Morgunblaðið - 07.06.2005, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
A
f að því er virðist sí-
vaxandi magni við-
skiptafrétta í ís-
lenskum fjölmiðlum
má draga þá ályktun
að Íslendingar hafi mikinn og al-
mennan áhuga á peningum og
kaupsýslu. Það er auðvitað ekki
undarlegt að menn hafi áhuga á
peningum, en þar sem þessar
fréttir virðast snúast að mestu um
sömu mennina og sömu fjár-
festahópana og kaup þeirra á fyr-
irtækjum innanlands og utan má
ætla að þessi almenni áhugi Ís-
lendinga á peningum beinist nán-
ar tiltekið ekki aðallega að þeirra
eigin peningum heldur fyrst og
fremst að peningum annarra.
Þetta er dálítið athyglisvert
þjóðaráhugamál vegna þess að
áhugi á peningum annarra er í
grundvallaratriðum annars eðlis
en til dæmis annað, vel þekkt ís-
lenskt þjóðaráhugamál, þar sem
eru skáldskapur og bækur. Skáld-
skapar annarra – og listaverka yf-
irleitt – nýtur maður á virkan
máta. Með lestrinum og listupplif-
uninni öðlast maður sjálfur hlut-
deild í því sem áhuginn beinist að.
Það verður hluti af manni sjálfum
í þeim skilningi að það vekur til-
finningar, getur aukið skilning og
þekkingu, jafnvel hamingju. Og
megineinkenni góðs skáldskapar
er að hann færir manni heim ein-
hver sannindi. (Skáldskapur sem
ekki gerir það er njótandanum
einskis virði). Þess vegna er í
rauninni auðvelt að skilja og út-
skýra almennan áhuga á skáld-
skap og öðrum listum, jafnvel þótt
strangt til tekið sé um að ræða
skáldskap og listsköpun annarra.
Viðtakandinn – áhugamaðurinn –
nær beinum tengslum við lista-
verkið (ef um er að ræða almenni-
legt listaverk, það er að segja) og
mótar það sjálfur með því að upp-
lifa það á sinn eigin máta. Hann
ljær því sinn eigin skilning og
þannig verður það hans eigið
sköpunarverk.
En getur maður náð slíkum
tengslum við peninga annarra?
Getur maður á einhvern hátt gert
þá að sínum eigin peningum? Það
blasir að minnsta kosti ekki við.
Enda er líka sá grundvallar-
munur á því að afla peninga og því
að skapa list að sá sem aflar sér
peninga leggur gífurlega mikið á
sig til þess að koma í veg fyrir að
aðrir komist yfir peningana sem
hann hefur aflað, en sá sem skap-
ar list leggur aftur á móti jafn
mikið á sig til hins gagnstæða,
það er að segja að koma listaverk-
inu til annarra – og helst alla leið
inn í huga þeirra, veita þeim skiln-
ing á því. Peningamaðurinn á allt
undir því að halda í það sem hann
skapar en listamaðurinn á allt
undir því að koma sköpunarverki
sínu frá sér.
Áhugi á peningum annarra er
þess vegna mun líkari áhuga á
íþróttum sem maður stundar ekki
sjálfur – slíkur áhugi er jú líka al-
mennur á Íslandi. (Það er alveg
grundvallarmunur á því að hafa
áhuga á að stunda íþróttir sjálfur
og því að hafa áhuga á að fylgjast
með öðrum stunda þær). Þessi
líkindi með áhuga á peningum
annarra og áhuga á íþróttaiðkun
annarra bendir reyndar til þess
að peninga- og kaupsýsluáhuginn
sé, þegar öllu er á botninn hvolft,
venjuleg afþreying. Þegar Björg-
ólfur Thor (eða fyrirtæki sem
hann á) kaupir farsímafyrirtæki í
Langtbortistan er það eins og
þegar Eiður Smári (og félagið
sem hann leikur með) sigrar í leik
við eitthvert annað félag.
Það getur svo sannarlega verið
spennandi að fylgjast með fót-
boltaleik – og vísast er það á ein-
hvern hátt meira spennandi ef Ís-
lendingur er á vellinum – og á
sama hátt er það spennandi að
fylgjast með þegar fjárfestahópar
reyna að koma höndum yfir fyr-
irtæki. Og þegar íslenskur fjár-
festahópur er að bera víurnar í er-
lend fyrirtæki er það eins og að
horfa á landsleik í fótbolta. (Eng-
in tilviljun að þegar Íslendingar
keyptu danska Magasínið urðu
margir til að nefna að loksins
hefði náðst hefnd fyrir hið fræga
12–0 tap).
