Tíminn - 06.01.1974, Blaðsíða 36

36
TÍMINN
Sunnudagur 6. janúar 1974
8 stafir — fjörar reikniaðferðir + -r x :
ennfremur fljótandi komma og konstant.
MX8 reiknirinn er með NiCad rafgeymum og
hleðslutæki. Einnig fylgir taska.
BOWMAR er nýjung á Islandi.
BOWMARerbrautryðjandi í framleiðslu vasa-
rafreikna.
BOWMAR er mest seldi vasarafreiknirinn í
Ameriku.
Verðið er aðeins kr. 11.580,00.
TheSlBowmar Brains
...
W TILBOÐ
óskast í eftirtaldar bifreiöar, er veröa til sýnis þriöjudag-
inn 8. janúar 1974 kl. 1-4 i porti bak viö skrifstofu vora
Borgartúni 7:
Chevrolet sendibifreið....................... árg. 1966
Willys 4x4 frambyggður....................... árg. 1965
Willys jcppi................................. árg. 1962
Gaz 69 torfærubifreiö......................... árg. 1957
Volkswagen 1200 .............................. árg. 1965
Chevrolet sendiferöabifreiö................... árg. 1966
Land Rover benzin............................ árg. 1967
Land Kover diesel............................ árg. 1963
Volvo 144 fdlksbifreiö....................... árg. 1971
Ford D-600 vörubifreiö....................... árg. 1970
Ford Transit Kombi 8 m........................ árg. 1969
Ford Transit sendiferöabifreiö............... árg. 1968
Mercedes Benz 18 m. fólksbifreiö.............. árg. 1965
AustinGipsy................................. árg. 1965
Chevrolet sendiferöabifreiö................... árg. 1963
Taunus Transit sendiferöabifreiö.............. árg. 1966
Volkswagen fólksbifreið....................... árg. 1972
Honda bifhjól................................ árg. 1966
Tilboðin veröa opnuö sama dag kl. 5.00 aö viöstöddum
bjóöendum. Réttur áskilinn til aö hafna tilboöum, sem
ekki teljast viöunandi.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844
ERUM VIÐ HÆTT AÐ LÁTA
BÓKVITIÐ I ASKANA?
I.KNGI hefur viljað loöa við hcr-
lendis, að til sérhæfðra starfa
vcljist menn með undirmenntun,
eða þá mcnn mennlaðir i annarri
grcin en þeirri, er starfa skal við.
Var þetta altitt fyrr á öldinni og
átti sér eðlilegar orsakir. Mjög
hefur dregið úr sllkum stöðuveit-
ingum, og veldur þar um vaxandi
framhoð á sérmenntuðu fólki til
sérfræðilegra starfa. En jafn-
framt hafa störf orðið sérhæfðari
og ýmis ný myndazt. Skilningur á
gildi sérmenntunar virðist einnig
hafa aukiz.t töluvert.
Sá skilningur speglast m.a. i
viðhorfi rikisvaldsins til þeirra
stofnana, sem sérþekkingu veita,
og til þeirra einstaklinga, sem
hennar leita. Sem dæmi má
nefna, hve miklum mun betri
lánakjör og styrkir til náms-
manna eru nú en fyrir svo sem
áratug. Menntun þegnanna er
þjóðfélaginu dýr, en flestir telja
þó, aö hin margvislega sérþekk-
ing, sem þjóðin nýtir siðan, standi
fjárhagslega fyrir sinu. Stöku
sinnum er þó aðeins um til-
kostnaöinn aö ræða. Ýmsir náms-
menn hafa tekið sér bólfestu og
valið sér starfsvettvang erlendis,
eftir aö þeirra eigið þjóðfélag hef-
ur lagt ærið fé til menntunar
þeirra. Er mikil eftirsjá að brott-
flutningi slikra manna úr landi.
Nú má enginn ætla, að
menntunar afii menn sér ein-
göngu innan ramma skólakerfis-
ins. Flestir menn eru haldnir
þekkingarþörf i meiri eða minni
mæli og bæta stöðugt við menntun
sina. Gildir þetta bæði um lang-
skólagengna menn og hina, sem
styttri skólagöngu eiga að baki.
