Morgunblaðið - 07.06.2005, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
BÍLALEIGAN AKA
Vagnhöfða 25 • 112 Reykjavík • Sími 567 44 55 • Fax 567 44 53
VIÐ HÖFUM
ALLAR
GERÐIR BÍLA
5-9 MANNA
BRESK stjórnvöld staðfestu í gær að
þau hygðust fresta þjóðaratkvæða-
greiðslu um stjórnarskrársáttmála
Evrópusambandsins um óákveðinn
tíma. Sagði Jack Straw, utanríkisráð-
herra Bretlands, að meiningin væri
að bíða með atkvæðagreiðsluna uns
ljóst væri hver örlög stjórnarskrár-
innar yrðu. Fréttaskýrendur segja á
hinn bóginn að örlög plaggsins séu í
reynd ráðin með ákvörðun Breta, hún
feli í sér að dánarvottorð stjórnar-
skrárinnar hafi endanlega verið und-
irritað. Almenningur í Hollandi og
Frakklandi hafnaði sem kunnugt er
stjórnarskránni með afgerandi hætti í
kosningum í liðinni viku.
Leiðtogar
stærstu ESB-
ríkjanna, Frakk-
lands og Þýska-
lands, höfðu áður
hvatt til þess að
staðfestingarferl-
inu verði haldið
áfram, þrátt fyrir
úrslitin í Hollandi
og Frakklandi.
Leiðtogafundur ESB fer fram í
Brussel í næstu viku og er meiningin
að ræða málið þar; raunar þykir ljóst
að framtíðarstefna sambandsins,
Evrópusamruninn sem slíkur, verður
til umræðu á fundinum.
Straw lýsti því yfir á breska
þinginu að hann myndi ekki að sinni
leggja fyrir þingið þá löggjöf er sam-
þykkja þarf til að hægt verði að halda
þjóðaratkvæðagreiðslu um stjórnar-
skrána; en gert hafði verið ráð fyrir
að hún færi fram á næsta ári. Breskir
ráðamenn leggja áherslu á að þetta
þýði ekki að ekki verði hægt að leggja
löggjöfina fyrir þingið síðar, og þann-
ig halda þjóðaratkvæðagreiðslu í kjöl-
farið, en þeir segja að rétt sé að bíða
uns staðan skýrist. „Það verður hald-
in þjóðaratkvæðagreiðsla um stjórn-
arskrána í þessu landi ef einhver
stjórnarskrá verður til sem hægt er
kjósa um,“ sagði talsmaður stjórn-
valda. Það sé hins vegar ekki rökrétt
að halda staðfestingarferlinu áfram,
eins og ekkert hafi í skorist, eftir úr-
slitin í Hollandi og Frakklandi. „Við
sjáum engan tilgang í að stíga frekari
skref á þessari stundu,“ sagði Straw.
En ákvörðun Breta er sögð fela í
raun í sér að stjórnarskráin sé end-
anlega úr sögunni. Skiptir máli í
þessu samhengi að Bretar taka við
forystu í ESB um næstu mánaðamót.
Þá skiptir og máli að allt bendir til
þess að breskir kjósendur myndu
hvort eð er hafna stjórnarskránni í
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Talsmaður Íhaldsflokksins í utan-
ríkismálum, Liam Fox, fór fram á að
breska stjórnin aflýsti með öllu
áformum um þjóðaratkvæðagreiðslu.
Sagði hann rétt að bresk stjórnvöld
tækju forystu í málinu og lýstu því yf-
ir, sem allir vissu, að stjórnarskráin
væri dautt plagg. Sagði hann að „póli-
tísku risaeðlurnar“ í Evrópu væru
„meira og meira úr tengslum“ við al-
menning í löndum Evrópu.
Enn einn naglinn í líkkistu
stjórnarskrársáttmálans
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
Jack Straw
Bresk stjórnvöld hafa ákveðið að fresta staðfestingu stjórnarskrár ESB
SÚ ÁKVÖRÐUN breskra stjórn-
valda að fresta staðfestingu stjórn-
arskrársáttmála Evrópusambands-
ins er ekkert áfall, það orð hefði á
hinn bóginn mátt nota ef Bretar
hefðu tekið af skarið á þessum
tímapunkti og lýst því yfir að þar í
landi yrði alls engin þjóðarat-
kvæðagreiðsla haldin um stjórn-
arskrána. Þetta segir Volker Rühe,
formaður utanríkismálanefndar
þýska þingsins.
