Fréttablaðið - 04.05.2007, Qupperneq 76

Í20 ár hafa íbúar í Norður-Úganda
verið fórnarlömb einna
grimmustu uppreisn-
armanna heims. Sú
mannvonska sem býr í
„The Lord’s Resistance
Army, LRA“ er sjaldséð
og hefur haft í för með
sér að nær 2 milljónir manna
hafa flúið heimili sín.
Á þeim tíma sem þessi upp-
reisn hefur staðið yfir er reikn-
að með að meira en 20.000 börn-
um hafi verið rænt frá foreldrum
sínum og þau neydd til að gerast
barnahermenn í LRA. Hryllingur
glæpanna sem börnin hafa verið
neydd til að fremja er ólýsanleg-
ur. Til þess að brjóta þau niður
hafa þau jafnvel verið neydd til
að myrða sína foreldra eða syst-
kini – eða velja að vera drepin
sjálf. Þau eru notuð sem þrælar í
herbúðunum, kynferðislega mis-
notuð og þjálfuð í að verða dráps-
maskínur. En sorglegra er að
mottóið virðist vera „því yngri,
því betra“.
Árið 2002 ákvað úgandíska
ríkisstjórnin að herða árásirn-
ar á LRA með það að markmiði
að útrýma uppreisnarmönn-
um. LRA hefndi sín með því að
ræna á stuttum tíma um 10.000
börnum. Í kjölfar-
ið fóru börn í þess-
um sveitum að ganga
marga kílómetra á
hverju kvöldi í ör-
yggið inni í bæjum af
ótta við að vera drep-
in eða numin á brott.
Þar nutu þau vernd-
ar stjórnarhersins og
gátu sofið óhult. Allt
að 100.000 börn gerðu
þetta á hverju einasta
kvöldi í nær fimm ár.
Allt að 90% íbúa Norður-Úg-
anda búa enn í flóttamannabúð-
um 20 árum eftir að uppreisn-
in hófst. Það eru um 1,8 milljón-
ir manna. Flóttamenn dreifast
á um 200 flóttamannabúðir þar
sem hvorki er hægt að veita lág-
marksaðstoð né tryggja öryggi.
Í búðunum vantar nægilegan að-
gang að hreinu vatni, matur er af
skornum skammti, aðgangur að
menntun er í lágmarki, heilsufar
lélegt með tíðum farsóttum og
fullorðnir og börn líða vegna sál-
rænna áfalla. Það er áætlað að á
hverri viku deyi um 1.000 manns
vegna ofbeldis eða sjúkdóma
sem geisa í búðunum. Það er einn
Stykkishólmur á viku.
Utanríkisráðherra hefur ákveðið
að styrkja Hjálparstarf kirkjunn-
ar með 100.000 dollara framlagi
til þess að veita neyðaraðstoð í
Norður-Úganda. Hjálparstarf-
ið vinnur á svæðinu með ACT /
Alþjóðaneyðarhjálp kirkna og
ætlun ACT er að veita flóttafólki
í fimm héruðum á svæðinu neyð-
araðstoð, en þar er þörfin gríðar-
leg. Tryggja á fólki í flóttamanna-
búðum skjól, bæta fæðuöryggi,
sinna grunn heilsugæslu, útvega
aðgang að vatni og auka þar með
hreinlæti og veita áfallahjálp.
ACT hefur veitt neyðaraðstoð í
Norður-Úganda síðan 1979 og býr
því yfir mikilli þekkingu á vand-
anum og hefur mikla reynslu af
aðstæðum á svæðinu.
Í ágúst 2006 var samið um
vopnahlé milli LRA og ríkis-
stjórnar Úganda sem hefur vakið
vonir um frið innan tíðar. Þó ríkir
mikið óöryggi um niðurstöðu við-
ræðna og ljóst að flóttamenn muni
ekki snúa heim til sín á þessu ári.
Hjálparstarf kirkjunnar leggur
mikla áherslu á að neyð manna
gleymist aldrei hversu lengi sem
hún varir. Við þurfum að vera til
staðar eins lengi og einhver þarf
á okkur að halda. Hjálparstarfið
sendir innilega þakkarkveðju til
utanríkisráðherra fyrir að gera
okkur kleift að gleyma ekki.
