Morgunblaðið - 20.11.2005, Qupperneq 18

18 SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
N
ý mynd eftir Þor-
stein Jónsson,
„Ómur af söng“,
verður frumsýnd
nk. fimmtudag.
Um er að ræða
heimildamynd
sem tekin er á Hrafnistuheimilunum.
„Upphaflega hugmyndin kemur
frá Lovísu Einarsdóttur sem er sam-
skiptafulltrúi hér á Hrafnistu,“ segir
Þorsteinn Jónsson þegar ég hitti
hann í herberginu hjá Guðnýju Þórð-
ardóttur á hjúkrunardeild Hrafnistu
í Hafnarfirði.
„Lovísu finnst samfélagið hér svo
merkilegt, við hittumst og ég sagðist
vera til í að gera mynd um það hvern-
ig það væri að vera aldraður og lok-
aður inni á hjúkrurunarheimili og lifa
frjóu og skemmtilegu lífi. Myndin er
gerð „frá bæjardyrum heimilisfólks-
ins“.
Svo var farið í að leita að fólki sem
yrði persónur í myndinni. Þegar ég
kynntist Guðnýju var augljóst að hún
yrði kjölfestan í myndinni. Guðný er
leikkona og átti sinn feril í Neskaup-
stað, hún ber með sér inn í myndina
andblæ frá þeim stað, – frá sínum
heimi,“ segir Þorsteinn.
Lék fyrst í pakkhúsi átta ára
„Ég er bara amatör. Ég var átta
ára þegar ég lék fyrst í pakkhúsi á
Norðfirði og fékk þá leiklistarbakt-
eríuna,“ segir Guðný.
„Mér finnst fínt að fá að leika í
kvikmynd úr því ég gat ekki varið
ævinni á leiksviðinu,“ bætir hún við.
„Við stofnuðum leikfélag eftir að
ég varð fullorðin og ég lék í ýmsum
leikritum, tvisvar lék ég t.d. í leikrit-
inu Tengdamömmu eftir Kristínu
Sigfúsdóttur, fyrst 17 ára og í seinna
skiptið var ég tengdamamman,“ seg-
ir Guðný. Hún er greinilega mjög
glaðsinna og því ekki að undra að
hún skuli skemmta sér vel í umhverfi
leiklistarinnar.
„Ég hugsa að ég hafi aldrei viljað
vera ég sjálf og þess vegna leikið,“
segir hún og hlær.
„Þetta er misskilningur hjá Guð-
nýju, hún er ekki að leika, hún er í
myndinni hún sjálf, myndavélin sér
hana eins og hún er, svo heila per-
sónu,“ segir Þorsteinn.
„Ég hefði viljað gera þetta betur,“
segir Guðný.
„Að leika er að vera,“ segir Þor-
steinn.
Það er skemmtilegt að virða þau
fyrir sér þar sem þau sitja saman á
rúminu hennar Guðnýjar – það ligg-
ur greinilega ófúin taug á milli þeirra
eftir samstarfið.
Vildi ekki leika fína franska frú
„Við fengum oft leikstjóra úr
Reykjavík, einn á ári í nokkur ár, til-
sögn þeirra er það eina sem ég hef
lært í framsögn og persónusköpun.
Mig langaði t.d. ekki til að leika
franska frú, fannst ég ekki passa í
það og fékk aðra konu til að leika
hana sem var eins og fín, frönsk frú.
Ég lék alls konar öðruvísi kerl-
ingar.
Karlarnir voru tregir að leika, kon-
urnar urðu að standa undir þessu
öllu. En þeir vildu taka peningana.
Við konurnar unnum fyrir tal-
stöðvum í alla bátana fyrir austan.
Okkur datt ýmislegt í hug til fjáröfl-
unar, einu sinni báðum við karlana að
fara með bjóð fyrir okkur út á sjó og
svo sóttum við fiskinn og lögðum
hann inn í bræðslu og fengum pen-
inga fyrir þetta.“
Hann var bæði fallegur og góður
Inni á milli alls leiklistarstússins
gaf Guðný sér tíma til að gifta sig
Óskari Sigfinnssyni sjómanni.
