Morgunblaðið - 13.09.2005, Síða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 13. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
SÝNINGIN Tívolí í Listasafni Ár-
nesinga í Hveragerði er sýning á
verkum 23 samtímalistamanna á
öllum aldri, en frumkvæði hennar
og sýningarstjórn er í höndum
Þuríðar Sigurðardóttur og Mark-
úsar Þórs Andréssonar. Þeir lista-
menn sem sýningarstjórarnir hafa
kallað til þátttöku og eiga verk á
sýningunni eru Ásdís Sif Gunn-
arsdóttir, Berglind Ágústsdóttir,
Birgir Andrésson, Egill Sæbjörns-
son, Gabríela Friðriksdóttir,
Gjörningaklúbburinn, Guðmundur
Thoroddsen, Hekla Dögg Jóns-
dóttir, Helgi Þórsson, Hrafnhildur
Arnardóttir, Hreinn Friðfinnsson,
Huginn Þór Arason, Margrét H.
Blöndal, Pétur Örn Friðriksson,
Ólöf Björnsdóttir, Ragnar Kjart-
ansson, JBK Ransu, Sigga Björg
Sigurðardóttir, Sirra Sigrún Sig-
urðardóttir, Valgerður Guðlaugs-
dóttir og Þorbjörg Pálsdóttir.
Titill sýningarinnar gefur hug-
mynd um þær áherslur sem lagðar
eru til grundvallar, á sama tíma og
hann endurspeglar ákveðnar
sterkar áherslur sem finna má í
samtímalistinni. Þar er sviðsetning
og skemmtigildi listarinnar í fyr-
irrúmi með þó alvarlegri undirtón
á köflum þar sem má finna
ákveðna sjálfsgagnrýni á menn-
ingu okkar, gildismat og veruleika.
Það eru því áberandi þversagnir í
sýningunni, sömu þversagnir og í
lífinu sjálfu, sterk blanda af fortíð-
arþrá sem vísar til sömu gilda og
við viljum samtímis hafna. Í sýn-
ingunni kristallast mismunandi
sjónarhorn á listina og lífið sem
sett er upp í samhengi einfald-
aðrar myndar (Tívolí) sem tengir
verkin innbyrðis en einnig við
staðsetningu sýningarinnar í
Hveragerði.
Vönduð og falleg sýningarskrá
var gefin út skömmu eftir opnun
sýningarinnar sem hefur þann kost
að innihalda verk frá sjálfri sýn-
ingunni en það óhagræði að sýn-
ingargestir á opnun og fyrstu dög-
um sýningarinnar höfðu litlar
upplýsingar um listamennina og
um verkin sjálf. Fjórir textahöf-
undar skrifa litla pistla í skrána og
er texti Jóns Proppe listfræðings
áhugaverðastur í þessu samhengi
og inngangur sýningarstjóranna
upplýsandi um hugmynd og tilurð
sýningarinnar. Texti um lista-
mennina sjálfa eru litlar kynningar
á þeim á frekar almennum nótum
sem ná ekki langt en er bætt upp
að nokkru með myndum af eldri
verkum. Þegar mikið hefur verið
lagt í sýningu eins og þessa saknar
maður enn meira en ella hve lítið
er látið í té af upplýsingum um við-
komandi verk og ætlun höfundar.
