Fréttablaðið - 23.06.2006, Blaðsíða 22

23. júní 2006 FÖSTUDAGUR22
fólkið í landinu
STAÐURINN
TÖLUR OG STAÐREYNDIR
Kynntu þér stóru, sterku og fallegu tjaldvagnana frá Camp-let, uppáhalds
ferðafélaga Íslendinga um áratuga skeið!
... og fríið verður frábært
með Camp-let
Kletthálsi 13 // s. 587 6644 // www.gisli.isUmboðsmaður á Akureyri: Bílasalinn.is // Hjalteyrargötu 2
Savanne er nýr og spennandi
kostur frá Camp-let
Áfast fortjald
Gott rými
Pottþéttur tjalddúkur
Áföst eldhúseiningLéttur en nýðsterkur
Hár tjaldvagn
á 13" dekkjum
Hjarta Sólheima slær í gróðurhúsi einu
þar sem kaffihúsið Græna kannan er
rekin. Þar eru oft haldnir menningarlegir
viðburðir eins og til dæmis leiksýningar
leikfélagsins á Sólheimum. Um þessar
mundir eru haldnir þar tónleikar vikulega
enda stendur nú menningarveisla yfir.
Það eru hæg heimatökin hjá Sólheima-
búum að fá listamenn til liðs við sig því
fjölmargir þeirra hafa tekið ástfóstri við
þetta samfélag og íbúa þess. Til dæmis
leikstýrði Edda Björgvinsdóttir leikfélag-
inu um allnokkurt skeið og er hún nú
væntanleg á næstunni með sýningu sína
Brilliant skilnaður.
En ekki er nóg með að vel sé hugað
að sál og geði kaffihússgestanna heldur er
einnig séð til þess að þeir láti ekki einhver
gerviefni ofan í sig. Þess vegna er allt
lífrænt ræktað sem borið er á borð; meira
að segja bjórinn og léttvínið.
Stúlkurnar þrjár sem afgreiddu þegar
blaðamann bar að garði voru einnig
viðmótsþýðar og skemmtilegar.
Meðal annarra vinnustaða á Sólheim-
um má svo nefna gisti- og heilsuheimilið
Brekkukot en þar eru samtals 33 rúm í
tveimur húsum. Verslunin Vala er einnig
nokkuð sérstök en þar eru seldar nauð-
synjavörur en sérstök áhersla lögð á líf-
rænt ræktaðar vörur. Ekki má svo gleyma
gróðurhúsinu Sunnu en þar eru ræktaðar
gulrætur, gúrkur, paprikur, tómatar og
sitthvað fleira. Það góss er einnig selt í
matvöruverslunum á höfuðborgarsvæðinu
ef menn vilja njóta sæta Sólheimabragðs-
ins sem Ingi Guðmundsson forstöðumað-
ur segir að einkenni afurðirnar.
ATVINNUREKANDINN: KAFFIHÚSIÐ GRÆNA KANNAN
Kaffihús án allra aukaefna
Heiðrún Birna Rúnarsdóttir, Guðlaug Jónatansdóttir og Nanna Ósk
Arnarsdóttir.
Það er skúraveður þegar
Jón Sigurður Eyjólfsson
ekur niður hvilftina að Sól-
heimum í Grímsnesi. Ekki
þarf að dvelja lengi til að
skynja að þetta sjálfbæra
samfélag sem þar er á eng-
an sinn líka hér á landi og
þótt víðar væri leitað.
Um leið og komið er að kjarna þess-
arar litlu byggðar rekst blaðamað-
ur á Birgi Thomsen, prest og félags-
málafulltrúa Sólheima, sem fyllist
strax af sagnaanda þegar hann er
spurður út í sögu þessa sérstaka
samfélags.
„Sólheimar voru upphaflega stofn-
aðir sem barnaheimili árið 1930 af
atorkukonunni og uppeldisfræð-
ingnum Sesselju Hreindísi Sig-
mundsdóttur,“ segir guðsmaðurinn.
„Hún var fyrir margar sakir merki-
leg kona. Til dæmis var hún fyrsti
Íslendingurinn sem lærði umönnun
þroskaheftra en hún stundaði nám í
átta ár í Danmörku, Þýskalandi og
Sviss. En hún lærði sitthvað fleira
eins og uppeldisfræði, barnahjúkr-
un, rekstur barnaheimila og einnig
garðyrkju, blómarækt og meðferð
alifugla. Á námsárunum kynntist
hún kenningum mannspekingsins
Rudolfs Steiner og það átti eftir að
hafa mikil áhrif á hana. Í anda
kenninga hans stofnaði hún Sól-
heima hér á þessari jörð sem heitir
Hverakot. Kenningarnar byggjast
á því að menn hagi lífi sínu með
þeim hætti að velferð manns og
náttúru sé sem mest. Þess vegna
leggjum við mikið upp úr lífrænni
ræktun, sjálfbærri ræktun, endur-
vinnslu og kristilegum gildum. En
Sesselja byrjar sem sagt hér með
nokkur börn í tjöldum en bróðir
hennar leiddi hita í þau úr hvern-
um. En strax ári eftir að Sólheimar
eru stofnaðir óskaði Knud Zimsen
borgarstjóri eftir því að hún tæki
einnig að sér fötluð börn og undan
því var ekki skorast.“
Í ónáð hjá barnaverndaryfirvöldum
En líkt og flestir frumkvöðlar fékk
Sesselja að kenna á íhaldssömum
mönnum sem voru ekki par hrifnir
af þeirri þróun sem var að eiga sér
stað á jörðinni í Hverakoti. „Full-
trúarnir í barnaverndarnefnd höfðu
allt á hornum sér því hún gaf börn-
unum alltof mikið grænmeti en það
þótti ekki góð latína í þá daga. Það
þótti nánast aðeins skepnufóður.
