Fréttablaðið - 20.06.2005, Blaðsíða 20

Vonbrigðin skinu út úr grein
þeirri, sem Guðmundur Andri
Thorsson rithöfundur skrifaði
hér í blaðið á mánudaginn vegna
þess, að Héraðsdómur vísaði í
síðustu viku frá máli erfingja
Halldórs Kiljans Laxness gegn
mér. Þeir höfðu krafist opinberr-
ar refsingar ásamt miskabótum
og skaðabótum, af því að ég
gerðist svo djarfur að nýta mér
minningabrot skáldsins í ævi-
sögu hans. Guðmundur Andri
huggaði sig við það, að úrskurð-
ur Héraðsdóms væri ekki efnis-
legur, heldur snerist um það, að
málið væri stórlega vanreifað af
hálfu erfingjanna. Eftir væri að
fá úr því skorið, hvort vinnu-
brögð mín væru „í lagi“. Það
kemur á óvart að heyra slíkan
tón frá rithöfundi. Jafnvel þótt
vinnubrögð mín væru ekki „í
lagi“ að einhverra dómi, þarf það
auðvitað ekki að merkja, að ég
hafi brotið lög. Það er eitthvað
óviðkunnanlegt við það, þegar
einn rithöfundur óskar þess, að
dómstólar skipi öðrum fyrir um
það, hvernig hann eigi að skrifa.
Fer penni ekki betur í hendi rit-
höfundar en lögreglukylfa?
Guðmundur Andri á samt
þakkir skildar fyrir grein sína.
Hann staðfestir málflutning
minn um tvö mikilvæg úrlausn-
arefni. Hið fyrra er, hvað valdi
hinni ótrúlegu heift, sem nokkrir
vinstri sinnaðir bókmenntafræð-
ingar með greiðan aðgang að
fjölmiðlum hafa sýnt mér síð-
ustu misseri. Skýringin er, að
þeir telja sig hafa einkaeignar-
rétt á ævi og verkum Halldórs
Kiljans Laxness. Guðmundur
Andri skrifaði eitt sinn grein hér
í blaðið undir fyrirsögninni „Þeg-
ar boðflennan gerist veislu-
stjóri“. Hún var um það, að ég
skyldi skrifa bók um Laxness.
Fyrirsögnin var fróðleg: Þetta
var bersýnilega samkoma, sem
aðeins átti að bjóða sumum í.
Aðrir voru boðflennur. Laxness
var samkvæmt því ekki þjóð-
skáld, heldur þinglýst eign nokk-
urra vinstri sinnaðra mennta-
manna. Guðmundur endurtekur
slíkar líkingar í grein sinni hér á
mánudaginn. Ég hafi með því að
skrifa ævisögu Laxness reynt
„fjandsamlega yfirtöku“. Yfir-
töku frá hverjum? Væntanlega
Guðmundi Andra og félögum
hans, sem eigi skáldið. Eitt sinn
var talað um flokkseigendafélag-
ið. Nú mætti tala um Halldórs-
eigendafélagið.
Seinna atriðið, sem Guðmund-
ur Andri staðfestir í grein sinni,
er, að texti minn í ævisögunni
um Laxness er ekki hinn sami og
texti Laxness í minningabókum
hans, en sú ásökun hefur heyrst
oftar en tölu verður á komið.
Megininntakið í grein Guðmund-
ar Andra er einmitt, að texti
minn sé miklu síðri texta Lax-
ness! Ég hef oft gert grein fyrir
því opinberlega, hvernig ég
vann í fyrsta bindi ævisögunnar
úr texta Laxness (og öðrum text-
um auðvitað líka) eigin texta: Ég
studdist mjög við lýsingar
skáldsins á æsku sinni, en
breytti þeim eftir eðli og til-
gangi verks míns. Þar á meðal
stytti ég setningar og tók út
skáldlegar líkingar og einstak-
lingsbundið mat. Ég vildi skrifa
einfaldan, hraðan, lipran blaða-
mannastíl, ekki tilþrifamikinn
eða ljóðrænan rithöfundastíl,
sem átti ekki við í ævisögu Lax-
ness, þótt hann dygði honum
sjálfum vel í minningabókunum.
Þetta kallar Guðmundur Andri
með fyrirlitningu maggí-
súpustíl. Ég get af því tilefni
sagt honum, að stundum má taka
undir gagnrýni meistara Þór-
bergs á „hriflingabjargastíl“
Laxness. Hann á það til að vera
of tilgerðarlegur, vera öðru vísi
til þess eins að vera öðru vísi,
nota skrýtin orð aðeins af þeirri
ástæðu, að þau eru skrýtin.
