Morgunblaðið - 21.08.2005, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Þyrlan lyftir sér eldsnöggt frá jörðu ogég sýp hveljur. Þyrlur taka lóðrétt afstað – ég þarf að muna það næst. Þaðer rigning, lágskýjað og dimmt yfir.Ísjakar mara í dökkgráu hafi og mér
er hrollkalt. Ég þurrka móðu af rúðunni með
lopavettlingunum og hvessi augun í gegnum lít-
inn hring á glerinu. Kannski ég sjái ísbjörn.
Þyrlan svífur yfir drungalega jaka. Hvert í
ósköpunum er ég komin? Býr einhver hérna?
Daginn áður flaug ég alla leið að Grænlands-
ströndum – og aftur heim til Íslands. Flugvélin
gat ekki lent vegna þoku. Það var huggun harmi
gegn að okkur var boðið að gæða okkur á mat
þeirra sem áttu flug frá Grænlandi og aftur
heim. Ætli þeir hafi fengið eitthvað að borða
fastir í 300 manna þorpinu Kúlúsúkk?
Engir vegir til allra átta
Þyrlan flýgur yfir fjörðinn til bæjarins Tasiil-
aq, sem stundum er kallaður Ammassalik.
Tasiilaq er stærsti bærinn á Austur-Grænlandi.
Þar búa 1.800 manns. Strandlengja Austur-
Grænlands er 2.600 kílómetrar en þar eru ein-
ungis 7 þéttbýlisstaðir og heildaríbúafjöldi rétt
um 3.500. Á Grænlandi eru engir vegir á milli
bæja. Valið er um að sigla, fljúga, fara á hunda-
sleða eða snjósleða.
Í þyrlu í þokusúld, svífandi yfir ísjökum, verð-
ur hugmyndin um skákmót hálffurðuleg. „Jafn-
vel þokukennd,“ tauta ég glottandi og reyni að
rifja upp mannganginn. Ég man hvernig hrók-
urinn gengur og ákveð að stóla á hann lendi ég í
alvarlegum skáksamræðum við Hróksliða.
Hrafninn flaug
„Pabbi, ég ætla að vinna þennan,“ segir ungur
Íslendingur og horfir bergnuminn á stóran
verðlaunabikar á áfangastað. Skákmótið er sett
stuttu eftir að allir Íslendingarnir hafa skilað sér
í hús. Hópurinn telur hátt í 50 manns. Þeir
fyrstu komu fyrir fimm dögum. Í Tasiilaq hefur
staðið yfir skákhátíð og Grænlandsmótið 2005
er hápunktur hennar.
Skák var áður ekki þekkt á þessum slóðum.
Einhverjir kunnu að tefla en almennt var skák-
listin óþekkt og skákfélög og mót engin. Hróks-
liðar með Hrafn Jökulsson í fararbroddi ákváðu
að nema hér land. Hrafninn flaug til Grænlands
og þremur skákmótum síðar tefla þar fjölmarg-
ir. Í fyrra, sem nú, hefur félagsheimili Tasiilaq
verið breytt í skákhöll. Þar sitja hlið við hlið
stórmeistarar og grænlensk börn sem sum
lærðu nýverið mannganginn. Börn og fullorðnir
tefla saman, karlar og konur, Grænlendingar og
Íslendingar. Tölva raðar saman þeim sem fengið
hafa svipað mörg stig, þannig að álíka sterkt
skákfólk teflir hvert við annað. Síðan eru veitt
verðlaun í nokkrum flokkum; besta árangri á
mótinu öllu, besta árangri í flokki grænlenskra
barna og svo framvegis.
Pólitísk leikflétta eða hvað?
Hjá þeim sem slær inn úrslitin eftir hverja
umferð er ys og þys. „Svartur vann á borði núm-
er 14 – Skák og mát fyrir hvítan á borði 2 –
Óvænt úrslit á fyrsta borði.“
Lítil stúlka í rauðum regngalla og með fléttur
í hárinu horfir forvitin á skákklukku og teygir
sig eftir peði. Á bekk við vegginn fylgjast nokkr-
ir heimamenn með börnum sínum að tafli. Össur
Skarphéðinsson, alþingismaður og Hróksliði,
lendir á móti 10 ára dóttur sinni, Birtu. Eftir dá-
góða stund áttar hann sig á að hann hefur óvart
ýtt á klukkuna við hliðina alla skákina og hans
eigin tími því haldið áfram að ganga. Stuttu síð-
ar rekst ég á Birtu skælbrosandi. Hún vann.
