Fréttablaðið - 01.05.2004, Blaðsíða 14

Hryðjuverkastarfsemi, hefnd-
arráð. Þetta eru upprunalega að
mestu gyðingleg og kristin
fyrirbrigði sem beita sér í nafni
réttlætis og sannfæringar. Hún
er venjulega byggð á þeirri for-
sendu að aðrir, ekki maður sjálf-
ur, kúgi og fari með rangindi.
Gegn þeim verður hið góða að
verja sig þótt slíkt kunni að
valda meiri voðaverkum en kúg-
arinn.
Í heiminum sprettur oft upp
trú á nauðsyn hryðjuverka.
Þannig trú er skyld dulhyggju
og þess vegna eru hryðjuverka-
menn á vissan hátt dulhyggju-
menn.
Til eru alls konar hryðjuverk.
Þau voru algengust í Evrópu við
lok nítjándu aldar og byrjun
þeirrar tuttugustu en breiddust
út til annarra landa og trúar-
svæða með evrópskri hugsun um
réttlæti og hvernig skjótast sé að
binda enda á kúgun. Stjórn-
leysingjar gripu oft til þeirra.
Ein kenning þeirra var sú að
hægt væri að stöðva valdníðslu
með því að myrða einræðisherra,
konunga eða keisara. Við dauða
þeirra átti óðar að opnast leið til
frelsis þjóða svo almenningur
nyti réttlætis. Í áratugi var þjóð-
höfðingi hvergi óhultur fyrir
hryðjuverkamönnum. Margir
voru myrtir. Ef alþýðan lést um
leið var það henni sjálfri að
kenna vegna þess að hún fagnaði
yfir sig hrifin að sjá kúgara sína
aka í skrautvögnum um götur
borga.
Margar þjóðir hafa hlotið
sjálfstæði með því að beita
hryðjuverkum. Nærtækasta
dæmið er Ísrael, þegar gyðingar
drápu í einu lagi alla herstjórn
Breta. Í sigurvímunni vísuðu
þeir úr „landinu helga“ stórum
hluta þjóðar sem hafði búið þar
um aldir, lengur en aðfluttir gyð-
ingar. Hinir brottreknu eru kall-
aðir Palestínumenn í hálfrar
aldar útlegð sem engin þjóð hef-
ur þurft að þola lengur nema sú
sem gerði þá landræka. Af þessu
er hægt að álykta að svipuð
reynsla auðgi ekki skilning milli
þjóða fyrst hin áður ofsótta beit-
ir að fengnu frelsi aðra sömu
kúgun og hún þurfti sjálf að þola.
Fyrir bragðið hefur virðingar-
leysi kristinna manna og gyðinga
fyrir aröbum sáð því hatri sem
varð alþjóðlegt þegar Bandaríkin
ákváðu að leysa með sínum hætti
Írak undan oki einræðis. Þannig
varð til ný tegund af hryðju-
verkastarfsemi sem heimurinn
hafði ekki þekkt áður.
Helsta einkenni hryðjuverka-
manna er að þeir ætla að verja
eigið líf og þjóðar sinnar á þann
hátt að binda enda á líf annarra –
hinna óréttlátu. Fáa langar að
deyja fyrir málstaðinn heldur
lifa fyrir hugsjón sína. Þó eru til
undantekningar. Leiðtoga dökkra
í Bandaríkjunum er talið til hróss
að hafa dáið fyrir eigin málstað,
kynbræðra og systra. Þetta er
kristilegt og talið tryggja orðstír
hans um aldir alda.
Íslam á ekkert slíkt í trúarbók
sinni. Að beita hryðjuverkum er
því ekki á vegum Kóransins held-
ur hafa einkum arabar sem hafa
búið í Evrópu tekið upp dyggð
píslarvættis, þótt þeir viti að eft-
ir dauðann muni þeir ekki lifa
áfram hér á jörð í venjulegum
mannanöfnum með sama hætti
og hinir helgu píslarvottar kri-
stinnar trúar. Nöfn þeirra verða
ekki skrifuð á blöð trúarsögu
múslima. Mörgum er líka sama
hvort þeir farast við að koma
fram hugmyndum sínum um
réttlæti. Þannig rugla þeir saman
í hefndinni kristinni trú og sinni.
Hún býður að virða skuli mann-
inn sem líkamlega veru en verð-
skulda hann látinn.