Í herferð Halldórseigendafé-
lagsins gegn mér eftir útkomu
fyrsta bindis ævisögu Laxness,
sakaði Helga Kress mig um stór-
fellda rannsókna- og hugmynda-
stuldi, þar sem ég hefði ekki vís-
að nógu oft til annarra fræði-
manna. Þótt Helga gengi þar allt
of langt, skal ég játa á mig yfir-
sjón. Í bók minni voru ekki nema
1.600 tilvísanir. Þær hefðu mátt
vera 1.700. Til er fólk, sem skrif-
ar eina ritgerð í fræðileg tímarit
annað hvort ár og hefur lítið ann-
að að gleðjast yfir í lífinu en það,
að vísað sé til þess í neðanmáls-
greinum. Mér var útlátalaust að
sýna þessu neðanmálsfólki virð-
ingu. En mér sýnist Guðmundur
Andri sekur um hið sama í grein
sinni hér í blaðinu á mánudaginn.
Hann notar dæmi frá Helgu
Kress án þess að geta hennar. Er
þetta ekki rannsóknastuldur í
skilningi hennar? Raunar er
Guðmundur Andri líka sekur um
hugmyndastuld í skilningi
Helgu. Í skáldsögu sinni, Íslands-
förinni, notaði Guðmundur Andri
atvik og einstaklinga úr ævisögu
Þorláks Johnsons eftir Lúðvík
Kristjánsson, eins og Einar
Sveinbjörnsson benti á í blaða-
grein í ársbyrjun 1997. En auð-
vitað var Guðmundur Andri ekki
sekur þar um hugmyndastuld.
Mælikvarði Helgu Kress er allt
of strangur. Þetta var ekki þjófn-
aður texta, heldur úrvinnsla.
Skáldsaga Guðmundar Andra er
sjálfstætt sköpunarverk, eins og
bók mín um Laxness. Er niður-
staðan ekki sú, að hvorugur okk-
ar Guðmundar Andra er neinn
glæpamaður og hann ætti að
leggja frá sér lögreglukylfuna og
taka upp pennann? ■
15. júní 2005 MIÐVIKUDAGUR20
Brá›abirg›alækningar Kristins H. Gunnarssonar
Á sjómannadaginn sagði þingmað-
ur Framsóknarflokksins, Kristinn
H Gunnarsson, í ræðu sinni á Pat-
reksfirði að rétt væri að stokka
fiskveiðistjórnkerfið rækilega
upp. Einnig að hann teldi að 20
þúsund tonna kvóta ætti að ráð-
stafa til sjávarbyggða sem standa
höllum fæti. Enn fremur sagði
hann að kvótakerfið væri kerfi
sem gerði nýliðun í greininni afar
erfitt fyrir.
Gott og vel. Um fiskveiðistjórn-
kerfi það sem Íslendingar búa við
eru skiptar skoðanir en flestir eru
þó sammála um að veiðunum verði
að stjórna og þá dugi ekki eitt í
dag og annað á morgun.
Rekstur sjávarútvegsfyrir-
tækja, hvort sem þau eru stór eða
smá, byggist að stóru leyti á því að
hægt sé að horfa til framtíðar,
vissu fyrir að fjárfesting sé ekki
til einskis og að hægt sé að skapa
nægileg verðmæti með fjárfest-
ingunni til að hafa fyrir fjár-
magnskostnaði og launum.
Ef Kristinn telur að kvótakerf-
ið geri nýliðun erfitt fyrir þá ætti
hann að athuga hvað tillögur þær
sem hann kastar fram gera þeim
sem eru að reyna að byrja útgerð.
Segjum að tillögur um 20 þús-
und tonna sérstakan aðstoðar-
kvóta nái fram að ganga. Þá þýðir
það að til þess þurfi rúm tíu pró-
sent af ráðlögðum kvóta næsta
kvótaárs (byggðakvóti hefur yfir-
leitt verið talinn í þorski). Það þýð-
ir að auk skerðingar þeirrar sem
Hafró hefur lagt til rýrnar kvóti
þeirra sem stunda útgerð um rúm
tíu prósent. Hafi einhver byrjað
rekstur báts nú í vetur og keypt
sér 100 tonna kvóta mun fjárfest-
ing hans rýrna fyrst um 3,5 tonn
(til verndar stofninum) og svo um
tíu tonn að auki. Hann hefur þá
tapað u.þ.b. sextán milljónum á
einum kvótaáramótum, þar af um
þrettán vegna byggðakvóta Krist-
ins. Það er varla hvetjandi til ný-
liðunar.
