Réttur - 01.02.1927, Page 88

90
VÍÐSJÁ
[Rjettur
ekki furðulegt tímanna tákn að Brandes, hinn síðasti full-
trúi einstaklingshyggjunnar skuli setjast á bekk með glæst-
ustu og róttækustu fulltrúum jafnaðarstefnunnar, — er
það ekki líkast því sem rjetti hin garnla glæsta hetja
horfna tímabilsins herskörum nýja tímans, kommúnistun-
um, bróðurhöndina yfir rjúkandi val auðvaldsrústanna, —
sem taki hinn gamli byltingaseggur höndum saman við
hina nýju byltingamenn um að fordæma verk það, sem
hjer var framið — og þá ekki síður »friðinn« sjálfan en
stríðið, sem skapaði hann. — Á örlagastund þjóðanna
mátti sameina slíkt, en ella var engin von til að Brandes
skildi hið nýja, sem var að brjótast upp úr rústunum. —
En nýji tíminn á að skila Brandes, og taka sjer hann til
fyrirmyndar í dirfsku og drenglund, í sjálfstæði og festu,
— og snild, ef hann getur.
Brandes var Gyðingur — og því gleyma sumir seint.
Hann hafði ýmsa bestu kosti þessarar þjóðar. Hann var
gagntekinn af sömu sannleiksþránni, af sama hatrinu á
öllu ranglæti og ást á þeim, er kúgaðir vóru, — sem hefur
einkent ýmsa bestu menn af þeim kynstofni, alt frá Jesaja
til Spinoza, Marx og Lasalle, Liebknecht og Luxemburg.
Og hrífandi stíll Brandesar minnir ekki ósjaldan á stílinn
á ritum Heines, þeim, sem í óbundnu máli eru.
Engum getum skal leitt að insta eðli þessa mæta manns.
Margt kann þar að búa, sem hjer er ekki ádrepið, því hjer
er það bardagamaðurinn Brandes, sem mestu máli skiftir.
Að gagnrýna, skilja og skýra tilfinningar hans og hæfi-
leika, eins og hann hefur best skýrt annara, að sökkva sjer
niður í innsta djúp duldra kenda hans, eins og það birtist
í þýðustu köflum ritanna, — það verður hans líka einum
eftir látið.
E. O.