Bandaríska „forvarnarstarf-
ið“ á sviði lýðræðis í Írak hefur
afskræmt heiminn og trúar-
brögðin, vakið nýja tegund af
hryðjuverkadulúð og gert hana
alþjóðlega. Enginn er hvergi
óhultur eftir að íslam varð trú
hinna svívirtu. Hún breiðist út
hraðar en nokkur önnur trúar-
brögð, enda í eðli sínu hrein og
bein, auðskilin og samkvæm
sjálfri sér. Önnur trúarbrögð
eru það ekki lengur, heldur
hvorki með sérstakt bragð né lit,
orðin amerískt glundur sem hef-
ur límst eins og slý á málbeinið í
tæknivæddum en linum
neytendum. ■
Þ eir Sveppi og Auddi í 70 mínútum á Popptíví hafa þaðfyrir sið að bjóða gestum sínum upp á ógeðisdrykk. Þaðhafa þeir gert í nokkur ár og nær þessi siður því aftur
fyrir núverandi eignarhald á Norðurljósum – svo það sé tekið
fram – og tengist því ekki. Ógeðisdrykkur þeirra félaga er sett-
ur saman úr ýmsu ágætu hráefni en í óvenjulegu samhengi.
Þeir félagar blanda þannig saman safa úr aspasdós við sinnep
og sardínur, ólífuolíu og bláberjaskyr. Allt er þetta ágætt í sjálf-
u sér eða með viðeigandi hráefni en afleitt þegar það kemur
saman. En gestirnir þeirra Sveppa og Audda láta sig samt hafa
það og ná flestir að þamba eitt glas eða svo af ógeðisdrykknum.
Fjölmiðlafrumvarp Davíðs Oddssonar er svona ógeðis-
drykkur. Það samanstendur af ákvæðum sem ýmist má finna í
lögum annarra landa eða minna á ákvæði í lagaumhverfi ann-
arra landa. Í Danmörku er þannig til ákvæði sem takmarka
eign markaðsráðandi fyrirtækja að útvarpsfyrirtækjum við
25 prósent. Í frumvarpi Davíð er þetta sterkara; þar er mark-
aðsráðandi fyrirtækjum alfarið bannað að eiga nokkuð í út-
varpsfyrirtækjum. Það sama á reyndar við fyrirtæki og ein-
staklinga sem eru í einhverjum tengslum við markaðsráðandi
fyrirtæki – jafnvel mjög veikum og óljósum tengslum. Í frum-
varpinu er ákvæði um bann við gagnkvæmum eignatengslum
milli prentmiðla og útvarpsrekstrar. Slíkt þekkist í lögum ein-
stakra landa en sjaldnast sem algjört og afgerandi bann. Í
Noregi eru svona eignatengsl takmörkuð við tiltekna mark-
aðshlutdeild beggja megin og í Frakklandi getur sama fyrir-
tækið rekið dagblað og sjónvarpsstöð en má þá ekki reka út-
varpsstöð. Í þeim löndum þar sem einhverjar svona takmark-
anir eru til á annað borð eru þær hluti af víðtækari lögum og
því í eðlilegra samhengi en í frumvarpi Davíðs. Þar er
sterkasta bragðefninu úr mismunandi áttum steypt í mat-
vinnsluvélina og hristur saman hálfgerður óskapnaður;
ógeðisdrykkur.
Enda er ráðherrum og þingmönnum ekki ætlað að kyngja
frumvarpinu vegna þess að innihald þess sé hollt, gott eða
heilnæmt. Markmiðið virðist vera svipað og hjá Sveppa og
Audda. Davíð vill fá ráðherra og þingmenn til að kyngja
ógeðisdrykknum af því hann getur það – alveg eins og Sveppi
og Auddi. Það er þrautin sem gestir þeirra verða að yfirstíga
til að komast í sjónvarp. Og það er þrautin sem ráðherrar og
þingmenn verða að þreyta ef þeir vilja hanga í ríkisstjórn eða
eiga von um frama í Sjálfstæðisflokknum.
Það má hafa nokkra skemmtun af ógeðisdrykk þeirra
Sveppa og Audda. Það er hins vegar afar ógeðfellt að fylgjast
með ráðherrum og þingmönnum kyngja ógeðisdrykk Davíðs.
Flestir gera það þvert á hugmyndir sínar um frelsi í viðskipt-
um og virðingu fyrir grundvallarreglum samfélagsins. Það má
brosa að mönnum sem kyngja drykk sem þeim finnst vondur.
En fátt er sorglegra en að sjá fólki þröngvað til að kyngja
skoðunum sínum og lífssýn. ■
1. maí 2004 LAUGARDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Takmarkandi ákvæðum úr ólíkum áttum steypt
saman í fjölmiðlafrumvarpinu.
Ógeðisdrykkur
Hryðjuverk og trúarbrögð
ORÐRÉTT
Svona gera menn ekki á Íslandi
Norski menntamálaráðherrann,
Valgard Svarstad Haugland,
kynnti hugmyndir ríkisstjórnar-
innar [um breytingar á eignar-
haldi fjölmiðla] formlega í janú-
ar og hefur síðan staðið yfir
formlegt samráðsferli með
hagsmunaaðilum, og hafa þeir
fengið að koma að sínum
sjónarmiðum.