„Hann var bæði góður og fallegur
maður, ég var mjög ánægð með
hann. Ég lét hann auðvitað sitja fyrir
en hann var bara aldrei heima og þá
varð ég að fá annan karl til að hjálpa
mér við ýmislegt smálegt. Þótt það
sé leiðinlegt þetta karlaveldi hérna
þá þarf maður oft að leita til þeirra,“
segir Guðný kímin.
„Hann hefur kannski hjálpað þér
með rotturnar,“ skýtur Þorsteinn inn
í.
„Hvaða rottur?“ spyr blaðamaður.
„Þú verður bara að sjá myndina,“
segir Guðný að bragði.
„Það er svona ýmislegt sem ein
kona má stríða við ef hún er með
börn og bú. Í þessu gamla húsi
(Guðný bendir á málaða mynd af litlu
húsi) grófu rottur sig inn snjóavet-
urinn mikla, sem ég kalla. Þær grófu
sig alla leið upp á aðra hæð þar sem
fóstra mannsins míns bjó. Við hjónin
áttum það sameiginlegt að vera bæði
föðurlaus og fósturbörn.“
– En hvernig losnaðir þú við rott-
urnar?
„Ég beitti ýmsum ráðum, fékk
mér t.d. átta svarta ketti í hlöðuna og
þeir höfðu ekki roð við rottunum.
Óskar maðurinn minn fór snemma að
vinna fyrir fóstru sinni, fóstursystir
hans vann líka, hún var krypplingur
en dugleg að vinna.
Óskar kom í land til að byggja hús
fyrir okkur. Gamla húsið hét Skriða
en var kallað Strönd. Nýja húsið fékk
nafn yngstu dóttur okkar, Berg-
þóru.“ (Guðný bendir á aðra málaða
mynd af fallegu ljóslituðu húsi.)
„Hún málaði þessar myndir hér í
föndri að áeggjan minni,“ skýtur
Þorsteinn inn í.
Börnin eru besta fjárfestingin
„Ég á fimm börn, það er besta
fjárfesting sem ég hef nokkurn tíma
lagt í, börnin eru svo góð við mig og
öll barnabörnin. Ég á 48 barna-
barnabörn, ég gef þeim afmæl-
isgjafir og svo bý ég til fyrir þau jóla-
kúlur, þær eru þarna,“ segir Guðný
og sýnir mér óvenjulega fallegar
jólakúlur úr efni með gylltum hnöpp-
um.
„Ég flengdi svo sem börnin mín
aldrei, ég kunni það ekki. Ég fékk
gott uppeldi, fóstra mín lét mig aldrei
skúra né vinna önnur verk innan-
húss, ég fór í sendiferðir og þess
háttar. Það var frænka mín sem tók
mig, mamma hafði verið með hana
þegar hún var lítil, mamma fór meira
að segja með hana til Hafnarfjarðar
og var með hana þar á hóteli. Ég
naut þess hjá henni. Fósturforeldrar
mínir hétu Hinrik Sigurðsson og Sig-
urrós Jóhannsdóttir.“
Guðný fylgdi fyrst móður sinni eft-
ir að hún missti föður sinn.
„Pabbi minn, Þórður Þórðarson,
dó fyrir þrítugt, hann fór í sjóinn.
Það var erfitt fyrir mömmu, þá var
hún ein með okkur börnin, hún missti
líka mikið, þau voru mjög ham-
ingjusöm þann skamma tíma sem
þau fengu að vera saman.
Mamma var með mig í vinnu-
mennsku í nokkur ár og var alltaf að
skipta um verustað, það fannst mér
mjög leiðinlegt,“ segir Guðný.
Hún fæddist í Vöðlavík í Helgu-
staðahreppi, heima hjá afa sínum
sem var kaupmaður.
Guðný kemur með sinn
heim inn í myndina
„Í myndinni kemur Guðný inn með
sinn heim og hann er hér enn, lif-
andi,“ segir Þorsteinn og bandar
hendinni í átt til fjölskyldumynda á
veggnum.
„Myndin fjallar mest um það að
vera hér á Hrafnistu, lokaður inni,“
bætir hann við.
„Það er erfitt að missa heimilið.
Það er ríkið manns, þar sem ég réð.
Áður var ég að þjónusta fólk en nú
fæ ég þjónustu, – það er ágætt en ég
ræð ekki lengur,“ segir Guðný.
Hún og maður hennar fluttu suður
eftir að börn þeirra voru öll flutt frá
Norðfirði.
