Morgunblaðið - 30.09.2005, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2005 23
MENNING
EINLEIKURINN Ég er mín eigin
kona verður frumsýndur í Iðnó í
kvöld, með Hilmi Snæ Guðnason í
aðalhlutverki. Leikritið byggir á
sannsögulegum atburðum og er að-
alpersónan hin þýska Charlotte von
Mahlsdorf, sem fæddist drengur en
ákvað að lifa lífi sínu sem kona. Að
sögn Hilmis Snæs er hér á ferðinni
fallegt og skemmtilegt leikrit, sem
segir sögu afar sérstæðs manns sem
lifði í Berlín á síðustu öld.
Hið krefjandi form einleiksins
„Það er byggt á sannsögulegum
atburðum og inn í það fléttast til
dæmis kommúnisminn og nasism-
inn, austrið og vestrið í Berlín og
hinar og þessar sögur, allt frá barn-
æsku og gegnum allt líf þessa
manns,“ segir hann í samtali við
Morgunblaðið.
Alls koma 35 persónur við sögu í
verkinu og túlkar Hilmir Snær þær
allar. „Aðaláherslan er á þennan
mann, sem nefndi sig Charlotte von
Mahlsdorf, en síðan koma 34 aðrar
persónur við sögu, þar á meðal höf-
undur leikritsins,“ segir Hilmir. Sú
staðreynd að aðalpersóna verksins
er maður sem lifir sem kona hlýtur
að þýða að Hilmir þurfi að bregða
sér í kvenmannsföt, eða hvað? „Jú,
ég geri það og er raunar í kven-
mannsfötum alla sýninguna. Hinar
persónurnar leik ég svo bara út frá
því. Það eru kannski ekki mikil bún-
ingaskipti, en maður skiptir um lík-
ams- og raddbeitingu.“
Hann segir þetta leikritunarform
vissulega krefjandi fyrir leikarann –
að halda einn uppi tveggja tíma sýn-
ingu. „En það er líka það skemmti-
lega við það, að það er ögrandi. Það
var nú kannski það sem ég var að
leita eftir og ekkert nema skemmti-
legt að vera létt nervus. Það heldur
manni á tánum.“
Lítil fjölskylda
Verkið heitir á frummálinu I am
my own wife, og er nýtt verk úr
smiðju hins bandaríska Doug
Wright. Leikritið hefur hlotið fjölda
verðlauna vestra, þar á meðal bæði
Pulitzer-verðlaunin og Tony-
verðlaunin sem besta leikrit ársins
2004. Verkinu kynntist Hilmir þegar
hann var við upptökur á bíómynd í
Kanada, en þegar heim var komið
hafði Stefán Baldursson, sem leik-
stýrir Hilmi í verkinu, einnig frétt af
því og langaði til að setja það upp.
„Þar sem við höfðum rætt um að
setja upp eitthvað verk saman,
fannst okkur þetta alveg kjörið,“
segir hann.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
þeir Stefán og Hilmir vinna saman,
en þetta er þó fyrsta sýningin sem
nýtt leikhús þeirra, Skámáni, stend-
ur fyrir. Hilmir segir aldrei að vita
nema Skámáni eigi eftir að standa
að uppsetningu fleiri verkefna í
framtíðinni. „Þó er það ekkert aðal-
atriði, enda ætlum við að vinna með
öðru fólki líka,“ segir hann. „Við er-
um ekki bara lagstir í eitt leikfélag.“
Sýningin er unnin í samvinnu við
Menningar- og listastofnun Kor-
máks og Skjaldar og verður sýnd í
Iðnó fram eftir hausti. Þýðandi
verksins er Guðni Kolbeinsson, en
hann er einmitt faðir Hilmis Snæs.
„Við eigum auðvitað enga peninga,
þannig að pabbi þýðir og konan hans
Komma og vinkona hennar eru með
búningana, og svo framvegis. Þetta
er eins og lítil fjölskylda, sem að
þessu verki kemur.“
Loksins leikið í Iðnó
Hilmir segist afar kátur með að
setja sýninguna upp í hinu aldna
leikhúsi Iðnó, enda sé húsið hlýlegt
og búi yfir góðum anda. „Þarna sá
ég fyrstu sýningarnar sem örvuðu
mig til að feta út á þessa braut,“ seg-
ir hann. „Þess vegna finnst mér
gaman að fá loksins að leika í þessu
húsi – ég er búinn að leika í nánast
öllum leikhúsum á höfuðborg-
arsvæðinu, en þetta var eftir.“
Hann segir að sýningin Ég er mín
eigin kona ætti að henta öllum með
einlægan áhuga á góðu leikhúsi.