Morgunblaðið um vinnubrögð
norskra stjórnvalda vegna fyrirhug-
aðrar lagasetningar um eignarhald á
fjölmiðlum. Hér á landi var ekkert
samráð, hvorki formlegt né óform-
legt, haft við eigendur og starfsmenn
fjölmiðla þegar frumvarp forsætis-
ráðherra var undirbúið.
Morgunblaðið 29. apríl.
Þjóðinni nóg boðið?
Nú held ég að hljóti að vera
komið að leiðarlokum með
Davíð Oddsson og íslensku
þjóðinni. Sjálfstæðismaður sem
ég hitti á förnum vegi sagði að
flokkurinn þyrfti að gera eins
og breska íhaldið þegar Marg-
aret Thatcher skrapp til París-
ar 1990. Hirðin kringum hana
tók sig einfaldlega til og setti
hana af meðan hún var í burtu.
Egill Helgason spáir því að stjórn-
málaferill Davíðs Oddssonar sé brátt
á enda.
DV 30. apríl.
Nefndin gufuð upp?
Dæmigert er fyrir huldutilveru
útvarpsréttarnefndar að vara-
manni í nefndinni eins og mér,
hefur ekki tekist að ná sam-
bandi við hana sem stjórnvald í
þessari viku. Og nýjasta skýrsl-
an á heimasíðu hennar er [...]
sjö ára gömul.
Einar Karl Haraldsson segir frá leit
sinni að útvarpsréttarnefnd sem fer
með úthlutun starfsleyfa til ljósvaka-
miðla.
Viðskiptablaðið 30. apríl.
Davíð Oddsson?
Er farinn að einangrast innan
stjórnarflokksins.
Fyrirsögn fréttar þar sem sagt er frá
vaxandi óánægju með forsætis-
ráðherra, nei ekki Íslands heldur
Bretlands.
Morgunblaðið 30. apríl
FRÁ DEGI TIL DAGS
Það má hafa nokkra skemmtun af ógeðisdrykk
þeirra Sveppa og Audda. Það er hins vegar afar
ógeðfellt að fylgjast með ráðherrum og þingmönnum
kyngja ógeðisdrykk Davíðs.
,,
Engar umræður
Kristinn H. Gunnarsson, þingmaður
Framsóknarflokks, sagði í viðtali á
útvarpi Sögu að svo væri komið að
stjórnmálamenn taki sjaldan þátt í póli-
tískri umræðu. Hann
sagði heyra til undan-
tekninga ef pólitík er
rædd á þingflokks-
fundum. Þingmenn
séu almennt
ragir við að tjá
skoðanir sín-
ar og kjósi
þess vegna
frekar að
þegja en
koma sér
í vanda.
Ólík vinnubrögð
Morgunblaðið segir frá því á fimmtu-
daginn að Norðmenn séu að endur-
skoða reglur um eignarhald fjölmiðla.
Lýsir blaðið vinnubrögðum stjórnvalda
og eru þau æði ólík því sem hér
tíðkast. Fram kemur að frá því í janúar
hai staðið yfir „formlegt samráðsferli
með hagsmunaaðilum og hafa þeir
fengið að koma sínum sjónar-
miðum á framfæri“. Hér á landi
hefur hvorki verið talað við eig-
endur eða starfsmenn fjöl-
miðlanna. Beiðni um samráð
hefur algerlega verið hundsað. Í
samanburði við Noreg
mætti halda að á Íslandi
ríkti neyðarástand sem
bregðast þyrfti við án tafar.
Kosningaslagur í Samfylkingunni
Klukkan tifar og styttist í boðað uppgjör
í Samfylkingunni. Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir er komin heim eftir námið í Lund-
únum. Hún hefur sést í fjölmiðlum af og
til, en það er ekkert á við keppinautinn
og núverandi formann Össur Skarphéð-
insson. Hann virðist haldinn meiri krafti
en oftast áður. Hvort það er vegna
þess að hann er byrjaður
keppnina um formanns-
stólinn eða hvort það eru
hin fjölmörgu deilumál sem
ráða er óvíst. Innan Sam-
fylkingarinnar segjast flokks-
menn finna meðbyr og gust
frá formanninum. Sumir vilja stíga
vægar til jarðar og þakka ríkisstjórn-
inni aukið fylgi flokksins.
degitildags@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 515 75 00 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
HRYÐJUVERK
GUÐBERGUR
BERGSSON
„Bandaríska „for
varnarstarfið“ á
sviði lýðræðis í Írak hefur
afskræmt heiminn og
trúarbrögðin, vakið nýja
tegund af hryðjuverkadulúð
og gert hana alþjóðlega.
,,