Kaupsýsla og fótbolti eiga líka
það sameiginlegt að bjóða upp á
einfaldan og afdráttarlausan
mælikvarða á árangur – sigur eða
tap, af eða á – sem hægt er að
setja fram í tölum. Að því leyti er
þetta tvennt líka gerólíkt skáld-
skap, sem er alræmdur fyrir að
vera ómælanlegur. Það er engin
leið að segja til um hvort eitt
skáld er betra en annað. (Sem
best sést á því að það væri fárán-
legt að tala um „skáldskap-
arkeppni“ – þetta orð hefur áreið-
anlega aldrei fyrr verið skrifað –
því að það hljómar eins og þver-
sögn; eins og að tala um „kvæntan
piparsvein“). Að því leyti eru pen-
ingar svo miklu einfaldara og
áþreifanlegra áhugamál, jafnvel
þótt maður eigi þá ekki sjálfur og
viti fullkomlega að maður á ekki
einu sinni möguleika á að koma
höndum yfir þá.
En kannski er þó enn ónefndur
allra stærsti kosturinn við að hafa
áhuga á peningum annarra: Mað-
ur þarf ekki að hafa neinar
áhyggjur af þeim vegna þess að
þeir snerta mann í rauninni ekk-
ert. Að því leyti eru peningar ann-
arra mun betri afþreying en
manns eigin peningar. Það er
hægt að fylgjast með peningum
annarra úr öruggri fjarlægð – að
lesa viðskiptafréttir fjölmiðlanna
er eins og að sitja í áhorf-
endastúku á fótboltavelli eða
fylgjast með beinni útsendingu í
sjónvarpinu. Maður gleymir eigin
stund og stað og þreyta hvers-
dagsins líður úr manni. Sönn af-
þreying.
Alveg þveröfugt við það sem
hlýst af því að beina athyglinni að
eigin peningum. Svo sannarlega
engin afþreying fólgin í slíkum
hugsunum.
Peningar
annarra
Það er hægt að fylgjast með peningum
annarra úr öruggri fjarlægð – að lesa
viðskiptafréttir fjölmiðlanna er eins og
að sitja í áhorfendastúku á fótboltavelli
eða fylgjast með beinni útsendingu í
sjónvarpinu.
VIÐHORF
Kristján G. Arngrímsson
kga@mbl.is
HINN 1. júní sl. var mál Egg-
erts Haukdal, fv. alþingismanns,
enn á ný tekið til meðferðar fyrir
dómi, að þessu sinni Héraðsdómi
Suðurlands.
Í lok dómþings þann dag var til-
kynnt að dómur yrði kveðinn upp
22. júní nk. kl. 10 árdegis.
Á umliðnum rúmum sex árum
hefir Eggert verið dæmdur sex
sinnum fyrir meintan fjárdrátt,
þrisvar í undirrétti og jafnoft í
Hæstarétti.
Hinn 20. desember sl. skilaði
dómkvaddur matsmaður, Jón Þór
Halldórsson, löggiltur endurskoð-
andi, skýrslu sinni í máli Eggerts
Haukdal, sem leysir hann undan
öllum sakargiftum. Þessi mats-
gerð liggur nú fyrir, bæði í héraðs-
dómi og Hæstarétti.
Eggert hefir verið dæmdur fyr-
ir að hafa dregið sér kr. 500.000 úr
sjóði Vestur-Landeyjahrepps.
Í þremur köflum, og samtals 15
undirliðum, rekur hinn dómkvaddi
matsmaður gang mála vegna hins
meinta auðgunarbrots Eggerts.
Í III. kafla matsgerðarinnar,
f-lið, er spurt: „Hefur Eggert
auðgast á því að færsla að fjárhæð
kr. 500.000 var færð á reikning
hans? Mat: Nei, nauðsynlegt var
að gera leiðréttingu vegna hinnar
röngu opnunar ársins eins og áður
hefur komið fram. Það liggur því
fyrir að eins og málum var háttað
hafi Eggert ekki auðgast á færsl-
unni, heldur hafi hlutur hans verið
lagfærður með henni. Aðferð end-
urskoðandans við framkvæmd
færslunnar er aftur á móti úr öll-
um takti við rétt vinnubrögð og
þau skapa aðstæður sem valda því
að það hefði mátt draga þá ályktun
að um auðgun hefði verið að
ræða.“
Í ljós kemur sem sagt, að „að-
ferð endurskoðandans við fram-
kvæmd færslunnar er aftur á móti
úr öllum takti við rétt vinnu-
brögð … “
Vinnubrögð endurskoðenda í
máli þessu eru með slíkum ólík-
indum að grunsemdir hljóta að
vakna um að ekki sé einvörðungu
um handvömm að tefla.