„Sem og fólki sem vill sjá fallega
sögu. Það eru svo sem engar rólur
og kaðlar, heldur er þetta einfald-
lega einlægur söguflutningur. Og
nóg að gerast samt sem áður. Þetta
er leiksýning, sem ég held að flestir
ættu að geta haft gaman af.“
UM ÞESSAR mundir er öld liðin frá frið-
samlegum sambandsslitum Noregs og Sví-
þjóðar, en þau voru formlega gerð í júní árið
1905. Af því tilefni stendur norska sendiráðið
fyrir ýmsum viðburðum í Reykjavík á næstu
dögum í samvinnu við ýmsar menningarstofn-
anir hér á landi, sem eiga það sameiginlegt að
fjalla um hluti sem rætur eiga í Noregi.
Norsk hús á Íslandi
Í dag kl. 16 verður opnuð í Ráðhúsi Reykja-
víkur sýningin Af norskum rótum – Gömul
timburhús í Noregi og á Íslandi og er þar rak-
in saga norskra áhrifa í íslenskum húsum og
húsagerðarlist.
Líklegt er talið að flutt hafi verið tilsniðin
hús frá Noregi til landsins þegar á fyrstu ár-
um búsetu norrænna manna á Íslandi, og að
slíkur innflutningur hafi átt sér stað á öllum
öldum síðan. Elstu hús sem varðveist hafa á
Íslandi og með vissu eiga uppruna sinni í Nor-
egi eru frá seinni hluta 18. aldar. Svokölluð
„katalóg“-hús frá því um aldamótin 1900 eru
mörg hérlendis og áþreifanlegustu vitn-
isburðir þessara norsku byggingarmenning-
arstrauma og þeir sem mestu máli skipta okk-
ur í daglegu lífi.
Áhrif hinna svonefndu „sveitserstil“-húsa
urðu einnig mikil á Íslandi, bæði vegna inn-
flutnings verksmiðjuframleiddra húsa og ekki
síst vegna pöntunarseðla eða katalóga sem
sýndu hús, byggingarhluta og skraut, sem
notaðir voru sem fyrirmyndir hjá íslenskum
forsmiðum.
Norska sýningin „Complet færdige Huse“,
um verksmiðjuframleiðslu á húsum og bygg-
ingarhlutum hjá Strømmen Trævarefabrik,
var sett upp í Noregi árið 2003. Vegna þeirra
áhrifa sem norsku „sveitserstil“-húsin höfðu á
Íslandi þótti tilvalið að setja þessa sýningu
upp hérlendis með viðbót um katalóghús og
„sveitserstil“-hús á Íslandi, en íslenski hluti
sýningarinnar er unninn á vegum húsafrið-
unarnefndar ríkisins, Minjasafns Reykjavíkur
og norska sendiráðsins í Reykjavík.
Norsk nútímaglerlist
Sýningin Norsk nútímaglerlist verður opn-
uð í Hönnunarsafni Íslands við Garðatorg á
morgun kl. 15 og stendur út mánuðinn. Þetta
er farandsýning sem norska utanríkisráðu-
neytið hefur skipulagt, en hún hefur verið sett
upp víða um lönd á undanförnum árum, nú
síðast í Scandinavia House í New York.
Á sýningunni er að finna 28 verk eftir átta
glerlistamenn sem beita bæði hefðbundnum
og óhefðbundnum aðferðum til að ná fram
markmiðum sínum. Einna þekktastur þessara
listamanna er Arne Jon Jutrem, en verk hans
er að finna í lista- og hönnunarsöfnum vítt og
breitt um Norðurlönd, en einnig á meginlandi
Evrópu. Aðrir sýnendur eru Ulla Mari Brant-
enberg, Maud Gjeruldsen Bugge, Oluf Föin-
um, Kari Håkonsen, Karen Klim, Ida Pernille
Löchen og Cathrine Maske.
Athygli beinist gjarnan að sænskri glerlist,
en glerlistin á sér einnig langa sögu í Noregi.
Gler hefur verið framleitt í Noregi frá árinu
1741 og hin fræga Hadeland-glerverksmiðja
var stofnuð seint á 18. öld, en hún hefur gegnt
lykilhlutverki í norskri glerlist allar götur síð-
an. Glerlistin í Hadeland var sérstaklega
gróskumikil á árunum eftir síðari heimsstyrj-
öld og fram á áttunda áratuginn, en þá kom til
sögunnar fjöldi ungra glerlistamanna sem
settu upp eigin vinnustofur. Listamennirnir á
sýningunni í Hönnunarsafninu hafa flestir
unnið bæði sjálfstætt og fyrir Hadeland.
