Morgunblaðið - 20.11.2005, Qupperneq 8

8 SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kristín Helga Gunnarsdóttir
edda.is
Bókamerki
fylgir!
Nýjar sögur um Fíusól
sem heillaði lesendur
á öllum aldri í fyrra!2. sæti
Börn og unglingar
Félagsvísindastofnun
31. okt. – 14. nóv.
Þær upplýsingar semNeytendasamtök-in greindu frá í vik-
unni, um að það sé dýrara
að taka húsnæðislán hér á
landi og að einnig sé dýr-
ara að greiða af því en í
helstu nágrannalöndunum
í Evrópu, koma líklega
fáum á óvart. Þannig hefur
málum á þessum markaði
verið háttað í langan tíma.
Þá eru þær ekki heldur
nýjar af nálinni skýring-
arnar á hærri vöxtum hér
á landi en í nágrannalönd-
unum, sem talsmenn Neytenda-
samtakanna hafa gefið, þ.e. að
hærri vextir liggi fyrst og fremst í
óhagræði lítils myntkerfis, þó
fleira komi einnig til.
Skýrsla Neyttendasamtakanna
um húsnæðislánamarkaðinn á Ís-
landi og í níu öðrum Evrópulönd-
um er án efa gott innlegg í þá um-
ræðu sem verið hefur um þörf
fyrir hækkun vaxta hér á landi.
Samkvæmt skýrslunni sker Ísland
sig úr á nánast öllum sviðum er
kostnað neytenda vegna húsnæð-
islána varðar.
Forsvarsmenn Neytendasam-
takanna bentu á það á frétta-
mannafundi, þar sem skýrsla sam-
takanna var kynnt, að munurinn á
húsnæðislánamarkaðinum hér á
landi, annars vegar, og í nágranna-
löndunum, hins vegar, sé eins og
raun ber vitni, þrátt fyrir tölu-
verða lækkun vaxta hér á umliðn-
um misserum. Hækkun vaxta mun
augljóslega auka enn á sérstöðu ís-
lenska húsnæðislánamarkaðarins.
Könnun Neytendasamtakanna
á húsnæðislánamarkaðinum á Ís-
landi og í níu öðrum Evrópulönd-
um var unnin í samstarfi við neyt-
endasamtök þeirra landa, en þau
eru Danmörk, Noregur, Svíþjóð,
Finnland, Bretland, Írland, Hol-
land, Þýskaland og Austurríki.
Tveir stjórnarmenn í Neytenda-
samtökunum, hagfræðingarnir
Jónas Guðmundsson og Ólafur
Klemensson, unnu skýrslu upp úr
könnuninni.
Mun lakari kjör
Við Íslendingar berum okkur
oft saman við Norðurlöndin og það
er einnig gert í skýrslu Neytenda-
samtakanna. Segir þar að heildar-
kjör og skilmálar á húsnæðislán-
um í löndunum fimm séu
tiltölulega svipuð að mörgu leyti.
Nokkuð beri þó á milli, því láns-
kjör og skilmálar séu til muna lak-
ari á Íslandi en í hinum löndunum.
„Skiptir þar mestu að vextir eru
mun hærri, lántökugjöld eru
margfalt hærri og greiðslugjald
hverrar afborgunar virðist einnig
vera í mörgum tilfellum allnokkru
hærra á Íslandi en í hinum lönd-
unum. Þá er form uppgreiðslu-
gjaldsins mun stífara og óhent-
ugra lántökum á Íslandi en á
hinum Norðurlöndunum,“ segir í
skýrslunni. Og auk þessa er Ísland
eina landið sem er með verðtrygg-
ingu.
Baráttumál og breytingar
Á fréttamannafundi Neytenda-
samtakanna kom fram að samtök-
in vilja breytingar á þremur þátt-
um er snúa að húsnæðislánum hér
á landi, þ.e. lántöku-, uppgreiðslu-
og stimpilgjaldi.
Samtökin telja óeðlilegt að lána-
stofnanir taki lántökugjald sem sé
ákveðið prósentuhlutfall af hverju
láni, eða 1–2% af lánsfjárhæð.
Kostnaður lánastofnana við að af-
greiða lán fari ekki eftir lánsfjár-
hæðinni. Gjaldið ætti því að vera
fjöst fjárhæð.