Höfundur er verkefnastjóri hjá
Hjálparstarfi kirkjunnar.
Gleymd neyð í Úganda
Umboðsmaður Alþingis sendi frá sér það álit að mennta-
málaráðherra hefði brotið á tón-
listarnemum. Þeir nemendur sem
hafa fengið nám sitt í tónlist metið
til eininga í framhaldsskóla áttu
að fá tónlistarnámið ókeypis, en
greiddu allan tímann skólagjöld
upp á hundruð þúsunda.
Það að leiðrétta mál eins og þetta
ætti að vera eitt lítið úrlausnar-
efni í menntamálum, en mennta-
málaráðherrann Þorgerður Katr-
ín Gunnarsdóttir hefur ekki getað
leyst það þótt hún hafi haft til þess
fjögur ár.
Hún segist hafa skoðun á mál-
inu en lætur umboðsmann Alþing-
is dæma sig svo hún geti komið sér
að verki. Nú segir hún að málið sé
til skoðunar hjá ráðuneytinu. Hvað
ætli málið verði lengi til skoðunar
þar?
Menntamálaráðherrann lét hafa
eftir sér í Blaðinu að hann leggi til
að sveitarfélögin sjái um grunn-
og miðstig tónlistarnáms en ríkið
sjái um framhaldsstigið óháð aldri
nemenda. Þetta fyrirkomulag
segir hann að kosti ríkið 200 millj-
ónir. Nú er að sjá hvort ráðherr-
ann stendur við þessi stóru orð. Að
vísu kom fram hjá honum í blaða-
viðtalinu að hann gerði ráð fyrir
að sveitarfélögin tækju að sér eitt-
hvert verkefni frá ríkinu í stað-
inn, en um það hefði ekki verið
samið. Ætli tónlistarnemar verði
ekki bara áfram látnir greiða sína
menntun upp í topp, fyrst mennta-
málaráðherra getur ekki samið
við sveitarfélögin?
Frjálslyndi flokkurinn hefur
það á stefnuskrá sinni (sjá mál-
efnahandbók www.xf.is) að rík-
issjóður kosti tónlistarnám nem-
enda á framhaldsstigi í tónlistar-
skólum, á sama hátt og annað nám
sem stund-
að er í fram-
haldsskól-
um lands-
ins. Málið
snýst nefni-
lega ekki
bara um þá
nemendur
sem eru í
námi á tón-
listarbraut-
um fram-
haldsskólanna, heldur einnig þá
nemendur sem eru ekki í fram-
haldsskólum, en á framhaldsstigi
í tónlistarnámi í tónlistarskóla.
Margir þessara nemenda hafa
þegar lokið framhaldsskólanámi
og stúdentsprófi. Þeir eru ýmist
á framhaldsstigi eða háskólastigi.
Flestir þessara nemenda hafa lagt
tónlistina fyrir sig sem fag og ætla
að hafa hana að ævistarfi. Það
er því ekki óeðlilegt að hið opin-
bera kosti þetta nám alveg eins og
annað fagnám í landinu. Tónlistar-
nemendur á háskólastigi eru ekki
allir í Listaháskólanum, heldur
eru margir þeirra í almennum tón-
listarskólum, svo sem eins og Tón-
listarskóla Reykjavíkur, FÍH og
Tónskóla Sigursveins og jafnvel
víðar. Þessir nemendur greiða öll
sín skólagjöld sjálfir, Reykjavík-
urborg greiðir niður nám þeirra
flestra og ekki allra jafnt.
Að lokum má minna á að börn-
um í tónlistarnámi á Íslandi er
víða mismunað. Sum sveitarfélög-
in greiða niður tónlistarnám fyrir
útvalin börn, en ekkert fyrir önnur
og sum börn fá inni í tónlistar-
skóla á meðan önnur eru látin bíða
– stundum í mörg ár. Menntamála-
ráðherra er yfirmaður skólamála
á Íslandi – ætli honum sé kunnugt
um þessa mismunun?
Höfundur er í 2. sæti á lista
Frjálslynda flokksins til alþingis-
kosninga í vor í Reykjavík suður.