Norsk kvikmyndahátíð
Á dagskrá Alþjóðlegrar kvikmyndahátíðar í
Reykjavík sem hófst í gær verður efnt til dag-
skrár sem helguð er norskri samtímakvik-
myndagerð og verða þar sýndar fimm nýjar
norskar kvikmyndir í fullri lengd og ein stutt-
mynd.
Aðalmynd dagskrárinnar er kvikmyndin
Vinterkyss eða Vetrarkoss sem hlaut tilnefn-
ingu til Kvikmyndaverðlauna Norðurlanda-
ráðs árið 2005. Viðstödd frumsýningu mynd-
arinnar í Háskólabíói annað kvöld verður hinn
víðkunni leikari Kristoffer Joner sem fer með
aðalhlutverk í myndinni, ásamt Stine Oppe-
gaard frá Norsku kvikmyndastofnuninni. Jon-
er verður einnig viðstaddur frumsýningu
spennumyndarinnar Naboer eða Nágrannar
kl. 22 sama kvöld, en þar leikur hann aðal-
hlutverkið. Á undan myndinni verður frum-
sýnd ný stuttmynd, En sånn mann eða Svona
maður, að viðstöddum leikstjóranum Gine
Therese Grønner.
Á hátíðinni verða jafnframt sýndar gam-
anmyndin 37 og et halvt eða 37 og hálft, sem
og mynd norsk-marokkósks kvikmyndagerð-
armanns Blikket eða Augnaráðið. Þá gefst
unnendum verka Henriks Ibsens tækifæri til
að sjá kvikmyndaaðlögun norska leikstjórans
Erik Skjoldbjærg á leikritinu En folkefiende
eða Fjandmaður fólksins á hátíðinni.
Sissel Kyrkjebø og Jon Fosse
Fleiri norskir viðburðir verða haldnir á Ís-
landi á næstunni. Söngkonan Sissel Kyrkjebø,
Oslo Symfoniorkester og Oslo Bachkor syngja
í Háskólabíói í kvöld og annað kvöld, en í Graf-
arvogskirkju á sunnudagskvöld. Þá mun
norskur gestastjórnandi Eivind Aadland og
norskur píanóleikari Håvard Gimse koma
fram með Sinfóníuhljómsveit Íslands í Há-
skólabíói 6. október næstkomandi, en á efnis-
skránni eru m.a. verk eftir Edvard Grieg.
Málþing um sögulegar bókmenntir verður
haldið í Reykholti föstudaginn 7. okt. og bók-
menntadagskrá verður í Norræna húsinu
laugardaginn 8. okt. kl. 12. Frá Noregi koma
Kjartan Fløgstad og Kim Småge, en frá Ís-
landi taka Þórarinn Eldjárn, Kristín Steins-
dóttir og Eyvindur P. Eiríksson þátt, auk Ola
Larsmo og Lars Andersson frá Svíþjóð.
Auk þessa verður leiklestur á þremur verk-
um norska leikritaskáldsins Jon Fosse í Borg-
arleikhúsi dagana 15., 16., 22. og 23. október,
þar sem lesin verða Namnet, Sonen og Nokon
kjem til å komme.
Noregur | Sambandsslita við Svíþjóð minnst með margvíslegum menningarviðburðum á Íslandi
Norsk áhrif í íslenskri menningu
www.noregur.is
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Höfði við Borgartún er dæmi um norsk menningaráhrif á Íslandi. Fleiri íslensk hús af norskum
uppruna má skoða á sýningu í Ráðhúsi Reykjavíkur sem opnuð verður kl. 16 í dag.
eftir Doug Wright
í þýðingu Guðna Kolbeins-
sonar.
Leikari: Hilmir Snær Guðna-
son.
Leikmynd: Gretar Reynisson.
Lýsing: Björn Bergsteinn Guð-
mundsson.
Búningar: Dýrleif Ýr Örlygs-
dóttir og Margrét Ein-
arsdóttir.
Leikstjórn: Stefán Baldursson.
Leikhús | Einleikurinn Ég er mín eigin kona frumsýndur í Iðnó í kvöld
Fyrir fólk sem vill sjá fallega sögu
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
„Aðaláherslan er á þennan mann, sem skírði sig Charlotte von Mahlsdorf,
en síðan koma 34 aðrar persónur við sögu,“ segir Hilmir Snær Guðnason,
sem frumsýnir einleikinn Ég er mín eigin kona í Iðnó í kvöld.
Ég er mín
eigin kona