Réttur - 01.02.1927, Page 13

Rjetturj GEORGE BERNHARD SHAW lð
sinnum til þess að megnið fari ekki fram hjá manni.
En segja má frá nokkurum einkennum þeirra.
Höfuðeinkenni allra leikrita Shaw er það, að í þeim
er leitað að og skýrt frá hver þau öfl séu, sem ráða at-
höfnum mannanna. Höfundurinn leitast við að komast
að baki þeim hugmyndum, sem mennirnir hafa vanið
sig á að ímynda sér að stjórnuðu gerðum þeirra, og ríf-
ur grímuna, sem menn halda að sé þeirra sama andlit,
frá og sýnir alt annað. Hann lætur sig engu skifta,
hvort leikir fara vel eða illa, hann sýnir ekki dygðir,
gæði, gleði eða rómantiskar tilfinningar. Alt þetta er að
hans dómi aukaatriði í mannlífinu og í raun og veru í-
myndanir. Umræðuefnið er ávalt eitt og hið sama: líf-
ið, og leit þess að meira lífi: »Venjulegur leikhúsgest-
ur«, segir hann, »sem er útstoppaður af rómantisku
drama, hefir mist alt skyn á óveruleik þess og óein-
lægni. Hann heldur að manneðlið sé það, sem hann sér
á leiksviðinu, í stað þess að hann sér bitrustu skopmynd
af því. Af því leiðir, að þegar eg lýsi manneðlinu, þá
halda áhorfendurnir, að eg sé að henda gaman af því.
Sannleikurinn er sá, að eg er að vanda mig á að rita
nátturufræði.«
Hver sá maður, sem ætlar að komast að einhverju um
eðli mannsins, verður fyrst að gæta þess að villa sér
ekki sýn með því, sem maðurinn heldur sjálfur um sitt
eðli. Fyrir því verða öll leikrit Shaw myndir af nöktum
mönnum, hann afklæðir þá þeim flíkum!, sem þeir hylja
sig með og skreyta sig í. Hann rannsakar allar siðferði-
legar hugmyndir og hugtök, svo sem ást, bæði milli
manns og konu og milli foreldri og afkvæmis, réttlæti,
hreinleika, skírlífi, hjónaband, föðurlandsást, auðmýkt,
hetjudóm o. s. frv. og kemgt að raun um, að sumt af
þessu á sér engan veruleika — er vindur í belg — og
sumt er annars eðlis, en menn ímynda sér.
Viðleitni Shaws fer því fyrst og fremst í þá átt, að
vera realisti. Og hann er það, meiri en nokkur annar