Réttur - 01.01.1953, Side 46

46
RETTUR
skjólshúsið lét líka á sér standa. Og hvernig var okkur ekki
innanbrjósts, þegar það var borið út til hinstu hvíldar.
(Franz Mehring, „Karl Marx, Geschichte seines Lebens“,
Leipzig, 1933 bls. 250.)
En hvorki neyð né þjáningar gátu bugað baráttu- og
byltingarmanninn Karl Marx. í það mund, sem Jenny kona
hans skrifaði þessar línur, vann hann við að semja rit sitt
um valdarán Loðvíks Bonaparte, sem heyrði til hins bezta
og snjallasta í sósíaliskum bókmenntum. Það var og
fyrst og fremst að þakka óþreytandi og óeigingjarnri að-
stoð Friðriks Engels, að Marx fékk staðizt ásókn skorts og
eymdar og unnið hið mikla vísindaaf rek sitt.
Er lýðræðishreyfingin fór aftur að láta til sín taka, i lok
sjötta áratugs aldarinnar og fram um 1870, sneri Marx sér
á ný að hagnýtum, pólitískum viðfangsefnum og baráttu.
Hann var lífið og sálin í „Alþjóðlega verkamannasamband-
inu“ fyrsta alþjóðasambandi verkalýðsins, sem var stofn-
að 1864. Það var í hinni almennu stefnuyfirlýsingu þess,
sem Marx kvað svo að orði: „Frelsun verkalýðsins verður
að vera hans eigin verk.“ 1 Alþjóðasambandinu sameinaði
hann hin ýmsu afbrigði alþjóðasinnaðs sósíalisma, og barð-
ist jafnframt ásamt með Engels gegn smáborgarakenning-
um Proudonsinna og anarkisma eða stjórnleysingjastefnu
Bakunins og fylgismanna hans. Tímabil fyrsta Alþjóðasam-
bandsins varð harla mikilvægt og mikilvirkt í því að tengja
saman verkalýðshreyfinguna og kenningu hins vísindalega
sósíalisma og skapa samræmda baráttuaðferð með verka-
lýð ýmissa landa. Með hetjulegri uppreisn verkalýðs París-
ar, kommúnarðanna, komst þróun 1. Alþjóðasambandsins
hæst. Og þessum atburðum hefur Marx reist virðulegan
minnisvarða í ávörpum allherjarráðsins („Borgarastyrjöld-
in í Frakklandi"). Eftir ósigur kommúnarðanna var sögu-
legu hlutverki fyrsta alþjóðasambandsins lokið. Nú tók við