Um sérmenntun gegnir nokkuð
öðru máli.
Ef við höfum nú þá trú á mennt-
un og~sérþekkingu, sem árleg
rekstrarfjárhæð Háskóla Islands
og sifelldur vöxtur hans gefa til
kynna, þá mætti ætla, að við
byggjum sérlega vel að þeim,
sem kyrrir eru heima eða snúa
aftur heim að loknu námi, reiðu-
búnir að miðla fósturjörðinni af
þeirri þekkingu, sem svo miklu
var kostað til að öðlast, bæði af
einstaklingsins sjálfs hálfu og
þjóöfélagsins. Vist eru mörg
dæmi þess, að menn séu gripnir
til starfa, um leið og þeir ljúka
námi eða jafnvel áður, og fá
þannig tækifæri til að starfa að
hugðarefnum sinum og nýta sér-
þekkingu sina i þágu þjóðfélags-
ins. Að visu er þeim búin misgóð
aðstaða, eins og búast má við i fá-
mennu þjóðfélagi, sem reynir að
halda til jafns við hin fjölmenn-
ari, eftir þvi sem föng eru á. Um
hið gagnstæða eru þó dæmi, og
viljum við gera eitt slikt að um-
ræðuefni okkar hér.
1 sumar er leið var auglýst laus
til umsóknar staða amtsbóka-
varðar á Akureyri. Rétt er að
geta þess, að Amtsbókasafnið á
Akureyri er stærsta almennings-
bókasafn landsins utan Reykja-
vikur. Hlutverk þess er að veita
ibúum Akureyrarkaupstaðar og
nágrennis sömu þjónustu og
Borgarbókasafnið i Reykjavik
veitir ibúum höfuðborgarinnar.
Amtsbókasafnið á Akureyri er þó
engan veginn fullkomlega hlið-
stætt safn Borgarbókasafni
Reykjavikur, þar sem það verður
einnig að rækja skyldur rann-
sóknarbókasafns. Þetta má skýra
betur með eftirfarandi: t Reykja-
vik eru þrjú stór söfn: Borgar-
bókasafn Reykjavikur, Háskóla-
bókasafn og Landsbókasafn. Af
þessum þrem söfnum eru tvö
byggö upp efnislega með þeim
hætti, að þangað megi leita rita til
fræðiiðkana og visindastarfa,
jafnvel hinna sérhæfðustu. Söfn
af þessu tagi nefnast samkvæmt
eðli sinu rannsóknarbókasöfn.
Hlutverk Borgarbókasafns er
ólikt hlutverki þessara safna.
Hlutverk þess er fyrst og fremst
að sjá fólki fyrir sem fjölbreytt-
ustum kosti fagurbókmennta og
aðgengilegum fræðiritum af
margvislegu tagi. Safn af þeirri
gerðþarf ekki að leggja áherzlu á
dýpt greina, heldur vidd þeirra og
fjölbreytileika. Markmið þess er
að hafa jafnan eitthvað handa öll-
um. Borgarbókasafn og Háskóla-
bókasafn hafa auk þess fjölda úti-
búa á Reykjavikursvæðinu. 1
Reykjavik er ennfremur töluvert
af sérsöfnum, sem flest eru i
tengslum við einhverja stofnun
eða stofnanir, og er það sam-
merkt með þeim, að þau kaupa
hvert um sig rit fárra fræði-
greina, en þau rit eru alla jafna
mjög sérhæfð.
Viðleitni hefur verið i þá átt að
velja svo starfslið til þessara
safna, að sérþekking komi að not-
um. Frumskilyrði hefur verið tal-
ið mjög góð almenn menntun, og
hefur þá viðmiðun oftast verið
háskólapróf eða hliðstætt próf frá
sérskóla. Undirstöðumenntun
undir slikt nám er stúdentspróf,
sem enn er talið veita allgóða al-
menna menntun.