„Axel minn er loftskeytamaður,
var á mörgum skipum, Friðrik fékk
sér stýrimannsréttindi og var for-
maður á bátum. Auður giftist og býr
á Akranesi, við sendum hana til Dan-
merkur til að læra að verða sjúkra-
liði. Við höfðum ekki efni á að mennta
börnin eins og við vildum. Elstu dótt-
ur mína, Jóhönnu, sendi ég á Hall-
ormsstaðarskóla, hún er gift í Sví-
þjóð og loks er það Bergþóra, sem
svaraði þegar ég spurði hvernig
henni hefði líkað myndin: „Hann
Þorsteinn er snillingur,“ - og þegar
ég spurði: „En hvað með mömmu
gömlu?“ „Þú ert ágæt.““
Eru notaðar ljósmyndir í heim-
ildamyndinni? spyr blaðamaður.
„Já, og líka myndir sem Guðný
hefur málaði sjálf,“ segir Þorsteinn.
Dúkurinn heitir „Á rauðu ljósi“
„Ég fer í allt mögulegt, ég sit eins
lítið og ég get inni á herbergi. Ég var
að sauma dúk og breytti þá litum
eins og ég vildi. Þá varð ég að vera
inni á herbergi til þess að geta raðað
garninu við hliðina á mér og valið í
litina.“
Guðný teygir sig inn í skáp og
sækir þangað dúk með litskrúðugu
blómamynstri.
„Hann heitir „Á rauðu ljósi“, segir
hún glettin.
„Það er voðaleg vinna í þessum
dúk.“
Á Norðfirði var Guðný með í að
stofna kór.
„Ég var enginn einsöngvari og
söng ekkert fyrr en ég kom hingað á
Hrafnistu, röddin var ryðguð þegar
ég byrjaði og er það enn,“ segir hún.
„Mér fannst svo gaman að sauma
að ég saumaði stundum á nóttunni ef
ég vaknaði, þá spilaði ég líka tónlist,
það gerði ekkert til, sá sem býr næst
mér heyrir ekki vel,“ segir hún kím-
in.
„Það er gott að spila tónlist ef
maður er dapur,“ bætir hún svo við
og skiptir snöggt úr brosi í alvöru.
„Það er enginn sem sleppur við að
vera dapur öðru hvoru, maðurinn
minn lést fyrir tveimur árum. Ég
hafði líka ýmsa erfiðleika að stríða
við áður, ég fékk berkla þegar ég var
unglingur og einu sinni aðstoðaði ég
lækni þegar hann þurfti að hjálpa
syni mínum sem hafði meitt sig, ég
annaðist svæfinguna, mér fannst það
erfitt,“ segir Guðný.
„Gamla konan, fóstra hans Óskars,
var mitt haldreipi þegar hann var á
sjónum. Mamma mín, Kristín Jó-
hannesdóttir, bjó nálægt mér en hún
hafði sitt, bróðir minn dó ungur í
Þýskalandi og mamma ól upp syni
hans sem urðu myndarmenn.
Mamma hefði glaðst yfir því, hún
varð 96 ára.“
Lét skreðarasauma kápu
með skinni í Vestmannaeyjum
Meðan Guðný talar horfi ég á
gamla mynd af henni.
„Þessi mynd var tekin á Norðfirði.
Ég er í kápu sem ég keypti í Vest-
mannaeyjum, hún kostaði nærri
tvenn mánaðarlaun enda skreð-
Söngur lífsins
Heimildamynd um
Hrafnistu verður frumsýnd
nk. fimmtudag í Laugarás-
bíói. Þorsteinn Jónsson
gerði myndina en stór
persóna í henni er Guðný
Þórðardóttir 93 ára.
Guðrún Guðlaugsdóttir
hitti þau Guðnýju og
Þorstein og ræddi við þau
um myndina, lífið á
Hrafnistu og utan hennar
og margt, margt fleira.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Guðný Þórðardóttir og Þorsteinn Jónsson, hún leikur stórt hlutverk í mynd hans um Hrafnistu.
Guðný er glaðsinna kona og tekur þátt í mörgu skemmtilegu á Hrafnistu.
’Það er erfitt aðmissa heimilið.
Það er ríkið
manns, þar
sem ég réð.
Áður var ég að
þjónusta fólk en
nú fæ ég þjón-
ustu, – það er
ágætt en ég ræð
ekki lengur.‘