Uppgreiðslugjald viðskipta-
bankanna þriggja er algengast
2%. Telja Neytendasamtökin að
það gjald eigi eingöngu rétt á sér
þegar í ljós komi að lánastofnun
verði fyrir skaða af uppgreiðsl-
unni, og þá eigi gjaldið einungis að
mæta því tjóni sem viðkomandi
lánastofnun verður fyrir. Samtök-
in segja að núverandi uppgreiðslu-
gjald hamli því að neytendur geti
flutt sig frá einni lánastofnun til
annarrar.
Það hefur lengi verið baráttu-
mál Neytendasamtakanna að
stimpilgjöld verði afnumin, eins og
gert hefur verið í Finnlandi.
Stimpilgjöld á ný veðlán eru 1,5%
en 0,75% af lánum til uppgreiðslu
eða endurfjármögnunar frá sömu
lánastofnun. Samtökin telja stimp-
ilgjöld rangláta skattlagningu sem
hamli samkeppni líkt og upp-
greiðslugjaldið.
Til viðbótar við þær breytingar
sem Neytendasamtökin vilja sjá á
húsnæðislánamarkaðinum leggja
þau áherslu á að stjórnvöld haldi
verðbólgunni eins lágri og mögu-
legt er.
Þrátt fyrir að þau gjöld sem lögð
eru á lántakendur hér á landi séu
hærri en gengur og gerist í ná-
grannalöndunum, og sem Neyt-
endasamtökin vilja að verði lækk-
uð, munar mest um vaxtamuninn
milli Íslands og nágrannaland-
anna. Í skýrslu Neytendasamtak-
anna kemur fram að raunvextir
séu að jafnaði frá tveimur og upp í
tæplega fimm prósentustigum
hærri hér. Tvö prósent vextir af
tíu milljóna króna láni eru tvö
hundruð þúsund krónur á fyrsta
árinu. Þetta er það sem mest mun-
ar um í samanburði milli Íslands
og nágrannalandanna.
Fréttaskýring | Dýrast að taka húsnæð-
islán á Íslandi samkvæmt nýrri könnun
Mest munar
um vextina
Neytendasamtökin vilja
breytingar á lánamarkaði

Upplýsingar Neytendasam-
takanna um að það halli á ís-
lenska neytendur þegar kemur
að húsnæðislánum, í samanburði
við helstu nágrannalöndin í Evr-
ópu, koma fæstum eflaust á
óvart. Hins vegar vekur athygli
hvað munurinn er mikill á sum-
um sviðum. Neytendsamtökin
telja þennan mun vera óvið-
unandi og vilja breytingar bæði
hjá lánastofnununum og einnig
hjá hinu opinbera.
Eftir Grétar Júníus
Guðmundsson
gretar@mbl.is
Raunvextir eru 2 til 5 prósentustigum
hærri hér en í nágrannalöndunum
SIGRÍÐUR Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra af-
henti fulltrúum Orkuveitu Reykjavíkur viðurkenning-
arskjal um vottun umhverfisstjórnunarkerfisins ISO
14001 hjá fyrirtækinu á föstudag. OR er fyrsta orku-
fyrirtækið hérlendis sem starfar samkvæmt þessu um-
hverfisstjórnunarkerfi.
Segir í tilkynningu að starfsemi fyrirtækisins sé ná-
tengd náttúrunni, raforka sé framleidd með notkun á
gufu á háhitasvæðunum á Nesjavöllum, í vatnsafls-
virkjunum við Elliðaár og Andakílsá og í metangasvél í
Álfsnesi. Kalda vatnið sé sótt í grunnvatnsgeymi í Heið-
mörk og uppistöðulón við Akrafjall og við Hafnarfjall.
Markmið OR sé að nýting þessara auðlinda sé eins
nærri því að vera sjálfbær og nokkur kostur er.
OR hefur undanfarin fimm ár gefið út umhverf-
isskýrslu þar sem safnað er saman lykiltölum um atriði
er tengjast umhverfismálum. Þá greinir OR frá losun
úrgangs frá fyrirtækinu til urðunar, endurvinnslu og í
eyðingu.
OR starfar þegar samkvæmt ISO 9001 gæðastaðli,
HACCP kerfi fyrir kalt vatn, OHSAS 18001 öryggis-
stjórnunarkerfi og innra öryggisstjórnunarkerfi raf-
magns, og sl. sumar hlaut OR Kuðunginn, umhverf-
isverðlaun umhverfisráðuneytisins.
Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra afhenti Alfreð Þorsteinssyni, stjórnarformanni OR, viðurkenninguna.
OR fær vottun fyrir
umhverfismál