Nú hefur litillega verið gerð
grein fyrir safnamálum á höfuð-
borgarsvæðinu. Þar eru starfandi
ýmsar tegundir safna, sem gerð-
ar eru ólikar kröfur til um þjón-
ustu, og eru byggð upp hvert á
sinn veg, svo að þau megi koma
að sem mestum og beztum notum
hverjum notendahópi. Á Akureyri
er þessu á annan veg farið. Þar
sem Amtsbókasafnið á Akureyri
er eina alsafnið á Akureyri, og
raunar á Norðurlandi, verður það
að rækja tvi- eða jafnvel þriþætt
hlutverk, þ.e.a.s. almennings-
bókasafns og rannsóknarbóka-
safns (þar með talin sérsöfn).
Það eru þvi margþættar skyld-
ur, sem forstöðumanni þess eru
lagðar á herðar, og miklar kröfur
verður að gera til hans. Við get-
um varla búizt við, að hann geti
tekizt á við þær 'og leyst þær
giftusamlega af hendi, nema
hann búi yfir haldgóðri almennri
menntun og meiri eða minni sér-
þekkingu að auki. Lágmarks-
menntun, svo sem skyldunám eða
gagnfræðapróf, dugar hér ekki
til. Við verðum að gera þær kröf-
ur til hans, að hann standi um
menntun jafnfætis meginborra
þeirra manna, sem sækja safnið.
t hópi safnnotenda hljóta að vera
mennta- og tækniskólakennarar,
kennarar á öðrum skólastigum,
sérfræðingar við ýmsar stofnan-
ir, námsmenn og fleiri eða færri
ibúar kaupstaðarins.
Hann verður ennfremur að
standa þeim framar að bókfræöi-
legri þekkingu, islenzkri sem er-
lendri. Með bókfræðilegri þekk-
ingu er ekki átt við að kunna utan
að titla svo og svo margra rita,
það er nokkuð, sem lærist fyrir-
hafnarlitið i starfi, og verður auk
þess sVarað af spjaldskrám safna
(þar sem þær eru til). Nei, með
þvi er átt við, að bókavörðurinn
þekki vel ýmiss konar uppsláttar-
rit, handbækur og bókaskrár,
ennfremur helztu undirstöðurit i
ýmsum greinum, fylgist náið
með, hvað nýtt kemur út, sé fær
um aö meta gæöi þess og velja til
safnsins og veita upplýsinga-og
heimildaþjónustu.
Hann verður að hafa lært
stjórnun og verður að þekkja til
hlitar öll þau störf, sem unnin eru
daglega i safninu, kunna að gera
áætlanir, bæði starfsáætlanir,
starfsmannaáætlanir og fjár-
hagsáætlanir. Hann verður að
geta metið kunnáttu og hæfni
starfsliðs og skipað i störf eftir
þvi mati. Hann verður aö búa yfir
þeirri þekkingu á einstökum
starfsþáttum i safninu, að hann
geti rætt hin vandasömustu jafnt
og hin litilvægustu verkefni við
hvern einstakan starfsmann og
verið ráögefandi um úrlausn
þeirra, ef með þarf. Auk þess
verður maður i slikri stöðu að
geta talað og ritað erlend tungu-
mál, svo sem dönsku, ensku, hrafl
i rómönskum málum og/eða
þýzku.
Fleztum mun vera ljóst, hvað
varðar siðastnefnda atriðið, að
stúdent stendur þar mun betur að
vigi en gagnfræðingur. Hið sama
er að segja um almenna menntun
alla. Hvað varðar hið fyrrtalda,
þ.e.a.s. þekkingu á rekstri,
stjórnun, bókfræði og einstökum
starfsþáttum safns (svo sem
flokkun og skráningu, ef fátt eitt
er nefnt), þá falla þeir þættir und-
ir þá sérmenntun, sem ýmist er
fengin i háskóla eða sérskóla. Ef
við efumst um þaö, þá getum við
einnig leyft okkur dáli.tlar efa-
semdir um tilgang háskólans, og
hvarflar þá ef til vill að einhverj-
um sú spurning, hvort ekki fari að
verða timabært að leggja hann
niður. Það hlýtur að vera eitthvað
meira en litið bogið við þá
menntastofnun, er veitir próf-
gráður, sem enginn tekur mark á.
