
varðandi nýtingu
jarðhitans.‘
Eftir Valgerði Sverrisdóttur
VÍÐTÆKT SAMRÁÐ UM
HEILDRÆNA BÆJARMYND
Sú mikla þátttaka sem var í sam-keppninni Akureyri í öndvegihefur vakið athygli, en 147 til-
lögur frá fulltrúum 40 landa voru tekn-
ar til dóms. Úrslitin voru kynnt í húsi
Menntaskólans á Akureyri sl. laugar-
dag, en þar kom m.a. fram að þegar
hefur verið skipaður stýrihópur til að
fylgja málinu eftir. Kristján Þór Júl-
íusson, bæjarstjóri á Akureyri og for-
maður dómnefndarinnar, sagði við það
tilefni að reynt verði „að koma skipu-
lagsmálum í farveg sem er hagfelldur,
skilvirkur og tekur mið af því að mögu-
legir þróunaraðilar geti farið að vinna í
samráði við bæjaryfirvöld, á eigin for-
sendum eins fljótt og hægt er“.
Markmið dómnefndarinnar var að
sögn Kristjáns að „draga fram þær til-
lögur sem eru sterkastur efniviður í
nýja framtíðarsýn fyrir miðbæ Akur-
eyrar, með hliðsjón af vilja bæjarbúa.
Dómnefndin telur að vænlegasta leiðin
til að nýta niðurstöður samkeppninnar
sé sú að flétta saman áhugaverðustu
atriðin úr bestu tillögunum svo úr verði
skipulag sem uppbygging framtíðar
mun fylgja“.
Framkvæmd samkeppninnar Akur-
eyri í öndvegi virðist hafa verið til mik-
illar fyrirmyndar allt frá því að hafist
var handa við verkefnið. Að Akureyri í
öndvegi stóðu í upphafi 14 öflug fyr-
irtæki sem starfa á landsvísu, en mark-
miðið var að bæta skipulag, atvinnu-
forsendur og mannlíf í miðbæ
Akureyrar. Gengið var til samstarfs við
Arkitektafélag Íslands sem annaðist
alþjóðlegu hugmyndasamkeppnina, en
Netið var nýtt til að miðla upplýsingum
til þátttakenda í samkeppninni, sem
reyndist hagkvæmt, ekki síst í ljósi um-
fangs verkefnisins. Ráðgjafarfyrirtæk-
ið Alta annaðist undirbúning keppninn-
ar, sá um samráðsfundi, ritstjórn
keppnislýsingar og miðlunina á Net-
inu, en bakbeinið í öllu því starfi voru
upplýsingar sem söfnuðust á íbúaþingi
sem haldið var sl. haust. Á íbúaþingið
komu um tíu prósent bæjarbúa og vakti
sú góða þátttaka athygli meðal þeirra
arkitekta sem sýndu málinu áhuga.
Það mikla samráð sem haft var við
bæjarbúa við undirbúninginn er eftir-
tektarvert, en slíkt samráð ætti í raun
að vera grundvallarforsenda við veiga-
miklar ákvarðanir er varða lífsgæði og
hagsmuni almennings. Þótt töluverður
tími hljóti að fara í úrvinnslu á hug-
myndum sem koma fram á stórum
íbúaþingum á borð við þetta, leiðir slík
forvinna þó án efa til þess að minni lík-
ur eru á því að leiðrétta þurfi skipu-
lagsþætti eftir á með tilheyrandi kostn-
aði.
Eindreginn vilji bæjaryfirvalda á
Akureyri til að skapa heildræna sýn um
miðbæinn og þá uppbyggingu sem þar
á að eiga sér stað ber einnig vott um
framsýni, enda rökrétt að við jafn um-
fangsmikið verkefni og þarna um ræðir
sé tekið tillit til allra þátta; atvinnulífs,
íbúabyggðar, útivistar, afþreyingar,
fagurfræði og skipulagslegra sjónar-
miða – svo einungis fátt eitt sé nefnt.
Með þeim hætti eru mestar líkur á því
að vel takist til við þróun framúrskar-
andi bæjarkjarna er þjónar þörfum
þess samfélags sem kemur til með að
njóta hans.
KÓPAVOGSKAUPSTAÐUR 50 ÁRA
Kópavogur hefur löngum notið sér-stöðu meðal sveitarfélaga á höf-
uðborgarsvæðinu. Bæði fyrr og nú.