Þeir komu oft til að vigta börnin og
ganga úr skugga um að þau þrifust
á þessu fæði,“ segir Birgir.
Einnig þótti mörgum ráðamönnum
ótækt að fatlaðir væru innan um
ófatlaða og var jafnvel sú krafa
gerð að komið yrði upp grindverki
til að aðgreina þessa tvo hópa. En
slíkt er í hrópandi andstöðu við
hugmyndafræðina sem ríkir á Sól-
heimum. „Fyrst þegar maður
kemur hingað veit maður varla
hver er vistmaður og hver er starfs-
maður,“ segir Óskar Jón Helgason
sem er nýkominn til starfa á Sól-
heimum sem verkefnisstjóri. „Svo
kemst maður að því að það skiptir
hreint engu máli hver er hvað.“
Tendruð ást í kertagerðinni
Nú stendur yfir svokölluð menn-
ingarveisla þar sem fjölmargir
listamenn leggja Sólheimabúum lið
en einnig er nóg um skapandi fólk í
þeirra eigin röðum. Í Ólasmiðju,
trésmiðjunni, eru hljóðfæri búin til
undir handleiðslu Lárusar Sigurðs-
sonar. Haukur Þorsteinsson sem
þar vinnur grípur svo í gítarinn
sem þar var smíðaður og leikur af
fingrum fram. Jolanda María Þor-
steinsson var hins vegar að mála
skraut þegar blaðamann bar að
garði og Einar Baldursson var að
hola fyrir búk á svokallaðri jarð-
hörpu sem þar er framleidd.
Við hliðina á trésmiðjunni er svo
kertagerð. Afurðirnar eru seldar í
versluninni Völu en þar ræður ríkj-
um Sveinbjörn Kristjánsson og eru
áhyggjur hans af nokkuð öðrum
toga en almennt gerist með versl-
unarmenn. „Hér er vandað til allr-
ar framleiðslu og þá á kostnað
afkastanna,“ segir hann. „Það vill
stundum brenna við að vörurnar
sem við erum hvað stoltastir af eru
keyptar upp og jafnvel að tveir séu
um síðasta gripinn hjá okkur.
Þannig að ég er stundum í þeirri
undarlegu stöðu að reyna að fá
viðskiptavininn til að kaupa ekki
hinn eða þennan gripinn.“
Í kertagerðinni vinna Árni Alex-
andersson og Dísa Ragna Sigurðar-
dóttir en þau eru kærustupar og
ástin skín af þeim svo það er engu
líkara en kveikt sé á öllum kertum
þar inni. Árni er oft kallaður legó-
meistarinn enda á hann ógrynni
stórra legóbíla sem hann hefur sett
saman sjálfur. „Konan fer til Kan-
aríeyja í ágúst og þá ætla ég að fá
mér annan bíl og setja hann saman,“
segir hann. Dísa segir að Árni sé
rómantískur og góður en svolítill
prakkari sem erfitt getur verið að
eiga við. „Ég fer með hana á Grænu
könnuna, sem er kaffihúsið hérna,
og þá fæ ég mér bjór,“ segir Árni
en fær þá skammir í hattinn frá
konunni.
Saga Ólasmiðju er nokkuð sér-
stök en hún hófst með því að Óli M.
Ísaksson var að fá sér kaffi á Sól-
heimum fyrir um fimmtán árum og
vildi svo fá að greiða fyrir það en
þá var ókeypis kaffi í boði. Hann
tók hins vegar ekki annað í mál en
að fá að greiða fyrir kaffið og rétti
fram milljón króna ávísun sem
síðan varð stofnfé smiðjunar. Síðan
hefur Óli oft komið og fengið sér
kaffi á Sólheimum og borgað vel
fyrir sopann.
BIRGIR THOMSEN Sagnaandinn hellist yfir
prestinn þegar hann er spurður um sögu
Sólheima. FRÉTTABLAÐIÐ/JÓN SIGURÐUR
REYNIR PÉTUR INGVASON Hugsjóna- og
vísindamaðurinn Reynir Pétur á það til að
slá um sig með skemmtilegum orðaleikj-
um meðan hann gerir grein fyrir máli sínu.
Þá er jafnan glatt á hjalla.
FRÉTTABLAÐIÐ/JÓN SIGURÐUR
Heimurinn séður frá Sólheimum
Íbúafjöldi: Um 100
Stofnað: 1930 af Sesselju
Hreindísi Sigmundsdóttur.
Framkvæmdastjóri: Guðmundur
Ármann Pétursson.
Helstu vinnustaðir: Gisti- og
heilsuheimilið Brekkukot, Jurtagull,
framleiðir hand- og hársápu, Skóg-
ræktarstöðin Ölur, Garðyrkjustöðin
Sunna, kaffihúsið Græna kannan.
Sérkenni: Á Sólheimum var fyrst
stunduð lífræn ræktun á Norð-
urlöndum og Sólheimabúar eru
jafnframt fyrstir Íslendinga til að
vera teknir inn í alþjóðasamtökin
Global Eco-village Network sem
eru samtök um sjálfbæra og
lífræna ræktun.
Vegalengd frá Reykjavík: 84
kílómetrar.
Sólheimar í
Grímsnesi
Í TRÉSMIÐJUNNI Jolanda María Þorsteinsson
er fremst að mála skraut en þar fyrir aftan
eru þeir Einar Baldursson sem var að gera
bakhluta jarðhörpu og aftasturner Haukur
Þorsteinsson að teygja
sig í gítar sem smíðaður er í
smiðjunni; tilbúinn að taka
lagið. FRÉTTABLAÐIÐ/JÓN SIGURÐUR