Sú spurning er einnig mjög
áleitin hvers vegna öll þar til bær
yfirvöld neituðu ítrekaðri beiðni
um opinbera rannsókn málsins.
Þessu galdramáli verða ekki
gerð frekari skil að sinni. En allur
þessi ótrúlegi málarekstur hefur
bakað Eggerti Haukdal stórkost-
legt fjárhagstjón, svo það eitt út af
fyrir sig sé tekið með í reikning-
inn.
Árið 1998 krafði Endurskoðun-
arskrifstofa KPMG Eggert um
greiðslu milljóna af lögmætum
skuldum Vestur-Landeyjahrepps.
Þetta hefur staðið óbreytt á sjö-
unda ár og bíður nú dóms 22. júní
nk. Fyrrnefnt mat, sem áður var
vitnað til, svarar einnig spurning-
um hvað þessar greiðslur varðar.
Þess skal getið sérstaklega að í
tengslum við þetta mál Eggerts
bíður þriðja endurupptaka í
Hæstarétti vegna dóms um
500.000 króna fjárdráttinn.
Sverrir Hermannsson
Ótrúlegur
málarekstur
Höfundur er fv. alþingismaður.
TILLÖGUR borgarstjórnar-
flokks Sjálfstæðisflokksins um 20
þúsund manna byggð í Örfirsey, Ak-
urey og Engey virðast djarfar og
spennandi við fyrstu
sýn. Þær standast hins
vegar ekki nánari
skoðun að mati F-list-
ans í borgarstjórn.
Brýnast að sameina
sveitarfélög
F-listinn telur það
brýnasta verkefnið í
skipulagsmálum höf-
uðborgarsvæðisins að
sameina sveitarfélögin
sjö á svæðinu. Sé litið
til þeirrar staðreyndar
að þau eru eitt at-
vinnusvæði og ein skipulagsleg heild
er út í hött að gera ráð fyrir 20.000
manna byggð vestast á höfuðborg-
arsvæðinu með gífurlegum tilkostn-
aði og nánast óleysanlegum umferð-
arvanda. Af tillögunum mætti ætla
að höfuðborgarsvæðið byggi við
landþrengsli Manhattaneyju eða
kínverskrar stórborgar, þegar stað-
reyndin er sú að mikið og gott bygg-
ingarland er á höfuðborgarsvæðinu.
Landfyllingar í tengslum við þessar
skipulagshugmyndir myndu kosta
um 20 milljarða króna eða milljón
krónur á hvern íbúa Eyjabyggð-
arsvæðisins. Mjög flókin og kostn-
aðarsöm umferðarmannvirki myndu
stórhækka þessa tölu.
Óleysanlegur umferðarvandi
Hjá borgarskipulagi liggja fyrir
upplýsingar um að hægt sé að koma
fyrir 5.000 manna byggð með land-
fyllingum í Örfirisey og Akurey,
sem umferðarkerfi vesturborg-
arinnar þyldi. En 20.000 manna
byggð á þessu svæði myndi kalla á
umferðaraukningu, sem næmi allt
að 60.000 bílum á sólarhring um
vesturborgina og miðbæjarsvæðið.
Sú aukning krefst umfangsmikilla
og kostnaðarsamra aðgerða. Hring-
braut þolir litla viðbótarumferð og
ýmsar takmarkanir
eru varðandi umferð
um Mýrargötu og
Geirsgötu. Líklegt má
telja að mikil uppbygg-
ing á landfyllingum
kalli á greiða umferð-
artengingu um gömlu
höfnina, norðan við
fyrirhugað Tónlistar-
og ráðstefnuhús.
Gömlu höfninni yrði
þar með fórnað, sem
kemur auðvitað ekki til
greina.
Sundabraut flýtt og byggð
meðfram ströndinni
F-listinn leggst gegn vegtengingu
og íbúðarbyggð í Engey og Viðey.
Það er fyrst og fremst vegna fram-
taksleysis borgaryfirvalda að þessar
náttúruperlur á sundunum eru van-
nýttar til ferðamennsku og útivist-
ar. F-listinn styður hins vegar hóf-
sama uppbyggingu á Örfiriseyjar-
svæðinu innan þeirra marka sem
umferðarmál vestur- og miðborgar
Reykjavíkur ráða við með góðu
móti.