Rühe var staddur hér á landi í
gær í því skyni að ræða við ráða-
menn um tillögur Þjóðverja, Bras-
ilíumanna, Indverja og Japana um
endurskoðun á starfsháttum og
samsetningu öryggisráðs Samein-
uðu þjóðanna.
Á blaðamannafundi sem haldinn
var í þýska sendiráðinu við Lauf-
ásveg sagðist Rühe telja mikilvægt
að staðfestingarferlinu vegna
stjórnarskrár ESB yrði haldið
áfram. Menn þyrftu að fá tækifæri
til að átta sig sem best á því hvaða
hug Evrópubúar bæru til stjórn-
arskrárinnar og hvað þeir teldu að
mætti betur fara.
„Við verðum að leggja nýtt mat á
stöðuna [eftir þjóðaratkvæða-
greiðslurnar í Hollandi og Frakk-
landi],“ sagði Rühe. „Ef ég færi að
tala við franskan stjórnmálamann
og spyrja hverju þyrfti að breyta til
að Frakkar samþykktu stjórn-
arskrána þá gæti hann ekki svarað
mér. Hið sama á við um kosninguna
í Hollandi. Staðan er mjög flókin.
Að hvaða leyti voru menn að lýsa
skoðun sinni á stjórnarskránni
sjálfri, hvaða aðrir þættir komu
hugsanlega til þegar fólk gerði upp
hug sinn? Allt slíkt þurfum við að
skoða [á fundum leiðtoga ESB í
sumar og haust]. En það er engin
almenn kreppa á vettvangi ESB,
sambandið virkar vel.“
Dró Rühe þó ekki dul á að úrslit-
in í Hollandi og Frakklandi þýddu
að kreppuástand varaði að því er
varðar staðfestingu stjórnarskrár-
innar. Og hann sagði að staðan
væri mun alvarlegri en þegar Danir
höfnuðu Maastricht-sáttmálanum
1992 og Írar Nice-sáttmálanum
2001; Holland og Frakkland hefðu
jú verið stofnmeðlimir í ESB.
Rühe vildi aftur á móti ekki taka
undir að forsvarsmenn ESB væru
að gera lítið úr afstöðu kjósenda er
þeir ræddu um hvernig mætti
breyta stjórnarskránni til að
tryggja samþykki kjósenda. Þegar
menn stæðu frammi fyrir því að
kjósendur hefðu hafnað tilteknu
máli væri eðlilegt að huga að því
hverju þyrfti að breyta þannig að
fólk gæti látið sér það vel líka.
„Fólk notaði stjórnarskrárkosn-
inguna sem tæki til að lýsa skoðun
eða tilfinningum sínum, það er af
þeim sökum nauðsynlegt að rýna
dýpra í hlutina,“ sagði hann.
Rühe vill ekki ljá máls á því að
hollenskir og franskir kjósendur
hafi verið að lýsa því yfir að þeir
einfaldlega kæri sig ekki um frek-
ari skref í átt að samruna. Og hann
blés á vangaveltur ítalsks ráðherra,
Roberto Maroni, um að réttast væri
að taka líruna upp aftur í stað evr-
unnar, sameiginlegs gjaldmiðils
ESB. „Þetta er alger vitleysa, alger
vitleysa. Ég nenni ekki einu sinni að
tala um það,“ sagði Rühe.
Verður ekki í framboði aftur
Rühe hefur setið á þýska þinginu
fyrir Kristilega demókrataflokkinn
(CDU) frá 1976 og hann var varn-
armálaráðherra í stjórn Helmuts
Kohl 1992-1998. Nú bendir margt
til að CDU komist aftur til valda
eftir sjö ára stjórnarandstöðu, en
þingkosningar fara líklega fram í
haust. Rühe er hins vegar á útleið
úr þýskum stjórnmálum en vildi á
fundinum í gær ekki staðfesta að
hann væri á leið til starfa í Brussel.
Morgunblaðið/Þorkell
Volker Rühe (lengst til vinstri) í Reykjavík í gær. Við hlið hans er þýski
sendiherrann á Íslandi, Johann Wenzl, og þá dr. Michael Fuchs.