Þegar Kópavogur var að byggjast
fór ekki á milli mála, að þangað leitaði
efnaminna fólk. Þar fékk það lóð eða
landskika til að byggja á og kröfur ekki
eins miklar um hvernig byggt var og í
Reykjavík Lengi var litið niður á þá,
sem í Kópavogi bjuggu og hvernig þar
var staðið að málum. En frumbyggjar
Kópavogs sneru bökum saman.
Pólitísk átök voru lengi mikil og
hörð í Kópavogi. Ólafur Thors hafði
einhvern tíma á orði, að það væri ein-
kennilegt hvað viðhorf fólks breyttist
mikið, þegar komið væri suður fyrir
Fossvogslæk. Sjálfstæðisflokkurinn
hafði meirihluta í borgarstjórn
Reykjavíkur en vinstri menn í hrepps-
nefnd og síðar bæjarstjórn Kópavogs.
Þessi átök endurspegluðust m.a. í
kosningum um kaupstaðarréttindi til
handa Kópavogi fyrir 50 árum.
Allt er þetta löngu liðin tíð. Hins
vegar er athyglisvert, hvað uppgangur
í Kópavogi hefur verið gífurlegur á
undanförnum árum. Ef horft er til höf-
uðborgarsvæðisins alls fer ekki á milli
mála, að meiri uppbygging stendur nú
yfir í Kópavogi en í nokkru öðru sveit-
arfélagi á suðvesturhorni landsins.
Kópavogur á mikið og gott bygging-
arland og augljóst, að uppbygging þar
á eftir að halda áfram næstu árin. Ef
fram heldur sem horfir fer að verða
spurning um hvenær Kópavogur
breytist úr bæ í borg!
Á engan er hallað, þótt sagt sé að
krafturinn í þessari miklu uppbygg-
ingu kemur frá Gunnari I. Birgissyni,
bæjarfulltrúa og alþingismanni. Hann
hefur átt góða samverkamenn bæði í
Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki
og þá ekki sízt Sigurð heitinn Geirdal,
bæjarstjóra, sem féll frá langt fyrir
aldur fram.
Sú var tíðin að Kópavogur var svefn-
bær Reykjavíkur. Svo er ekki lengur.
Atvinnustarfsemi er orðin mikil í bæj-
arfélaginu. Umsvif Kópavogshafnar
hafa aukizt stöðugt og nýr miðbær í
Kópavogi er að verða miðpunktur
verzlunarstarfsemi á höfuðborgar-
svæðinu og augljóst er að þau umsvif
eiga eftir að aukast.
Í Kópavogi hefur orðið til menning-
arkjarni, sem athygli vekur. Þar er
ekki sízt átt við Gerðarsafn og Salinn í
Kópavogi, sem enn er eina sérhannaða
tónlistarhúsið á Íslandi, sem máli
skiptir í sambandi við tónleikahald.
Allt byggist þetta á þeim grunni,
sem frumbyggjar Kópavogs lögðu fyr-
ir meira en hálfri öld. Saga skólanna í
Kópavogi er t.d. merkileg, þegar efna-
lítið fólk lagði mikið á sig til að byggja
upp skóla fyrir börn sín, sem ýmist
komust ekki í skóla eða þurftu að fara
langar leiðir í skóla.
Á þessum tímamótum í sögu Kópa-
vogs er ástæða til að óska íbúum þessa
bæjarfélags til hamingju með þennan
áfanga. Saga Kópavogs er óvenjuleg
en merkileg. Í blaðauka, sem fylgir
Morgunblaðinu í dag, er þó fyrst og
fremst lögð áherzla á að kynna þær
ótrúlega miklu framkvæmdir, sem
standa yfir í Kópavogi á þessum tíma-
mótum.
M
ahesh Sachdev, nýskipaður sendiherra Indlands á Ís-
landi, afhenti trúnaðarbréf sitt á mánudag. Sachdev,
sem einnig gegnir embætti sendiherra í Noregi og er
með aðsetur í Ósló, er að koma til Íslands í fyrsta sinn
og býður blaðamanni góðan dag á íslensku. Hann segist
ánægður með heimsóknina og tekur fram að honum þyki kalda vorloftið
sérstaklega hressandi. „Það eru allir að kvarta yfir kuldanum hérna, en
ekki kvarta ég. Núna er 42 stiga hiti í Delhi. Og þá vil ég miklu frekar
vera í Reykjavík.“
670 milljónir á kjörskrá og 40.000 dagblöð
Sachdev segist færa íslensku þjóðinni kveðju frá þeim 1,1 milljarði
manna sem býr á Indlandi.
