Tíminn - 04.07.1976, Blaðsíða 14

14
TÍMINN
Sunnudagur 4. júli 1976
grípa til vopna sinna, mynda her-
sveitir og gripa til efnahagslegra
ahgerða gagnvart Bretaveldi.
Með þessu var stigiö stórt skref
i átt til sjálfstæðis nýlendnanna,
þvi að þarna var kominn fyrsti
visirinn að samstöðu þeirra gegn
Bretum. Þingið sjálft fjallaöi þó
ekki um samstöðu i hernaði eða
efnahagsmálum, heldur beindi
tilmælum sinum fyrst og fremst
til hverrar nýlendu fyrir sig. Þó
var myndað Meginlandssamband
Bandaríki
Ameríku
Eins og tilvitnanir þessar i
sjálfstæöisyfirlýsingu nýlendn-
anna þrettán, sem siðar urðu
Bandariki Noröur-Ameriku, bera
með sér þóttust nýlendubúar hafa
ærna ástæðu til að brjótast undan
yfirstjórn Breta. Allar ásakanir
þær, sem hér á undan voru taldar,
eiga við Bretakonung, sem þá var
George III, og eru þær aðeins
hluti þess sem á hann var borinn i
skjali þessu.
Segja má, að allar ásakanir ný-
lendubúa á hendur Bretakonungi
krystallist i einni setningu sjálfs-
stæðisyfirlýsingarinnar, þar sem
segir: —....til þess að ljúka þvi
verki dauða, eyðingar og kúgun-
ar, sem þegar er hafiö af grimmd
og tryggðarofum, sem varla eiga
sinn lika á villimannlegustu tim-
um mannlegrar sögu og eru al-
gerlega ósæmandi þjóðhöfðingja
siðmenntaðra manna.
Þetta eru stór orð og harðar
ásakanir, enda hófust ekki
byltingar af litlum orsökum eða
engum þá. Bretarhöfðu um langt
skeið kúgað nýlendur sinar i
Vesturheimi, bæði með löggjöf-
um, sem og með skattaálögum,
og liklega hefur aðeins meðfædd
þrautseigja mannskepnunnar og
tregöahennar til þess að breyta
lifi sinuög tilveru á nokkurn veg,
staðið byltingunhf-sy^ lengi fyrir
þrifum sem raun bar vitnL-^^^
Upphaf
byltingar
Þegar sjálfstæðisyfirlýsingin
var gefin út, þann fjórða júli
seytján hundruö sjötiu og sex,
hafði vopnuö bylting raunar stað-
ið um nokkra hrið i nýlendunum.
Telja má að fyrstu átökin milli
nýlendubúa og brezkra hermanna
hafi átt sér stað þann fimmta
marz 1770, þegar hermennirnir
skutu fimm manns til bana i
Boston. Þá hafði um nokkurt
skeið komið til endurtekinna ó-
eirða i borginni og, likt og búast
mátti viö, beittu hermennirnir
skotvopnum þegar borgararnir
virtust ætla að ná yfirhöndinni.
Þá höfðu deilur staðiö yfir, allt'
frá árinu seytján hundruð sextiu
og fimm, þegar fyrsti beini
skatturinn var settur á nýlend-
urnar, i formi eins konar stimpil-
gjalds, sem lagðist á svo til alla
útgáfu prentaös máls og laga-
skjala. Sama ár setti brezka þing-
ið einnig lög, sem skylduðu ný-
lendubúa til þess að sjá brezkum
hermönnum sem þangað komu
fyrir húsnæði og birgðum. í fyrstu
kváöu lög þessi svo um, að her-
mönnum skyldi heimilt að taka
sér búsetu í krám og yfirgefnum
byggingum, en siðar, það er áriö
1774, var bætt við heimild til þess
að hermennirnir tækju sér ból-
festu á heimilum nýlendubúa.
Skattaálögur
og herkúgun
Síöari hluta ársins 1765 mót-
mæla Virginiumenn skattaálög-
um á nýlendurnar méð þvi að lýsa
yfir rétti sinum til þess að ákveða
sjálfir skatta rikisins. Snemma á
árinu 1768 ganga svo ibúar
Massachusetts i lið meö þeim,
fordæma innflutningsskatta þá
sem Bretar höfðu lagt á ný-
lendurnar og hvetja nýlendurnar
-allar til sameiginlegra mótmæla.
A^ama'árá reyna brezkir emb-
ættismenn aö taka skipið Liberty
lögtaki, vegna vangoldinna inn-
flutningsskatta, en tekst ekki bet-
ur til en svo aö þeir verða að flýja
af hólmi. Frekari órói vegna
skattanna, einkum i Boston, verð-
ur svo til þess, að tvær herdeildir
fótgönguliös úr brezka hernum
koma til Boston og taka sér þar
aösetur. Meö þvi má segja, aö
leiöin hafi verið mörkuö, þvi aö
þar með var komið á styrjaldar-
ástand milli Bretlands og ný-
lendnanna.