„Maður gerir mistök í skákinni – eins og í
pólitíkinni,“ segir Össur og fórnar höndum.
Nokkru seinna geng ég fram á þau feðgin þar
sem Össur stendur einbeittur við sviðið og flétt-
ar hár Birtu.
„Þú kannt að flétta, sé ég. Er þetta pólitísk
leikflétta, eða hvað?“ segi ég og finnst ég sér-
deilis sniðug. Össur svarar að þarna sé þvert á
móti á ferðinni flókin skákflétta.
Ísbjarnarhjarta handa Íslendingum
Skákirnar eru misfljótar að klárast. Græn-
lensk og íslensk börn skoppa um salinn, hoppa
út og upp á kletta, hlaupa í hringi og æfa sig að
tefla. Sumir skottast út í kjörbúð. Þar fæst kók
og kex en ég rek augun í svínshjörtu á tilboðs-
verði, kílóið á einungis 13,5 danskar krónur. Á
auglýsingatöflunni hangir hvítur miði: „Lige-
som sidste år afholder vores Islandske venner
en skakturnering den 13.–14. august. Alle kan
være med.“
Ungum Íslendingi gengur vel á skákmótinu
og er kominn þeim megin í salinn þar sem þeir
stigahæstu eigast við.
– „Í seinustu skákinni minni lét ég samt hinn
fá tvo menn. Ég gaf honum drottninguna og
hrókinn,“ segir hann kátur og það glampar í
bláu augun.
– „Af hverju?“
– „Nú af því að það er miklu skemmtilegra
fyrir hann!“ svarar hann skælbrosandi. „Ég
vann samt!“
Við útidyrnar spjalla íslenskar konur. „Ég
smakkaði ísbjarnarkjöt í gær, já og ísbjarnar-
hjarta,“ segir ein. Önnur fullyrðir að af ísbjarn-
arkjötinu hafi verið lýsisbragð en minna af
hjartanu. Sjálf prófa ég kjötið í heimahúsi og
finnst það fínt. Kannski er Bearnaise-sósan með
blessuðum ísbirninum athyglisverðust.
„Ég er rosalega fullur“
Að loknum fyrri keppnisdegi etja Hróksliðar
og heimamenn kappi í fótbolta. Hrafn Jökulsson
er liðsstjóri íslenska liðsins og jafnframt dómari.
Vanhæfur? Líklega bara allt í öllu – prímus
mótor. Ég geng upp á klett með útsýni yfir völl-
inn og sest hjá miðaldra manni sem fylgist með
leiknum. Hann brosir út að eyrum og handfjatl-
ar stóran saftbrúsa með rauðgulu glundri í.
– „Ég er rosalega fullur í kvöld,“ segir hann.
– „Já, einmitt. Af hverju annars?“
– „Af því að ég er alltaf fullur,“ svarar hann.
Morgunblaðið/Sigríður Víðis
Í Tasiilaq, stærsta bæ Austur-Grænlands með 1.800 manns, kúra tréhús við bláan sjó og hvíta ísjaka. Til að komast á staðinn þarf að fara frá flugvellinum í Kúlusúkk með þyrlu eða siglandi á bát.
Pabbi, ég ætla að vinna þennan!
Skákfélagið Hrókurinn vinnur
að útbreiðslu skáklistarinnar um
heiminn. Sigríður Víðis Jónsdóttir
fylgdist með skákhátíð og
alþjóðlegu skákmóti á Grænlandi,
sigldi um á milli ísjaka og borðaði
ísbjarnarkjöt.
Listasýning á hafi úti. Þegar ísjakarnir bráðna verða til alla vega skúlptúrar. Er þarna ef til vill stærsta listasafn í heimi?