Réttur - 01.01.1953, Side 54

54
RÉTTUR
andi vatnsmagn fljótanna mun og síður koma að sök. Raforku-
stöðvar knúðar eldsneyti fylla í skörðin í vondum árum — og
safna forða, er betur blæs. Og á sumrum, er notkun rafmagns
til Ijósa og hitunar er hverfandi, verður raforkan notuð við
véldælur áveitukerfanna.
Ég hef áður drepið nokkuð á iðnaðaraukningu þá, er sigla muni
í kjölfar þessara nýju orkugjafa. Það á kannski ekki sízt við
um Volgu-lægðina miklu, sem bæði er vel í sveit sett, milli Úrals
og miðsvæða ríkisins, og hefur auk þess mörg hráefni að geyma,
svo sem víðáttumikil saltlög, jarðolíu og jarðgas. Gert er ráð
fyrir, að efnafræðileg framleiðsla ýmiskonar aukist þama að
stórum mun.
Áveitur og ræktun.
Það er einkenni þessara miklu framkvæmda, að þær eru fjöl-
slungnar, gegna mörgum hlutverkum í senn. Stíflugarðarnir miklu
við Volgu eru ekki aðeins undirstaða geysimikillar raforkuaukn-
ingar, heldur sjá um leið fyrir nægu vatnsmagni til áveitna — og
um 17% af raforkunni eru einnig notuð í því skyni.
Um % af árlegu vatnsroagni Volgu renna til sjávar um flóða-
tímann á vorin. En nú eru gerðar heljarmiklar vatnsþrær, heil
stöðuvötn, til að geyma vatnið til áveitu að sumrinu. Og í austur
frá Stalíngrad-,,vatninu“ liggur áveituskurður, sem flytur fjórum
sinnum meira vatnsmagn árlega en Thamesá. A þennan hátt er
eyðimörkum og þurrum gresjum breytt í frjósömustu gróðurlönd.
Baráttan við auðnir og vatnsskort hefur lengi verið snar þáttur
í sögu Rússaveldis. Um 14% af öllu landsvæði Ráðstjómarríkjanna
eru algerðar eða hálfgerðar eyðimerkur, og stór svæði hafa jafnan
þjáðst af þurrki, ef nokkuð hefur borið út af um árferði. Heitir
og þurrir vindar austan af auðnunum þröngdu sér langt inn í
Rússland og skrældu og kyrktu allan gróður, er á vegi þeirra varð.
Gresjuhéruðin við Rostov og Stavropol, svæði við Volgu og Úral,
í Suður-krainu og Norður-Kákasus kunna að segja af slíkum bú-
sifjum. Á 18. öld komu 24 þessháttar þurrkaár, á 19. öldinni urðu
þau 40 og 14 á fyrsta fimmtungi 20. aldar. Ráðstjórninni hefur
orðið mikið ágengt í að bægja þessum vágesti frá dyrum. En
áveitukerfin miklu og skóggreiðslubeltin, sem nú er unnið að, eru
lanestærstu skrefin, er stigin hafa verið á þessari braut.
Aðal-áveitusvæðin eru fjögur. Það er Volgu-Kaspíuhafssvæðið —
um 14 millj. ha. lands, og fær það vökvun sína úr Volguskurðinum.
Þá eru Don-Rostov- og Stalíngrad-héruðin, alls 2,75 millj. ha.,