„1⁄6 mannkyns býr á Indlandi. Þar eru 40.000 dagblöð. Og þar telst
tungumál ekki opinbert tungumál nema að 40 milljónir manna tali það,
en við erum með 17 slík tungumál. Við erum með virkt lýðræði og í þing-
kosningunum í fyrra voru 670 milljónir kjósenda á kjörskrá. Þetta eru
augljóslega allt aðrar stærðir en þið hér á Íslandi þekkið af eigin raun
og búið við. En við erum á margan hátt nálægt hvort öðru þrátt fyrir
það og þrátt fyrir landfræðilega fjarlægð. Og það eru margvíslegir
möguleikar á auknum tengslum og viðskiptum þjóðanna.“
Forsetinn vill heimsækja íslenska fiskvinnslustöð
Um mánaðarmótin kemur Abdul Kalam, forseti Indlands, í opinbera
heimsókn hingað til lands ásamt fylgdarliði, starfsfólki, blaða- og frétta-
mönnum.
„Þetta er fyrsta opinbera heimsókn forseta eða forsætisráðherra Ind-
lands til Íslands. Þegar ég hitti forsetann í síðustu viku sagðist hann
fyrst af öllu vilja heimsækja íslenska fiskvinnslustöð og kynnast því
hvernig fiskur er veiddur, unninn og markaðssettur hér. Sjálfur er hann
fæddur og uppalinn í fiskiþorpi og telur þetta vera eitt af því sem getur
fært Ísland og Indland nær hvort öðru. Þá er forsetinn vísindamaður,
eldflaugasérfræðingur, og langar til að sjá miðstöðina sem á heiðurinn
af því að Ísland er leiðandi í því að spá fyrir um jarðskjálfta. Hann lang-
ar líka til að kynnast tækni við vinnslu og nýtingu vetnis, þar sem þið
hafið náð árangri.“
Íslenskir fjárfestar horfi til Indlands
Sachdev segist vonast til að heimsókn forsetans verði til að opna fyrir
þá möguleika sem eru til staðar í samskiptum og viðskiptum Indlands
og Íslands. Til dæmis hvað varðar verslun og ferðamennsku, en hann
bendir á að um tvær milljónir indverskra ferðamanna heimsæki Evrópu
árlega og að sú tala fari hratt vaxandi.
„Við viljum að Ísland fái fleiri þessara ferðamanna. Þá vona ég að
heimsókn forsetans verði til þess að auka samvinnu, viðskipti og fjár-
festingar milli landanna. Ísland flytur inn mjög mikið af vörum og þið
getið flutt inn vörur frá Indlandi á hagkvæmara verði en frá mörgum
öðrum stöðum. Það væri ánægjulegt ef Íslendingar litu á Indland sem
opið markaðssvæði, bæði fyrir fiskafurðir ykkar, tæknina ykkar og
einnig varðandi samvinnu, til dæmis í upplýsingatækni. Ég vil líka
benda íslenskum fjárfestum á að horfa til Indlands. Undanfarið hafið
þið orðið þekkt fyrir fjárfestin
einnig orðið aðlaðandi kostur
Hagkerfi Indlands að opn
Sachdev segir að með afnámi
ast og að framtíð þess sé björt
útflutningstekjur og segir han
ingatækni og vörur henni teng
(rúmlega þúsund milljarða kr
ári og stefnt sé að því heildaru
árið 2008.
„Í fyrra var hagvöxtur í Ind
um svæðum. Í ár verður hann
samt tiltölulega hátt. Við erum
kerfi okkar því marki að bygg
is um að það sé að þroskast. O
þess að félagsleg vandamál ha
arnar meðal þjóðarinnar.“
Íslendingar líti á I
sem opið markaðs
Mahesh Sachdev er nýr sendiherra Indlands
á Íslandi. Í samtali við Birnu Önnu
Björnsdóttur segist hann sjá mikla möguleika
á auknum samskiptum og viðskiptum þjóðanna,
þrátt fyrir gríðarlegan stærðarmun og
landfræðilega fjarlægð.
bab@mbl.is
Mahesh Sachdev vonast til að
Íslands verði til að auka samv