Það eru ákveðnar skoðanir hjá
sumum listamönnum að vilja ekki
setja verk sín í vitsmunalegt og
röklegt samhengi þar sem þeim er
ætlað að miðla sínum veruleika út
frá hinni sjónrænu framsetningu
eingöngu og höfða til þess skyn-
sviðs handan orðræðunnar. Dæmi
um slíkt gæti verið verk Gabríelu
Friðriksdóttur sem virðast fjalla
um frumbernskan, óheftan og orð-
lausan heim, sem er þá einhver
ætlun á meðan önnur verk geta
verið með beinni samfélagslegri
vísunum. Í texta Nínu Magn-
úsardóttur talar hún um samvafn-
ing listgreina í óskilgreindan
hrærigraut þar sem útkoman verði
oft undarleg blanda skemmtunar
og innihalds … Sýningin er vel
heppnuð að þessu leyti og kemur
ágætlega út í rýminu þar sem tutt-
ugu ára gömul verk Þorbjargar
Pálsdóttur af börnum í leik sem
fyrirfinnast um allt rýmið slá á
ljúfsára tóna saknaðar og líma sýn-
inguna saman. Verk Siggu Bjargar
Sigurðardóttur eru ekki síður
áhugaverð en þau fjalla um annars
konar leik og gróteskari sem fer
fram í hugveru einstaklinga. Mörg
verkanna fjalla um tvíbendni
skemmtigarðsins eða vísindasafns-
ins á írónískan hátt hvort sem það
eru tilvísanir í skeggjuðu konuna,
apaköttinn og sirkustjaldið eða
landhermir og loftsteinn. Verk
Birgis Andréssonar „etcetera“
gæti vísað til hringekju listarinnar
sem endurtekur sig í sífellu.
Góð ástæða til að renna í Hvera-
gerði með alla fjölskylduna og ráða
í leyndardóma listarinnar.
Hringekja listarinnar
MYNDLIST
Listasafn Árnesinga
Opið laugardaga og sunnudaga frá
kl. 14–17. Sýningin stendur til 25.
september.
Tívolí
„Verk Siggu Bjargar Sigurðar-
dóttur eru ekki síður áhugaverð en
þau fjalla um annars konar leik og
gróteskari sem fer fram í hugveru
einstaklinga.“ Þóra Þórisdóttir
VETRARVERTÍÐ Sinfóníu-
hljómsveitar Íslands 2005–6 gekk í
garð á laugardaginn. Tónleikarnir
mörkuðu jafnframt upphaf fjórða
starfsárs Rumons Gamba sem að-
alstjórnanda, er brá nú undir sig
léttari fætinum og kynnti áheyr-
endum dagskráratriðin á sama
óþvingaða en hnitmiðaða hátt og ein-
kennir stjórnandastíl hans.
Það, ásamt óvenjuaðgengilegum
viðfangsefnum – og ekki sízt meg-
inaðdráttarsegli dagsins, píanó-
undrabarninu Víkingi Heiðari Ólafs-
syni – gaf hugboð um að veiða skyldi
nýja hlustendur til fylgis við list
listanna. Og ekkert nema gott um
það að segja á tímum yfirfókusunar
á sjónræna afþreyingu, þar sem svo-
kölluð alger músík á í vök að verjast.
Né heldur var annað að sjá á svo til
fullu húsi en að uppskriftin hefði
svínvirkað.
Nú veit ég að vísu ekki hvað amer-
ísk söngleikjatónlist frá gullald-
arskeiðinu 1925–60 kann að segja
yngri hlustendum í dag. A.m.k. hlýt-
ur menningarsöguleg umgjörðin að
fara að fyrnast flestum. En sem bet-
ur fer standa tónlistargæði beztu
verkanna enn fyrir sínu hjá lag-
rænni auðn dynkjaskólpsins. Og
raunar ætti rakinn sönglagasnill-
ingur eins og George Gershwin
(1898–1937) með réttu að endast jafn
vel og Schubert og Schumann. Eftir
þennan eiginlega frumkvöðul
„Þriðja straumsins“ í krafti
Rhapsody in Blue lék SÍ syrpu-
forleikinn að Girl Crazy (1930) með
lögum eins og I’ve Got Rhythm og
Embraceable You innanborðs –
bráðhress í bragði allt frá fyrsta
tóni.
Dmitri Sjostakovitsj á sér enn al-
mennt ókunna hlið frá yngri árum,
þegar hann líkt og mörg önnur evr-
ópsk samtímatónskáld lét heillast af
nýju sveiflunni frá Vesturheimi.