Þegar á árinu 1765 höfðu
breytingar á stefnu Breta gagn-
vart nýlendum sinum i Ameriku
orðið til þess að nýlendubúar
höfðu myndað meö sér leynileg
samtök, andstæö Bretum, sem
nefndust „The sons of Liberty”,
eða „Synir Frelsisins”. Samtök
þessi létu aldrei verulega á sér
bera, og aögerðir þeirra voru ekki
byltingar
Svo virðist sem uppreisnarvilji
nýlendubúa hafi ekki verið al-
mennur eða verulega mikill þessi
fyrstu ár baráttunnar. Það voru i
fyrstu einstakir menn og tiltölu-
lega fámennir hópar, sem réðust
gegn kúgun konungs og þings ný-
lenduveldisins, en hita virðist
ekki hafa gætt verulega meðal al-
mennings vegna þessa.
Talið er að almennur vilji fyrir
sambandsslitum hafi ekki verið
fyrir hendi meðal ibúa amerisku
nýlendnanna fyrrená árinu 1776,
um það bil er sjálfstæðisyfir-
lýsingin kom fram.
Fram til þess tima hafði þó
margt skeð, sem nægt hefði til
þess að kveikja byltingarkennd
flestra þjóða. Árið 1773 markast
þannig af „teveizlunni” i Boston,
þegar hópur uppreisnarmanna
fór um borð i skip i höfninni i
Boston, dulbúnir sem Indiánar,
og fleygði meir en þrjú hundruð
teböllum i sjóinn. Enn var þarna
um að ræða mótmæli gegn inn-
flutningssköttum og einokun
Breta á viðskiptum i Ameriku.
Ariö á eftir, 1774, hegna Bretar
ibúum Massachusetts fyrir „te-
veizluna”, með þvi að loka höfn-
inni i Boston og auka jafnframt
völd umboðsmanns konungs i ný-
lendunni á kostnað löggjafarþings
hennar sjálfrar. Sama ár tók gildi
viðbótarheimild sú við lögin um
framfærsluskyldu nýlendubúa
gagnvart hermönnum brezku
krúnunnar, sem heimilaði her-
mönnunum að setjast að á heimil-
um nýlendubúa sjálfra. Þá var
Benjamin Franklin og ávitaður af
Bretum, fyrir aö rita bréf, þar
sem deilt var harkalega á ýmsa
brezka embættismenn i Ameriku.
Fyrsta
alríkisþingið
Þessar aðgerðir Breta leiddu
svo, siðar á sama ári, til þess, að
kallað var saman fyrsta alrikis-
þing Amerlku, þar sem saman
voru komnir fulltrúar tólf af
þrettán nýlendum heimsálfunn-
ar. Fulltrúarnir komu saman i
Philadelphiu og voru lítil vand-
kvæði á þvi að ná samstööu þar
um ályktanir til mótmæla gegn
ýmsum lagasetningum Breta.
Þing þetta var haldiö að beiðni
Massachusetts og meðal ályktana
þess var hvatning til ibúa þeirrar
nýlendu að innheimta sjálfir
skatta sina, auk þess að þingið
hvatti nýlendubúa til þess að
— Hann hefur neitað að samþykkja lög, sem eru
meðal þess, sem heilbrigt er og nauðsynlegt fyrir
þjóðina.
Hann hefur forboðið ríkisstjórum sínum að setja
lög, sem nauðsynleg hafa verið, nema þvi aðeins að
gildistaka þeirra biði samþykkis hans.og, þegar þvi
hefur verið fylgt, hefur hann algerlega neitað að
sinna þeim.
Hann hefur kallað saman löggjafarþing á óvanaleg-
um stöðum, óþægilegum og fjarlægum opinberum
skjalageymslum, í þeim tilgangi einum að þreyta
þingmenn svo að þeir láti að hans vilja.
Hann hefur leyst upp fulltrúaþing hvað eftir annað,
fyrir það eitt að mæta árásum hans á réttindi þjóðar-
innar með karlmannlegri festu.
Hann hefur gert dómara háða sínum vilja, að því er
varðar setu þeirra í embætti og upphæð launa þeirra.
Hann hefur haldið meðal vor, á friðartimum, fasta
heri, án samþykkis löggjafa vorra.
Hann hefur afnumið ríkisstjórn hér, með því að lýsa
oss utan sinnar verndar og með því að reka styrjöld á
hendur oss.
Hann hefur rænt höf vor, ráðizt á strendur vorar,
brennt bæi vora og eytt lífi fólks vors.
áhrifarikar. Tilvist þeirra mark-
ar þó greinilega sporin fyrir það
sem á eftir kom, þvi að þeir eru
hinir fyrstu sem sýna yfirráðum
Breta andstöðu i orði.
Eftir atvik þau, sem urðu i
Boston á árinu 1770, þegar brezkir
hermenn skutu til bana fimm
borgara og voru flestir sýknaðir
af dómstólum, virðist óánægja
með brezka stjórn einkum þrifast
þar um nokkurra ára skeið, eða
þar til Samuel Adams og fylgis-
menn hans tóku að kynna öðrum
nýlendum málefni sin. Það for-
dæmi reyndist smitandi og tóku
önnur bæjarfélög og sveitafélög
upp svipað kerfi þvi sem var
starfrækt i Boston. Innan tiðar
var þvi komið sterkt og gott sam-
bandskerfi um allar nýlendurnar,
eins konar mannlegur simi, sem
studdist við hesta og pxistvagna i
staðkoparþráða. Eftir það bárust
fregnir af öllum aögeröum Breta i
einstökum nýlendum nægilega
hratt um til þess aö hægt var að
kynda undir kötlum óánægju og
uppreisnarvilja.
Tregir til