En sú afstaða kom einmitt skýrt
fram hjá ráðamönnum á Akur-
eyri, þegar ráðið var i umrædda
stöðu við Amtsbókasafnið á Akur-
eyri.
Þetta er auðvelt að rökstyðja.
Umsækjendur um stöðuna voru
alls fjórir, og skulu þeir nú upp
taldir i stafrófsröð, og nokkur
grein gerð fyrir starfsreynslu
þeirra og menntun:
1) Andrea Jóhannsdóttir tók
stúdentspróf frá Menntaskólan-
um á Akureyri árið 1968. Hún
lagði siðan stund á bókasafns-
fræði i þrjú ár við Statens biblio-
tekskole i Osló með stjórn al-
menningsbókasafna sem aðal-
grein. Lauk hún þaðan prófi vorið
1972. Andrea starfaði um eins árs
skeið við Borgarbókasafn
Reykjavikur, áður en hún hóf
bókavarðarnám i Osló, og starf-
aði ennfremur hálft ár að námi
loknu við sama’safn. Hún hafði
nýlega verið ráðin i bókavarðar-
starf við Amtsbókasafnið á Akur-
eyri, er staða amtsbókavaröar
var veitt Lárusi Zóphoniassyni,
bókbandsmeistara. Hún hefur nú
sagt starfi sinu lausu.
2) Norma Mooney tók stúdents-
próf við Menntaskólann á Akur-
eyri árið 1968 og lauk vorið 1972.
B.A.-prófi frá Háskóla Islands i
ensku, bókasafnsfræði og is-
lenzku. Norma starfaði um tima
við Borgarbókasafn Reykjavikur.
Að afloknu B.A.-prófi hóf hún
störf við Amtsbókasafnið á Akur-
eyri og vann þar á annað ár.
Norma vann markvisst að flokk-
un og skráningu safnsins, meðan
hún starfaði þar, og hefði verið
þörf á að halda þvi verki áfram.
Hún hefur nú verið ráðin bóka-
vörður. við Borgarbókasafn
Reykjavikur.
3) Lárus Zóhoniasson tók gagn-
fræðapróf á Akureyri árið 1944.
Hann hóf iðnnám að gagnfræða-
prófi loknu og tók sveinspróf i
bókbandi árið 1948. Hann réðst til
Amtsbókasafnsins árið 1963 og
var fastráðinn árið 1964. Hann
hefur unnið við bókbandsstörf og
afgreiðslu á safninu siöan. Á sið-
ustu árum hefur Lárús að
minnsta kosti tvivegis veitt safn-
inu forstöðu i forföllum.
4) Þráinn Bertelsson varð stú-
dent frá Menntaskólanum i
Reykjavik árið 1965. Hann hefur
lagt stund á háskólanám i trlandi.
Hann hefur m.a. ritað þrjár
skáldsögur.
Um umsækjendur má segja
þetta: Þrir þeirra hafa augljós-
lega undirstöðumenritun, sem
kalla má haldgóða, almenna
menntun (stúdentspróf). Þar af
hafa tveir sérmenntun i þeirri
grein, sem miðar að bókasafns-
rekstri. Þrir umsækjenda hafa
starfsreynslu i bókasafni. Einn
umsækjandi hefur iðnskólapróf.
Þegar staða amtsbókavarðar
var veitt, virðist sem umsækjend-
ur hafi verið metnir i öfugu hlut-
falli við hæfni, starfsreynslu og
þekkingu. Lárusi Zóhoniassyni
var veitt umrædd staða þrátt fyr-
ir tilmæli forystumanna um
bókasafnsmál um, að ráðinn yrði
sérmenntaður maður. Ef þeir
menn, sem réðu þessari stöðu-
veitingu, fóru eftir sannfæringu
sinni og báru hag Amtsbóka-
safnsins fyrir brjósti öðru frem-
ur, vilja þeir þá ekki gera meira
fyrir svo góðan málstað, t.d.
leggja til við menntamálaráð-
herra og háskólarektor, að lögð
verði niður kennsla i bókasafns-
fræði vð Háskóla Islands? Fleira
skynsamlegt kynni þeim og að
detta i hug.
Gróa Björnsdóttir
Guðrún Karlsdóttir