Djassvíta nr. 2 ber að vísu færri
sveiflumerki en vænta mætti, en allt
um það er hún létt og áheyrileg, og
SÍ lék hana af miklum þokka.
Víkingur Ólafsson (21) kvað hafa
slegið rækilega í gegn með einleiks-
tónleikum sínum í Salnum sl. janúar
og birtist mér nú í fyrsta sinn,
þ.e.a.s. sem sólisti í Píanókonsert
Ravels í G-dúr frá 1931. Það var
engum blöðum um það að fletta að
piltinum stóðu allar túlkunarleiðir
opnar, eftir sópandi sallaöruggum
leik hans að dæma þar sem bók-
staflega hvergi rak í vörðurnar. Með
slíkri flennitækni og hér kom á dag-
inn mátti augljóst vera, að höfuðverk
klassískra píanóbókmennta ættu
flest að vera honum innan handar.
Að vísu gaf glitrandi virtúós nálgun
Ravels einleikaranum varla sama
tækifæri til persónulegar tjáning-
ardýptar og sumir eldri konsertar
píanóbókmenntanna, og væri því
einkar forvitnilegt að heyra Víking
kljást við þá.
Eftir sérlega sjarmerandi hljóm-
sveitarútsetningu Sjostakvitsjar á
Tahiti Trot (alías Tea for Two úr
„No, no, Nanette“, 1923) eftir
Vincent Youmans, er Dmitri vann að
sögn á sléttum 40 mínútum(!), var
komið að lokaatriði dagsins. Fancy
Free, tónlist Leonards Bernstein frá
1944 við ballett Jeromes Robbins, er
sama ár varð að söngleiknum On the
Town (kvikmynduð 1949), hlýtur að
teljast rytmísk martröð. Sérstaklega
fyrir sinfóníska spilara með litla
samreynslu af djassi og afleitar
sjálfsheyrnaraðstæður á sviði. Grúi
taktskipta og krosshrynja einkenna
þetta eldhressa verk úr hrað-
suðupotti næturlífsins í New York,
er auk augljósrar djassundirstöðu
sýnir áhrif frá jafnólíkum samtíma-
höfundum og Copland og Strav-
inskíj. Það bezta við leik SÍ var smit-
andi spilagleðin, sem Rumon Gamba
fór létt með að galdra fram úr gamb-
anteini sínum og vakti að vonum fun-
heitar undirtektir.
En það var ekki nóg. Fyrst og
fremst var sveitin ekki nægilega
samtaka í rytma, og margt „únís“-
höggið fór hér fyrir lítið í ósjálfráðri
herplun – einna sárast á milli slag-
verks og heilsveitar. Almennt vant-
aði ameríska upplitsdirfsku (að mað-
ur segi ekki fatafellufrekju) í tónblæ,
og eina manneskjan sem „svingaði“
að ráði (þrátt fyrir ágæt tilhlaup í
brassi) var Anna Guðný Guðmunds-
dóttir í furðusannfærandi hlutverki
knæpupíanistans. Átti hún því
blómvönd hjómsveitarstjórans
fyllilega skildan – ef þá ekki heila
blómabúð.
Lauflétt telauf fyrir tvö
TÓNLIST
Háskólabíó
Gershwin: Forleikur að Girl Crazy. Ravel:
Píanókonsert í G. Sjostakovitsj: Djass-
svíta nr. 2; Tahiti Trot. Bernstein: Svíta úr
Fancy free. Víkingur H. Ólafsson píanó;
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Stjórnandi:
Rumon Gamba. Laugardaginn 10. sept-
ember kl. 17.