Ráðherra brýtur á
tónlistarnemum
Áherslumál í kosningum eru að
sjálfsögðu þeir punktar sem hver
flokkur telur mikilvæga og tíma-
bært að ræða í kosningabarátt-
unni. En sum málefni verða sjaldan
áherslumál í kosningum, þótt menn
telji þau mikilvæg. Slík mál eru t.d.
mannréttindamál, friðarmál, flótta-
mannamál eða jafnréttismál minni-
hlutahópa í samfélaginu. Þetta er
kannski vegna þess að beinir hags-
munaaðilar málaflokkanna eru
ekki margir og stjórnmálaflokk-
arnir einblína á stærri markað, s.s.
almenna kjósendur.
Þetta þýðir alls ekki að mannrétt-
indamál eða jafnréttismál minni-
hlutahópa séu lítils virði eða að
þau eigi ekki erindi við meirihlut-
ann, því mannréttindahugtakið
er jú grundvöllurinn að uppbygg-
ingu nútíma samfélags og án þeirra
mun samfélagið fara villur vegar.
Ég tel því mikilvægt og nauðsyn-
legt að kosningastefna og áherslu-
mál í kosningum almennt endur-
spegli mannréttindahugsjónina
og tillitssemi við minnihlutahópa í
samfélaginu, þótt þau atriði birtist
ekki á beinan og skýran hátt.
Ef maður getur ekki séð nein
merki um mannréttindahugsjónina
í tiltekinni stefnu, verður að álykta
sem svo að viðkomandi stefna hafi
verið búin til fyrir tiltekin hags-
munahóp sem er annaðhvort í
valdastöðu eða meirihluta. Nú lang-
ar mig til að vitna í stefnu VG um
innflytjendamál sem dæmi. Nefnd
Evrópuráðs gegn kynþáttafordóm-
um og mismunun (ECRI) er eins
konar „vakt“ um mannréttindamál.
Hún birti skýrslu sína í febrúar sl.,
en í henni eru ábendingar um stöðu
Íslands í mannréttindamálum inn-
flytjenda
ásamt til-
mælum til
úrbóta, t.d.
að tryggja
og efla
starfsemi
frjálsra
mannrétt-
indasam-
taka að setja
raunhæf lög
gegn kyn-
þáttafordómum og mismunun, að
breyta reglum um tímabundin at-
vinnuleyfi sem nú eru bundin við
atvinnurekendur, að tryggja rétt-
indi erlendra kvenna og barna, að
endurskoða 24 ára reglu í lögum
um útlendinga, að hvetja innflytj-
endur til að taka þátt í kosningum.
Það eru fleiri áhugaverð atriði í
skýrslunni sem ekki verða talin hér.
Málið er að næstum allar ábending-
ar ECRI og tilmæli til úrbóta sjást
í stefnu VG. Ekki vegna þess að
VG hafi haft skýrslu ECRI til hlið-
sjónar, heldur reyndist flokkurinn
einfaldlega deila hugmyndafræði
ECRI. Þess vegna leyfi ég mér að
fullyrða að stefna VG t.d. í innflytj-
endamálum sé stefna sem byggir á
mannréttindum.
Að lokum vil ég biðja lesend-
ur um að muna að við lifum ekki á
miðöldum, þegar mismunandi lög
giltu fyrir ólíka samfélagshópa.
Hér eru bara ein lög og allir eiga
að vera jafnir fyrir þeim. En sú
staðreynd að hér séu ein lög þýðir
ekki að „framkvæmd laganna“ sé
ekki mismunandi eftir því hvort
um mann í valdastöðu er að ræða
eða alþýðumann. Framkvæmd lag-
anna er líka mikilvæg fyrir mann-
réttindi okkar. Hugsum málið og
kjósum viturlega!
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
Mannréttindi eiga
að vera kosningamál
Ef þú kaupir Miele þvottavél eða þurrkara færðu
kaupverðið endurgreitt með betri meðferð á þvottinum
Íslenskt stjórnborð
Ný og betri tromla
Verð frá kr.114.800
Hreinn sparnaður
1.
verðlaun
í Þýskalandi
W2241WPS
Þurrkari T223
Verð frá kr. 78.540