Flýta þarf lagningu Sundabrautar
alla leið upp í Kollafjörð og að því sé
fylgt eftir með uppbyggingu íbúðar-
hverfa meðfram ströndinni. Mik-
ilvægt er að þessari brýnu fram-
kvæmd sé ekki stillt upp á móti
löngu tímabærum mislægum gatna-
mótum Miklubrautar og Kringlu-
mýrarbrautar, eins og R-listinn hef-
ur gert.
F-listinn styður þéttingu byggðar
í Reykjavík og uppbyggingu vís-
inda- og þekkingarsamfélags í
Vatnsmýrinni og fagnar því flutn-
ingi Háskólans í Reykjavík á svæð-
ið. Borgaryfirvöld verða að þrýsta á
samgönguyfirvöld um að nýir val-
kostir fyrir flugvöll á höfuðborg-
arsvæðinu verði þaulkannaðir,
þannig að borgarbúum sé ekki stillt
upp við vegg með því að velja á milli
Vatnsmýrar og Keflavíkur. Síðast-
nefndi kosturinn stenst ekki kröfur
um nálægð sjúkra- og öryggisflugs
við stofnanir, tengdar heilbrigðis-
og öryggismálum. Sterk rök hníga
að því að með flutningi innanlands-
flugs til Keflavíkur legðist það nið-
ur, sem leiddi til stóraukinnar um-
ferðar og slysatíðni á vanbúnum
þjóðvegum landsins.
Heildarhagsmunir
eru leiðarljós F-listans
Eins og kemur fram á heimasíð-
unni f-listinn.is er stefna borg-
arstjórnarflokks Frjálslyndra og
óháðra skýr í skipulagsmálum. Þar
eru framtíðar- og heildarhagsmunir
hafðir að leiðarljósi. Hvorki R- né
D-listi vilja vinna bug á þeim
hrepparíg á höfuðborgarsvæðinu,
sem er forsenda margra skipu-
lagsmistaka undanfarinna ára og
óraunsærra hugmynda á borð við
Eyjabyggð Sjálfstæðisflokksins.
Eyjabyggðartillögur Sjálf-
stæðisflokksins standast ekki
Ólafur F. Magnússon fjallar
um tillögur sjálfstæðismanna
um borgarskipulag ’Af tillögunum mættiætla að höfuðborg-
arsvæðið byggi við land-
þrengsli Manhattaneyju
eða kínverskrar stór-
borgar.‘
Ólafur F. Magnússon
Höfundur er oddviti borgarstjórn-
arflokks F-listans.
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu svæði
munu naumast sýna getu sína í
verki; þeim er það fyrirmunað og
þau munu trúlega aldrei ná þeim
greindarþroska sem líffræðileg
hönnun þeirra gaf fyrirheit um.
Kristján Guðmundsson: Því mið-
ur eru umræddar reglur nr. 122/
2004 sundurtættar af óskýru orða-
lagi og í sumum tilvikum óskiljan-
legar.
Sigurjón Bjarnason gerir grein
fyrir og metur stöðu og áhrif
þeirra opinberu stofnana, sem
heyra undir samkeppnislög, hvern
vanda þær eiga við að glíma og
leitar lausna á honum.
Þorsteinn H. Gunnarsson: Nauð-
synlegt er að ræða þessi mál með
heildaryfirsýn og dýpka umræðuna
og ná um þessi málefni sátt og með
hagsmuni allra að leiðarljósi, bæði
núverandi bænda og fyrrverandi.
Dr. Sigríður Halldórsdóttir: Sker-
um upp herör gegn heimilisofbeldi
og kortleggjum þennan falda glæp
og ræðum vandamálið í hel.
Svava Björnsdóttir: Til þess að
minnka kynferðisofbeldi þurfa
landsmenn að fyrirbyggja að það
gerist. Forvarnir gerast með
fræðslu almennings.
Jóhann J. Ólafsson: „Lýðræð-
isþróun á Íslandi hefur, þrátt fyrir
allt, verið til fyrirmyndar og á að
vera það áfram.“
Pétur Steinn Guðmundsson:
„Þær hömlur sem settar eru á bíla-
leigur eru ekki í neinu samræmi
við áður gefnar yfirlýsingar fram-
kvæmdavaldsins, um að skapa
betra umhverfi fyrir bílaleig-
urnar.“
Guðmundur Hafsteinsson:
„Langbesti kosturinn í stöðunni er
að láta TR ganga inn í LHÍ og þar
verði höfuðstaður framhalds- og
háskólanáms í tónlist í landinu.“
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar