Fréttablaðið - 25.09.2008, Blaðsíða 16

16 25. september 2008 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Íslandspóstur
FRÉTTASKÝRING
SVAVAR HÁVARÐSSON
svavar@frettabladid.is
Íslandspóstur, sem er
hlutafélag í eigu ríkisins,
hefur endurskilgreint hlut-
verk sitt til að takast á við
fjölbreytt verkefni á sam-
keppnismarkaði. Forstjóri
fyrirtækisins og ráðherra
samgöngumála fullyrða
að einkaleyfisrekstur og
samkeppnisrekstur fyr-
irtækisins rekist ekki á.
Einkageirinn gagnrýnir
aukin umsvif hart á sama
tíma og Samkeppniseftirlit-
ið rannsakar fyrirtækið að
eigin frumkvæði.
Íslandspóstur hyggur á sókn á
flutninga- og samskiptamarkaði
og hefur endurskilgreint hlutverk
sitt og starfsemi frá því að sinna
almannaþjónustu að stærstum
hluta. Ráðist hefur verið í bygg-
ingu tíu pósthúsa á landsbyggð-
inni sem eru sérhönnuð með þarf-
ir flutningafyrirtækis í huga og
gagngerar endurbætur verða
gerðar á sex öðrum í sama til-
gangi. Kostnaður er áætlaður
rúmlega milljarður króna.
Gagnrýni einkageirans
Í ársskýrslu fyrirtækisins árið
2007 kemur fram að tilgangurinn
með húsunum sé að „auka mögu-
leika fyrirtækisins til muna til
sóknar á flutningamarkaði og
öðrum tengdum mörkuðum“. Ingi-
mundur Sigurpálsson, forstjóri
Íslandspósts, segir eina af ástæð-
unum vera að gera fyrirtækið
hæfara til að takast á við afnám
einkaréttar sem fram undan er
2011 og efla fyrirtækið til að tak-
ast á við þá breytingu. Hann telur
skiljanlegt að menn spyrji sig
hvort eðlilegt sé að verja rúmum
milljarði til að byggja upp flutn-
ingaþjónustu hjá fyrirtæki í ríkis-
eigu en hann telur ekki víst að
flutningaþjónusta Íslandspósts
hamli starfsemi einkarekinna
fyrirtækja.
Innanlandsdeildir tveggja
stærstu flutningafyrirtækja
landsins, Eimskips og Samskipa,
hafa skrifað Samtökum verslunar
og þjónustu (SVÞ) vegna upp-
byggingar og rekstur Íslands-
pósts þar sem farið er fram á lið-
sinni fyrirtækjanna til að rétta
hlut þeirra gagnvart ríkisfyrir-
tækinu. Á það er bent að umsvif
fyrirtækisins sé langt umfram
það sem getur talist eðlilegt þegar
litið er til lögbundins hlutverks
þess í almannaþjónustu.
Jörundur Jörundsson, fram-
kvæmdastjóri innanlandssviðs
Samskipa, sagði í viðtali við
Fréttablaðið að það væri að hans
mati með öllu ótækt að þurfa að
keppa við ríkisfyrirtæki og að
skattfé landsmanna sé nýtt til að
niðurgreiða samkeppni.
Viðskiptaráð Íslands mælir með
því að fyrirtækið verði selt enda
séu rekstrarforsendur þess
brostnar. Í greiningu á fyrirtæk-
inu eru yfirvöld dregin til ábyrgð-
ar fyrir óljósa markmiðasetningu
fyrirtækisins sem endurspeglist í
samþykktum þess. Skilgreining á
tilgangi og hlutverki félagsins
fari langt umfram þjónustuþætti
sem með réttu ættu að heyra undir
hið opinbera. Ef eignarhaldið
verði óbreytt verði að þrengja
heimildir fyrirtækisins til að beita
sér í samkeppnisrekstri.
Eðlileg uppbygging?
„Já, þetta er eðlilegt enda ekkert
sem bannar opinberu hlutafélagi
að stunda svona atvinnustarfsemi,
enda er hún stunduð á frjálsan og
eðlilegan hátt. Einkaleyfishlutan-
um er haldið aðskildum frá þess-
um rekstri,“ segir Kristján L.
Möller samgönguráðherra spurð-
ur hvort eðlilegt sé að hlutafélag í
ríkis eigu beiti sér í samkeppni við
einkarekin fyrirtæki á flutninga-
markaði. Hann hafnar því að
einkaleyfi fyrir tækisins sé nýtt til
að niðurgreiða samkeppnisrekst-
ur.
Sigurður Kári Kristjánsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
hefur hins vegar sett stórt spurn-
ingarmerki við samkeppnisrekst-
ur Íslandspósts og ekki síst vegna
þess að áætlanir eru uppi um að
auka hann til muna. „Ég tel að
þessi breyting, eins og hún horfir
við mér, krefjist skýringar.“
Skýringar samgönguráðherra á
uppbyggingu Íslandspósts er að
um eðlilega þróun fyrirtækisins
til framtíðar sé að ræða. Hann
segir uppbyggingu Íslandspósts
heldur ekki hamla rekstri einka-
rekinna fyrirtækja og hafnar
þeirri gagnrýni alfarið að verið sé
að nýta skattfé almennings til að
niðurgreiða samkeppni og byggja
upp flutninga fyrirtæki á vegum
ríkisins.
Á það er hins vegar bent að
hagnaður Íslandspósts af bréfa-
pósti sem varinn er einkarétti
hefur lækkað úr tæpum 300 millj-
ónum árið 2004 niður í ellefu millj-
ónir í fyrra, þrátt fyrir að gjald-
skrár hafi verið hækkaðar
umfram kostnað á tímabilinu.
Gjaldskrá fjölpósts, þar sem fyr-
irtækið er í harðri samkeppni við
einkaaðila, hefur á sama tíma ekki
hækkað neitt þrátt fyrir að dreif-
ing bréfa og fjölpósts byggi á
sama dreifikerfi. Þetta misræmi
vildi forstjóri Íslandspósts ekki
skýra þegar eftir því var leitað af
Fréttablaðinu.
Samkeppniseftirlitið hefur
fyrir nokkru hafið rannsókn á því
hvort Íslandspóstur hafi brotið
tvær aðskildar greinar samkeppn-
islaga. Um er að ræða 11. grein
sem fjallar um bann við misnotk-
un fyrirtækja á markaðsráðandi
stöðu og 14. grein um fjárhagsleg-
an aðskilnað. Þessi aðgerð, sem er
að frumkvæði stofnunarinnar,
vekur athygli á meðan samgöngu-
ráðherra ver starfsemina stað-
fastlega með þeim rökum að engir
árekstrar séu á milli einkaleyfis-
og samkeppnishluta rekstursins.
Sala
Niðurstaða Viðskiptaráðs í úttekt
á Íslandspósti er í raun að stjórn-
endur fyrirtækisins vinni einfald-
lega innan þeirra heimilda sem
stjórnvöld hafa ákveðið. Þau beri
ábyrgð á því að Íslandspóstur
hefur þróast frá upphaflegu hlut-
verki sínu og sé boðflenna á sam-
keppnismarkaði.
Atvinnulífið, og þeir sem vilja
að þjónusta í almannaþágu eigi að
vera hryggstykkið í rekstri félags-
ins, krefst þess að gripið verði inn
í en samgönguráðherra hafnar
því. Eftir stendur spurningin hve-
nær fyrirtækið verður selt sem er
pólitískt álitamál sem hefur ekki
verið rætt í ríkisstjórn og virðist
því ekki vera á dagskrá á næst-
unni.
Íslandspóstur umdeildur
PÓSTURINN Einkaaðilar gagnrýna samkeppnisrekstur Íslandspósts hart og segja
umfang fyrirtækisins margfalt miðað við lögbundið hlutverk þess í almannaþjón-
ustu. FRÉTTABLAÐIÐ/ARNÞÓR
RÉTTINDI OG SKYLDUR ÍSLANDSPÓSTS
Samþykkt var á hluthafafundi 29.
ágúst 1997 að skipta Pósti og síma
hf. upp í tvö sjálfstæð hlutafélög.
27. desember sama ár var stofn-
fundur Íslandspósts haldinn og hinn
hlutinn nefndur Landssími Íslands.
Íslandspóstur fer með einkarétt
ríkisins á ýmiskonar þjónustu og
þarf einnig að sinna svokallaðri
alþjónustu.
Einkaréttur ríkisins:
Íslandspóstur fer með einkarétt
ríkisins á dreifingu almennra bréfa
undir 50 grömmum ásamt uppsetn-
ingu, reksturs póstkassa og útgáfu
frímerkja.
Alþjónusta
Íslandspósti ber skylda til að inna
af hendi ákveðna þjónustu um
allt land; dreifingu á bréfum með
utanáskrift, dreifingu á mark-
pósti, uppsetningu og tæmingu á
póstkössum, ábyrgðarsendingar,
fjármunasendingar og böggla-
sendingar. Fyrirtækinu ber einnig
skylda til að sýna viðskiptaskilmála
sína og gjaldskrá á gagnsæjan hátt
samkvæmt starfsleyfi.
Kastljós fjölmiðla hefur beinst mjög að ensku Úrvalsdeildinni í knattspyrnu
síðustu vikur í kjölfar kaupa Abu Dhabi United Group á Manchester City.
Deildin nýtur gríðarlegra alþjóðlegra vinsælda og eru hæfileikaríkustu leik-
menn hennar tíðir gestir á síðum slúðurtímarita um heim allan.
Hver er uppruni ensku Úrvalsdeildarinnar?
Almennt er talið að enska knattspyrnan hafi verið í slæmu ástandi um miðjan
níunda áratuginn. Leikvangar margra liða voru að hruni komnir, fótboltabullur
riðu húsum og ensk félagslið voru útilokuð frá þátttöku í Evrópukeppnum í
kjölfar Heysel-slyssins árið 1985, þar sem 39 áhorfendur létust á pöllunum
í úrslitaleik Liverpool og Juventus í Evrópukeppni meistaraliða. Gamla enska
1. deildin, sem hafði gegnt hlutverki æðsta stigs enskrar knattspyrnu síðan
1888, komst ekki með tærnar þar sem Serie A á Ítalíu og La Liga á Spáni
höfðu hælana hvað varðaði aðsókn á leiki og auglýsinga- og sölutekjur. Auk
þess höfðu þó nokkrir af bestu leikmönnum Englands flutt sig um set og léku
með félagsliðum víða í Evrópu. Upp úr 1990 hóf að rofa til. Enska landsliðið
komst í undanúrslit á HM á Ítalíu, banninu frá Evrópukeppnum var aflétt og
leikvangar voru bættir stórlega í kjölfar Hillsborough-slyssins árið 1989, þar
sem 96 aðdáendur Liverpool tróðust undir vegna bágra aðstæðna á heima-
velli Sheffield Wednesday. Frá 1988 til 1991 stóðu yfir viðræður meðal
forystumanna 1. deildar liðanna um aðgerðir sem myndu tryggja meira
peningaflæði í deildina. Ekki voru allir á eitt sáttir í fyrstu, og
fór svo að tíu lið hótuðu því að ganga úr 1. deildinni og stofna
svokallaða „ofurdeild“. Úr því varð ekki, en viðræður héldu
áfram og skiluðu sér í stofnun Úrvalsdeildarinnar árið 1992.
Lykilatriði í stofnun deildarinnar var að félögunum í nýju
deildinni yrði tryggt sjálfstæði frá enska knattspyrnu-
sambandinu til að gera sína eigin sjónvarps- og
auglýsingasamninga. Það þótti nauðsynlegt til að
ensk lið gætu að nýju keppt um leikmenn og
Evróputitla við bestu lið álfunnar.
Hvaða félög og leikmenn hafa einkum stað-
ið upp úr í Úrvalsdeildinni?
Úrvalsdeildin er á sínu sautjánda starfsári.
Aðeins fjögur lið hafa staðið uppi sem sigurveg-
arar á þeim tíma. Manchester United hefur oftast allra
liða sigrað í deildinni, eða tíu sinnum alls. Arsenal
hefur þrisvar unnið, Chelsea tvisvar og Blackburn
Rovers einu sinni, vorið 1995. Ryan Giggs, leikmaður
Manchester United, hefur verið í sigurliðinu tíu sinnum
og er því sigursælasti leikmaður Úrvalsdeildarinnar. Alan
Shearer, sem lék fyrst með Blackburn og svo með Newcastle
í Úrvalsdeildinni, er markahæsti leikmaður deildarinnar með
260 mörk. Á hæla hans koma Andy Cole, Thierry Henry,
Robbie Fowler og Les Ferdinand.
FBL-GREINING: ENSKA ÚRVALSDEILDIN Í KNATTSPYRNU
Nýtur mikilla vin-
sælda um heim allan
Íslensku Sjávarútvegssýninguna
Official Freight Carrier Organiser
Awards Sponsor International Publcation Official Airline