Fréttablaðið - 11.12.2004, Qupperneq 78

11. desember 2004 LAUGARDAGUR
Lífsmark með
lömuðum lesendum
Ungur Íslendingur snýr aftur á Klak-
ann eftir margra ára heimspekinám
á Ítalíu en reynist erfitt að finna at-
vinnu við hæfi. Af eintómri þrjósku
kemst hann í vinnu hjá félagsþjón-
ustunni (í sögunni viðgengst mikið
kynjamisrétti innan stofnunarinn-
ar) og fer að ræsta hjá miðaldra
lömuðum tvíburasystrum; kennslu-
konum. Þær láta sér þrifin ekki
nægja og krefja drenginn um sög-
ur, „byrjaðu til að mynda á ein-
hverju sem er hálfpartinn en ekki
haugalygi.” Hann á að segja þeim
sögur svo magnaðar að þær vekji
upp máttinn í fótum þeirra. Þetta
gerir hann – saman fléttast sann-
leikur og lygi, saga innan í sögu
innan í sögu sem kitlar kennslu-
konurnar fyrir neðan mitti. Auðvit-
að dugir ekkert minna en argasti
dónaskapur – fjöllífi, framhjáhald
og mök við heilu fjölskyldurnar til
að kveikja líf í lömuðum limum.
Sögumaðurinn, ungi maðurinn
með sagnagáfuna, er með ein-
dæmum hrokafullur. Stór hluti
bókarinnar er hans hugrenningar
um lífið í löndunum tveimur, kon-
ur og skáldskapinn svo það helsta
sé tekið til. Vissulega hittir hann
naglann oft á höfuðið – segir
harkalega sannleikann og er með
áhugaverðar pælingar, stundum
snilliyrði. Gáfumannarausið er þó
þvílíkt að perlurnar eiga til að týn-
ast í flóðinu. Hrokinn var satt að
segja svolítið þreytandi, sérstak-
lega gagnvart konunum sem virð-
ast vera tákngervingar „hins
lamaða lesanda” sem talað er um
á bókarkápu.
Sagnaskáldið er ofurselt vilja
kvenna og reynir reyndar að þókn-
ast öllum. Hann er þræll umhverf-
isins í sögunni sem og í sögunni
innan sögunnar. Guðbergur hins
vegar virðist ekki beinlínis reyna að
þóknast sínum lesendum. Bæði
stíll og uppbygging frásagnarinnar
espar og ögrar. Hugrenningaflóð,
endurtekningar, lausir endar,
hrokafullur sögumaður – ekkert af
þessu auðveldar lesturinn. Og sitj-
andi heima í sófa, lamaður lesandi,
getur maður ekkert gert til að hafa
áhrif á söguna – Guðbergur hefur
öll völd. Eins og kemur fram í bók-
inni hafa sögur mismikil áhrif á
lömun fólks, það sem virkar á einn
virkar ekki á annan. Guðbergi tókst
svo sannarlega að lífga upp á
hvunndag undirritaðs lesenda, þótt
ég sé langt frá því að samþykkja
boðskapinn, ef svo má kalla, og
hafi stundum leiðst hrokinn og
orðavaðallinn. Sögumaður er látinn
segja: „Ég held að engan langi til
að gera öðrum til hæfis ef hann er
kominn á annað borð af stað með
sögu. Hann heldur bara áfram og
það gerði ég. “ Lesi hver sem vill og
láti lifna við í sellunum.
BÓKMENNTIR
MELKORKA ÓSKARSDÓTTIR
Lömuðu kennslukonurnar
Höf: Guðbergur Bergsson
Útg: JPV útgáfa
Skjaldborg hefursent frá sér skáld-
söguna Óþekkta kon-
an eftir Birgittu H.
Halldórsdóttur.
Öldruð kona finnst lát-
in í risíbúð á Vesturgöt-
unni í Reykjavík. Slíkur
atburður sýnist í fljótu
bragði eðlilegur en annað á eftir að
koma á daginn. Rétt í sama svip
finnst ung, erlend súludansmær myrt
í garði í Grafarvogi. Ekki er hægt að
sjá neitt sameiginlegt með örlögum
þessara ólíku kvenna en fljótt koma í
ljós þræðir sem tengja þær saman.
Hjá Hávallaútgáf-unni er komið út
smásagnasafnið Ástar-
flótti eftir Bernhard
Schlink í þýðingu Þór-
arins Kristjánssonar.
Í bókinni segir frá flótta-
leiðum ástarinnar, í sjö
sögum; sem bældum
þrám og villuráfi, bíræfnum hliðar-
sporum og brotthlaupi, sem viðjum
vanans, sekt og sjálfsafneitun.
Flugfreyjufélag Ís-lands hefur hefur
sent frá sér bókina Vel-
komin um borð - Sögur
úr fluginu. Bókin er
skrifuð í tilefni fimmtíu
ára afmælis Flugfreyjufé-
lags Íslands, um félagsmenn af fé-
lagsmönnum sjálfum. Í henni er að
finna ítarlegt ágrip af sögu félagsins,
viðtöl, ferðasögur, minningar, gaman-
sögur, vísur og myndir úr starfi flug-
freyja og flugþjóna í gegnum tíðina.
NÝJAR BÆKUR
GUÐBERGUR
BERGSSON
Vertu me› í Ævint‡raleik Augasteins í mi›borginni!
Jólastemmningin er í mi›borg Reykjavíkur! Ef flú verslar í mi›borginni í
desember b‡›st flér a› taka flátt í stórglæsilegu happdrætti. fiar a› auki fylgir
frábært tilbo› á jólaleikriti› Ævint‡ri› um Augastein í Tjarnarbíói!
Ævint‡raleikur Augasteins í mi›borginni stendur frá 3. – 21. desember 2004.
Nánari uppl‡singar um leikinn og vinningaskrá má finna á www.midborgin.is
Sjáumst í jólaskapi í mi›borginni!
Kær jólakve›ja – firóunarfélag mi›borgarinnar og Leikhópurinn Á senunni
www.midborgin.is www.senan.is
■ RÖNG MYND
Í blaðinu í gær
birtist röng
mynd í grein
sem fjallar um
g e i s l a p l ö t u n a
Vikivaka. Þar
sem átti að vera
mynd af söngv-
aranum Ólafi
Kjartani Sigurð-
arsyni var mynd
af Guðmundi Jónssyni. Er beðist
velvirðingar á þessum mistökum
og birtist hér rétt mynd af Ólafi. ■
ÓLAFUR KJARTAN
SIGURÐSSON
78-79 (66-67) menning 10.12.2004 19:51 Page 2