Víða eru sjávarbyggðir í vanda
staddar og þar spilar hátt gengi
krónunnar stórt hlutverk. Upp-
bygging stóriðjunnar skapar
vissulega vandamál. Hins vegar
væri það röng stefna að hamla
uppgangi í einni byggð til að önnur
haldi í horfinu. Eins eru hugmynd-
ir um að taka tíu prósent af úthlut-
uðum kvóta af einum til að gefa
öðrum ekki til þess fallnar að
leysa vanda sjávarútvegsins. Það
er eins og að lækna höfuðverk
með því að höggva hausinn af. Það
er nefnilega vandséð að þær
byggðir sem standa betur en þær
sem Kristinn vill bjarga þoli tíu
prósent skerðingu ofan á það sem
Hafró leggur til. Sennilegast yrði
bráðabirgðalækning Kristins
frekar til þess að sjúklingunum
myndi fjölga verulega.
Í Fréttablaðinu 10. júní spyr
Kristinn hvort það sé eðlilegt að
allur kvóti fari frá Stöðvarfirði til
Dalvíkur eða frá Ísafirði til Akur-
eyrar og hvort það sé lögmál sem
ekki megi hrófla við. Það er það
ekki og getur eins farið á hinn veg-
inn. Það eru hins vegar lög að ef
maður í Borgarfirði kaupir kvígu
frá Skagaströnd þá verður hún
ekki af honum tekin og flutt aftur
norður ef illa árar í búskap þar.
Það hamlar nýliðun í sjávarút-
vegi ef sá sem kaupir togara, ver-
tíðarbát eða trillu og aflaheimildir
til að reka sitt fyrirtæki, hefur
alltaf hangandi yfir sér að fjár-
festingin verði tekinn í burt og
sjáist aldrei aftur.
Höfundur er smábátasjómaður í
Snæfellsbæ.
Lögreglukylfan og penninnÓmerkileg
Samfylking
Um þessar mundir verður þjóðin
vitni að einu ómerkilegasta lýð-
skrumi sem um getur. Forysta
stjórnarandstöðunnar (með
nokkrum fótgönguliðum) fer
hamförum í rógsherferð sinni,
einkum gegn Halldóri Ásgríms-
syni og Framsóknarflokknum.
Tilgangur þessa er að hasla sér
völl á miðju íslenskra stjórnmála
– þar sem Framsóknarflokkurin
er fyrir. Í stað þess að beita mál-
efnalegum rökum og ræða málin
af einurð og með rökum þá gríp-
ur þetta fólk til þess óyndisúr-
ræðis sem rógur og níð kallast.
Sökum er beint að einstaklingum
með hálfkveðnum vísum og
dylgjum. Hin hefðbundnu vopn
stjórnarandstöðu þar sem mál-
efnaleg rök eru látin tala víkja
fyrir vélráðum hinnar lífsseigu
Gróu á Leiti. Í því góðæri, sem
þjóðin upplifir, hefur stjórnand-
staðan játað sig sigraða fyrir
málefnum og verkum en grípur
þess í stað til örvæntingar rógs-
ins og lyganna.
1200 milljarðar í útlöndum!
Mikil umræða hefur átt sér stað
um sölu ríkisbankanna. Langar
ræður hafa verið settar á sölum
Alþingis, enn lengri greinar rit-
aðar og hefur þar sitt sýnst
hverjum. Virða ber sjónarmið
þeirra sem lögðust gegn sölu
bankanna. Þó ég sé ósammála
þeim skoðunum þá virði ég þær.
Staða bankanna í dag sýnir svo
ekki verður um villst að ákvörð-
unin var rétt. Útrás bankanna
hefir lagt grunn að sókn ís-
lenskra fyrirtækja inn á erlenda
markaði með þeim afleiðingum
að Íslendingar eiga um 1200
milljarðar króna (1,2 billjónir) í
erlendum fjárfestingum. Þessi
sókn er að skila sér m.a. í bætt-
um lífskjörum. Frammistaða
Samfylkingarinnar í þessum
málum er hins vegar kapituli út
af fyrir sig. Málflutningur tals-
manna hennar í þessum málum
einkennist nefnilega af áður-
nefndum rógsaðferðum og dylgj-
um.
Sannleikurinn skiptir þá engu.