Sinfóníutónleikar
Víkingur Heiðar Ólafsson
Ríkarður Ö. Pálsson
Stóra svið
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
ENDURNÝJUN ÁSKRIFTARKORTA HAFIN
Nýja svið
KALLI Á ÞAKINU e. Astrid Lindgren
Í samstarfi við Á þakinu
Su 18/9 kl 14
Su 25/9 kl. 14
Lau 1/10 kl. 14
Su 2/10 kl. 14 ALVEG BRILLJANT SKILNAÐUR
Fi 15/9 kl. 20
Fö 16/9 kl. 20
Lau 17/9 kl. 20, Fi 22/9 kl. 20
Fö 23/9 kl. 20
ENDURNÝJUN ÁSKRIFTARKORTA HAFIN!
Ef þú gerist áskrifandi fyrir 20. september færðu að auki gjafakort á leiksýningu að eigin vali
- Það borgar sig að vera áskrifandi -
MANNTAFL
Mið 14/9 kl. 20 Forsýning Miðaverð aðeins kr. 1.000-
Su 18/9 kl. 20 FRUMSÝNING - UPPSELT
Su 25/9 kl. 20
Su 2/10 kl. 20, Fö 7/10 kl. 20
HÖRÐUR TORFA Hausttónleikar
Fös 16/9 kl. 19:30
Fös 16/9 kl. 22:00
WOYZECK – 5 FORSÝNINGAR Í SEPTEMBER
Frumsýnt í London 12. okt. og á Íslandi 28. okt
Miðaverð á forsýningar aðeins kr. 2.000
Su 18/9 kl. 21
Fö 23/9 kl. 20
Fi 29/9 kl. 20 - UPPSELT
Fö 30/9 kl. 20
Lau 1/10 kl. 20 (Sýning á ensku)
HÍBÝLI VINDANNA
Örfáar aukasýningar í haust
Lau 24/9 kl. 20
Su 25/9 kl. 20
Su 2/10 kl. 20
Fö 7/10 kl. 20
www.leikhusid.is
Sala á netinu allan sólarhringinn.
Afgreiðsla í húsinu frá kl. 12.30
Sími 55 11 200 - opinn frá 10:00
StórA Sviðið SmíðAverkStæðið
LitLA Sviðið
RAMBÓ 7
Fös. 16/9, lau. 17/9, fim. 22/9.
Takmarkaður sýningafjöldi.
KODDAMAÐURINN
fös. 16/9 nokkur sæti laus, lau.
17/9 nokkur sæti laus, fös.
23/9, lau. 24/9.
Takmarkaður sýningafjöldi.
VELKOMIN Í ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
– Leikárið kynnt með leik, söng
og dansi. Fös 16/9, lau. 17/9.
Allir velkomnir!
KLAUFAR OG KÓNGSDÆTUR
Sun. 18/9 kl. 14:00 nokkur sæti
laus, sun. 25/9 kl. 14:00, sun. 2/10
kl. 14:0, sun. 9/10 kl. 14:00
EDITH PIAF
Sun. 18/9 örfá sæti laus, fim. 22/9
, fös. 23/9 nokkur sæti laus, lau.
24/9 nokkur sæti laus, fim. 29/9,
fös. 30/9. Sýningum lýkur í október.
Áskriftar-
kortasala
stendur
yfir
Pakkið á móti
- örfáar aukasýningar:
lau. 17. sept. kl. 20 nokkur sæti laus
fös. 23. sept. kl. 20
Belgíska kongó
- gestasýning:
fös. 30. sept. kl. 20
lau. 1. okt. kl. 20
Kabarett
í Íslensku óperunni
Miðar í síma 511 4200, og á www.kabarett.is
Leikhópurinn Á senunni í samstarfi við SPRON
“Söngur Þórunnar
er í einu orði sagt
stórfenglegur...”
SH, Mbl.
laugardaginn 17. september kl. 20
föstudaginn 23. september kl. 20
föstudaginn 30. september kl. 20
laugardaginn 1. október kl. 20
Næstu sýningar