Réttur - 01.01.1953, Page 53

RETTUR
53
Það hefur þegar verið hafizt handa um öll þessi stórvirki, og
skipaskurðurinn mikli milli Don og Volgu var fullgerður á síðast-
liðnu sumri. Allt bendir til, að verkefnunum verði lokið á tilskild-
um tíma, og skulum við nú vlkja að vatnsorkunni.
Vatnsorkuver og iðnaður.
Orkuverin nýju munu auka um fimmtung raforkuforða Ráð-
stjórnarrikjanna og framleiða alls um 23 milljarða kw-stunda á ári,
en það er jafnmikið heildarframleiðslu Frakklands 1939. Vatns-
orkuverin við Volgu ein saman munu skila meiri orku en vatnsból
Ítalíu, Noregs og Svíþjóðar samanlögð. Orku-verið við Kuibisjev
er jafn afkastamikið og tvö mestu raforkuból Bandaríkjanna,
Boulder Dam og Grand Coulee Dam, til samans.
Vatnsorka er sjöfalt ódýrari til framleiðslu rafmagns en hvers
konar eldsneyti. Bæði það, sem og orkuaukningin sjálf, mun hafa
stórfelld áhrif á iðnað, landbúnað og lífskjör fólksins. Iðjuver og
borgir rísa upp við skurðina nýju, þar sem járnbrautarlínur og
bifreiðabrautir skerast. Ódýr orka og hagfelld aðstaða til flutnings
afurða og hráefna mun ráða staðsetningu verkbólanna nýju. Með
aukinni notkun rafknúinna véla verður framleiðslan bæði betri
og ódýrari. Þetta mun ekki sízt segja til sín við ýmiskonar málm-
vinnslu, þar sem hægt verður að nota rafmagn í miklu stærri stíl
en áður við málm-herzlu, -þurrkun og -suðu. Rafefnafræðin fær
aukið svigrúm, svo að gera má ráð fyrir geysi-aukningu í fram-
leiðslu alumíniums, magnesíums, kalíums, kopars og sinks. Járn-
brautarlestir verða knúðar rafmagni í ríkara mæli en áður, og
brautarlínum fjölgar. Þá mun notkun raforku í landbúnaðinum
aukast mjög, bæði að því er tekur til heimilisnota, vinnuvéla
hverskonar og vélaverkstæða. Dráttarvélar, sláttu- og þreskivélar
verða knúðar rafmagni.
Vatnsorkuverin miklu við Kuibisjev og Stalíngrad verða mið-
stöðvar samfellds kerfis háspennulína, sem tekur yfir allt Evrópu-
svæði Ráðstjórnarríkjanna. Þaðan verður send raforka um óra-
leiðir, allt upp í 800—1150 km. Spennan verður að vera a. m. k.
400.000 volt, sem er eins dæmi. En þann vanda munu raffræðingar
Ráðstjórnarþjóðanna leysa. Um raforkudreifinguna má geta þess
t. d., að um helmingur rafmagnsins frá orkuverunum við Kuibisjev
og Stalíngrad verður notaður í Moskvuhéruðunum — 6 % á Kursk-
Voronesj-svæðinu og afgangurinn í Volguhéruðunum. Með sam-
lelldu háspennuneti nýtist orkan miklu betur en ella. Mismun-