Réttur - 01.01.1933, Blaðsíða 64

: Ijúg-a aS litlum bömum og að eigi væri það giftuvænlegt fyrir þau.
Eg fullyrði, að hugsanaferill og siðboS þeirrar algengu tegund-
ar barnasagna, sem að framan er getiS, sé lífslýgi.
Og hvað ber að halda þá er heil bókmenntagrein gerist að miklu
leyti boðberi slíkrar kenningar? Að minnsta kosti er full ástæða til
aS fagna því, er ný æfintýrabók kemur fram, sem ekki er ötuð þess-
ari ávirðing. Og komin er hún. „Einu sinni var ...“ er ekki ný
æfintýrabók sökum þess eins, að hún er nýlega komin út, heldur og
vegna liins, aS hún lætur ekki bömin og veruleikann þreyta feluleik.
Þessi æfintýr eru elcki til þess skrifuÖ að telja börnum fátæklinga
og öreiga trú um, að lífiS bíði eftir aS bera þeim auð og völd, ef þau
séu lítillát og hlýðin böm eða að eitthvert auðugt ofurmenni hefji
þau á önnum sér til mikilmennsku, ef þau séu „góð“.
Nei, í þessum æfintýram er þeim sögð sagan um fátækt og alls-
leysi undirokun eins og þaS er, án þess að bregða neinurn blekk-
ingahjúp yfir þær staSreyndir. Æfintýrin era tekin úr lífi undir-
stéttar. Því lífi er þar lýst óhjúpuðu og öfgalaust.
Æfintýrin ei-u 11 og era fimm þeirra sögð af vinum Péturs litla.
•er hann liggur einn inni veikur, en mamma að vinna úti. Kolamol-
arnir þekkja námurnar, myrkrið, þreytuna, slysin; eldspýtustokk-
urinn segir frá æfi skógarhöggsmannanna og fátæka manninum,
sem þurfti hérakjöt handa veiku konimni sinni. Flaskan þekliir
glersteypuna og verksmiðjulífið viS þá heitu iðn. Rúmtepj)ið
þekkir vefnað og litunarverksmiSjuna. ÞaS skilur illa þær skelf-
ingar, sem það sá, en fær alltaf „fyrir hjartað“ er það minnist
’ þeirra. Potturinn þekkir tíl í eldhúsi, bæði á „liáum“ stað og „lág-
um“, og liann er ekkert myrkur í máli.
Síðast kemur vetrarliljan inn í fátæka hreysið til Péturs litla
og vinanna hans. Hún talar svo fallega, finnst þeiin. Orð hennar
•era óður um sigur vorsins, sem vill færa öllum gæði sín meS hug-
arfari sólskinsins og hinnar frjósömu jarSar.
„Gleraugun“ er örstutt æfintýri, en á því er fullkominn snilldar-
iblær. Eigi þykir mér ótrúlegt, að það kunni að koma ýmsum til
þess að þreifa um sitt eigið nef. Og mikið má vera. ef þaS bræðir
ekki silfrið úr gleraugunum okkar sumra.
SíSasta æfintýrið er „Rauði fáninn“. Baráttusaga um fórn og
fórnarhug, sem lífiS sjálí't krefst, til þess að losna úr álögum.
Sú fórn er með öllu óstimpluð af siðaskoðun umbunar og endur-
greiðslu og því hið fullkomna siðgæSi.
A. S. V., Islandsdeildin, hefir annast útgáfu bókarinnar. Á hún
þakkir skildar fyrir það verk. Málið er létt og lipurt og ber að
þakka þýðandanum fyrir sitt starf eigi síður en útgefauda fyrir
sína fyrirhöfn.
Eiríkur Magnússon.
>64