Tíminn - 06.01.1974, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Sunnudagur 6. janúar 1974
!■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■^■■■■■■■■■■■i■■■■■■■■■■<
Færikvlar Asi i Ilultum, Kang. (1924)
Ullarþvottur (tsland)
■o
::
1
::
::
■■
■■
::
■■
::
::
■■
::
»
8
8
a
■■
■■
■■
■■
■■
8
8
ú
8
::
■■
::
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið
í gamla daga X*
Ungt fólk nú á dögum
kannast ekki við Jráfærur,
hjásetur, kviar og ærmjaltir,
nema af afspurn. F'ærikvíar
var hægt að flytja til hagræðis,
en venjulegar kviar voru úr
grjóti og torfi. Meðfylgjandi
mynd var tekin i júll 1924 og er
þvi nærri 50 ára. Hún er frá
Asi í Iiangárvallasýslu. Þar
voru þá 3 búendur. Eigendur
ánna voru hjónin Margrét
Björnsdóttir og Jón Jónsson á
Ási I. 3 (af 4) heimasætum,
dætur þeirra, eru á myndinni,
talið frá vinstri: Þuriður,
Guðrún og Jónina. Þær eru
auðsjáanlega ekki enn komn-
ar I mjaltagalla, þegar mynd-
in er tekin. (Myndina léði
Hermann Guðmundsson full-
trúi). Eráfærur munu hafa
lagzt niður um þetta leyti, eða
fáum árum siðar þarna i
Holtum og viðar. Stúlkan til
hægri á myndinni heldur á
heimagerðri tréfötu.
Það var jafnan mikið um að
vera á vorin, þegar ullin var
þvegin. Myndin, sem hér er
sýnd er sennilega frá byrjun
þessarar aldar, tekin af Schi-
öth og Einarsson (Hallgrimi?-
) og þá liklega i Eyjafirði.
Konan með skupluna hrærir i
heitri ullinni i keytustampin-
um. Siðan er eftir að skola ull-
ina i læknum. Þaðan var hún
borin hvit og hrein i trébalan-
um og sett i smáhrúgur, sem
dreift var úr i þurrki. Sjá
mynd. Látin er renna mesta
bleytan úr ullinni á kláfnum.
Lækurinn heima var iskalt
uppsprettuvatn og þótti kal-
samt að skola þar ullina i lárn-
um. Getur einhver frætt mig
um hvar og hvenær þessi
ullarþvottamynd var tekin?
Fróðlegt væri að fá til birting-
ar myndir af gömlum bæjum
o.fl. þess háttar.
Það var jafnan uppi fótur og
fit, þegar rekið var saman til
rúnings á vorin og litið eftir
hvort búið væri að marka öll
lömb. Heimaréttir voru oft
fast við fjárhús á bæjunum
(sbr. mynd) og var þægilegt
að geta skotið kindum þar inn,
t.d. aðkomufé þ.e. rekstrinum
til næstu bæja. Heimaréttirn-
ar voru oft smiðaðar úr tunnu-
stöfum, og afgangsfjölum, eða
þá úr grjóti og torfi. Það er
farin að losna ullin á Reykja-
vikuránum, sem gengu með
lömbum sinum hér og hvar i
Reykjavik á vordögum 1958.
Aðallega eru það gamlir
sveitamenn, fluttir til Reykja-
vikur, sem halda gamla
siðnum, fjármennskunni,
einnig i borginni meðan fært
er, en það verður varla lengi
úr þessu. Kindurnar sækja i
skraut- og matjurtagarða og
valda oft miklum skemmdum.
Agengar „garðarollur”
komast yfir flestar girðingar.
I Þverárrétt koma kindur
bústnar af fjalli á haustdög-
um, karlmenn draga i
dilka, en sumir staupa sig á
réttarvegg og metast á um
vænleik fjárins og um gæðinga
eða segja sögur frá i fyrra.
Þaðeimikið um að vera i rétt-
unum, sum staðar hélzt lengi
sá siður að kveikja ljós i fyrsta
sinn á haustin, þegar þreyttu
gangnamennirnir komu heim
til bæjar. tslenzk fjárhús voru
fyrrum hlaðin úr grjóti og
torfi, siðar kom til sögunnar
framþil úr timbri og
bárujárnsþök og loks stein-
steypan.Fyrir nokkru var birt
i þessum þáttum fjárborg,
hlaðin úr hellugrjóti. Nýlega
sá ég arabiska mynd, sem leit
alveg eins út, lika hlaðin úr
hellum, en þetta var ævaforn
„grafhaugur”, þ.e. fornaldar-
gröf Araba, en engin fjárborg.
i heimaréU á Stúru-Hámundarstöðum (1935)
i Þverárrétt I Borgarfirði (haustið 1953)
8
■■
8
g
::
::
::
::
■■
■■
■■
■■
::
»
■■
■■
■■
■■
■■
■■
■■
8
i:
»
If
::
::
Fjárhús á Reykjum I Hjaltadal (1960)
Lambœr við Sogaveg I Reykjavik (1958)
■••■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■i
••«■••■■•■■■■■■■■■■•■■■■#■■■■■■■■■■■*■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■'
■ ■■■■■■■■■■■(>■■■■■■■■■■■:
?■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■!
■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■i
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■i