Meta þarf stöð-
una upp á nýtt
Peking. AFP, AP. | Kínversk stjórnvöld
hafna með öllu kröfu Bandaríkja-
stjórnar um að þau láti rannsaka at-
burði sem leiddu til þess að kínverski
herinn sendi skriðdreka gegn mót-
mælendum á Torgi hins himneska
friðar í Peking, árið 1989. Ennfrem-
ur vísa þau á bug gagnrýni Banda-
ríkjamanna á meint mannréttinda-
brot í Kína og benda þeim á að líta
sér nær í þeim efnum.
Á laugardag voru 16 ár liðin frá því
að kínverski herinn réðst gegn stúd-
entum sem höfðu safnast saman til
mótmæla á Torgi hins himneska frið-
ar, og myrti hundruð eða þúsundir úr
þeirra hópi. Um liðna helgi gagn-
rýndu bandarísk stjórnvöld þau kín-
versku fyrir að hafa enn allt að 250
manns í haldi í tengslum við at-
burðina á Torgi hins himneska frið-
ar, og kröfðust þess að gerð yrði
grein fyrir þessu fólki og öðru því
sem átti sér stað þennan dag.
Sean McCormack, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins,
hvatti stjórnvöld í Peking til að gera
að fullu grein fyrir þeim „þúsundum
sem voru myrt, hurfu eða voru tekin
höndum,“ og að leysa úr haldi þá sem
eru „í fangelsi fyrir engar sakir.“
McCormack sagði að Kínverjar
skyldu taka þá stefnu að „endur-
skoða atburðina á Torgi hins him-
neska friðar“ og gefa borgurum
landsins „tækifæri til að blómstra
með því að veita þeim fullt frelsi til að
hugsa, tala, koma saman og biðja.“
Kong Quan, talsmaður kínverska
utanríkisráðuneytisins, brást í gær
hart við gagnrýni Bandaríkjamanna
og sagði að kínversk stjórnvöld mót-
mæltu því að þeir notuðu hugtakið
mannréttindi sem afsökun fyrir því
að „skipta sér af innanríkismálum
annarra þjóða.“ Bandaríkjamenn
skyldu heldur huga að því hvernig
þeirra eigin málum væri háttað og
gefa „alvarlegum mannréttindabrot-
um“ í Bandaríkjunum meiri gaum.
Þá ítrekaði Kong afstöðu kín-
verskra stjórnvalda til atburðanna á
Torgi hins himneska friðar árið 1989,
það er að segja að framganga hersins
hefði verið réttlætanleg til að við-
halda „félagslegum stöðugleika“ og
„tryggja framfarir“ í landinu.
Bandaríkjamenn
líti í eigin barm
Kínverjar vísa á bug
gagnrýni vegna
atburðanna 1989
TUGIR þúsunda manna tóku þátt í
mótmælum gegn forsetanum Carl-
os Mesa í La Paz í gær og höfnuðu
þannig ákalli forystumanna kaþ-
ólsku kirkjunnar um að mótmæl-
unum yrði hætt. Helsta krafa mót-
mælenda er sú að þjóðnýting á gasi
og olíu verði algjör.
Reuters
Áfram óeirðir
í Bólivíu
Grunaður um
aðild að morð-
inu á van Gogh
Haag. AFP. | Rússneskur borgari,
sem handtekinn var í Frakklandi
vegna gruns um aðild að morðinu á
hollenska kvikmyndaleikstjóranum
Theo van Gogh, var í gær fram-
seldur til Hollands. Hinn handtekni
heitir Bislan Ismajlov og er talinn
tengjast tétsénskum íslamistahóp-
um.
Annar rússneskur borgari frá
Tétsníu, sem nefndur er Marat J,
var handtekinn í Hollandi í apríl og
er hann eins og Ismajlov talinn hafa
tengst morðingja van Goghs, Mo-
hammed Bouyeri.
Van Gogh var harður gagnrýn-
andi ofstækisfullra múslíma og
Bouyeri myrti hann á götu í nóv-
ember sl. Nokkrum mánuðum fyrr
hafði mynd van Goghs, Submission
(undirgefni), verið sýnd í hollenska
sjónvarpinu. Þar er lýst kúgun sem
konur sæta af hálfu múslíma í
mörgum löndum. Töldu margir
múslímar að um guðlast væri að
ræða í myndinni.