Athygli skal vakin á því að Ríkis-
endurskoðun hefur ítrekað fjall-
að um sölu bankanna. Gefin hef-
ur verið út skýrsla á hennar veg-
um, hún rædd, skoðuð og könnuð.
Þar kemur fram að allar helstu
ásakanir SF eru hraktar. Eiga sér
enga stoð í veruleikanum. Sú nið-
urstaða skiptir þetta fólk engu
máli. Áfram heldur rógurinn og
dylgjurnar að blómstra. Síðasta
útspilið – þegar allt um þrýtur er
að nánast þjófkenna Halldór Ás-
grímsson og fjölskyldu hans. Og
ef svo fer að Ríkisendurskoðun
hrekur þá samsæriskenningu
einnig hefur formaður SF vaðið
fyrir neðan sig og lýsir yfir efa-
semdum um að Ríkisendurskoð-
un sé rétti aðilinn til að fjalla um
málið. Í fyrsta lagi er ásökunin
um vanhæfi Ríkisendurskoðunar
grafalvarleg. Formaðurinn þarf
að færa rök fyrir því af hverju
hann vantreysti stofnuninni. Rík-
isendurskoðun var sett á laggirn-
ar til þess að Alþingi gæti látið
skoða mál af réttsýni og sann-
girni – leita sannleikans í ein-
stökum málum. Nú hefur Ingi-
björg Sólrún dregið í efa trú-
verðugleika þessarar mikilvægu
stofnunar. Sannleikurinn skiptir
hana litlu. Er þetta hin gegnsæja
stjórnsýsla formannsins nýja. Er
sannleikurinn best höndlaður í
málflutningi SF?
Farið að ráðum óháðra aðila.
Staðreyndir bankamálsins eru
einfaldar: Erlent ráðgjafafyrir-
tæki (sem á engra hagsmuna að
gæta) fer yfir tilboðsgjafa. Að
þeirri skoðun lokinni er mælt
með því að Samson annars vegar
og S-hópurinn hins vegar kaupi
bankana. Einkavæðingarnefnd
fer að ráðum hins erlenda ráð-
gjafafyrirtækis. Ráðherranefnd
um einkavæðingu staðfestir það
mat. Verðið reynist vera á heldur
hærra gengi en bréf í bönkunum
voru að seljast á um það leyti
sem salan fór fram.
Þetta er kjarni málsins. Þetta
staðfestir Ríkisendurskoðun.
Þetta vita hinir „sannleikselsk-
andi“ talsmenn Samfylkingar-
innar. En sannleikurinn hentar
þeim ekki. Hefði ráðherranefnd-
in ákveðið annað en ráðgjafar
lögðu til væri full ástæða til að
krefjast svara. Þá væri ástæða
til tortryggni. Ásakanir SF eru
hraktar. Þess vegna finnst ISG
og SF eðlilegt að láta aðra en Rík-
isendurskoðun um að skoða hin-
ar alvarlegu ásakanir þeirra á
hendur Halldóri Ásgrmssyni.
Þau ein kunna að segja satt og
rétt frá. Einhvern tíma var talað
um skítlegt eðli. Þau orð koma
oft upp í huga minn um þessar
mundir.
Höfundur er alþingismaður.
ÖRVAR MARTEINSSON
UMRÆÐAN
BREYTINGAR Á
FISKVEIÐISTJÓRN-
UNARKERFI
Til er fólk, sem skrifar eina rit-
ger› í fræ›ileg tímarit anna›
hvort ár og hefur líti› anna›
a› gle›jast yfir í lífinu en fla›,
a› vísa› sé til fless í ne›an-
málsgreinum. Mér var útláta-
laust a› s‡na flessu ne›an-
málsfólki vir›ingu.
HANNES HÓLMSTEINN
GISSURARSON
UMRÆÐAN
SVAR VIÐ ÁDREPU
GUÐMUNDAR ANDRA
THORSSONAR
HJÁLMAR ÁRNASON
UMRÆÐAN
SAMFYLKINGIN
OG SALA
RÍKISBANKANNA
Hin hef›bundnu vopn stjórn-
arandstö›u flar sem málefna-
leg rök eru látin tala víkja fyrir
vélrá›um hinnar lífsseigu Gróu
á Leiti. Í flví gó›æri, sem fljó›-
in upplifir, hefur stjórnand-
sta›an játa› sig sigra›a fyrir
málefnum og verkum en gríp-
ur fless í sta› til örvæntingar
rógsins og lyganna.