Réttur - 01.01.1977, Blaðsíða 56

höfðu með tilkomu kjarnorkusprengjunnar, tíundar
hins vegar samviskusamlega fjölda manna I herliði
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna: Þeir fyrrnefndu
höfðu 1,4 miljónir manna undir járnum, en sovéskir
á sama tíma 4—5 miljónir — en þess er semsé
hvergi getið hvílikan ægishjálm bandaríkjamenn
báru yfir allan heiminn hernaðarlega á þessum
árum vegna sprengjunnar. Niðurstaða BG varðandi
aðdraganda og upphafi kalda stríðsins er þessi:
,,Þau viðbrögð og varnarbúnaður sem lýst er I
þessari bók komu til í sjálfsvarnarskyni." Þessi
tugga úr leiðurum Mbl. er gamall kunningi, en það
er athyglisvert að hún skuli enn borin fram fyrir
alþjóð árið 1976, nærri 30 árum eftir inngöngu
Islands í Atlanshafsbandalagið og það af heldur
ungum manni. Má það furðulegt heita að starfs-
menn Vinnuveitendasambandsins — jafnvel þeir
— skuli hvergi hafa heyrt né séð að eftir að
kaldastríðið komst í algleyming var það þeinlinis
stefna bandarikjastjórnar að króa Sovétrikin inni,
að þrengja svo að þeim að þau væru dæmd til
þess að brotna niður. Um þessar staðreyndir hefur
komið út mikill fjöldi bóka, sjálfsagt þúsundir,
meðal annars eftir þekkta bandaríska stjórnmála-
menn þeirra tíma sem hér eru á dagskrá. I eina
skiptið sem BG setur kjarnorkuyfirburði banda-
ríkjamenn í eitthvert samhengi gerist það á
þennan hátt: „Tilkoma kjarnorkusprengjunnar í
ágúst 1945, yfirgangur Sovétríkjanna í Austur-
Evrópu og minnkandi vonir um árangur af alþjóð-
legu öryggiskerfi styrktu enn þann ásetning banda-
rikjamanna að afla sér (sic!) herstöðva á Islandi."
Er þetta mér vitanlega í fyrsta sinn sem það er
reynt að sýna fram á að tilkoma kjarnorkusprengj-
unnar hafi styrkt þann ásetning þandaríkjamanna
að „afla sér herstöðva" á Islandi. Nema þær her-
stöðvar hafi beinlínis átt að verða til árása. Og
það hefur satt að segja mörgum komið til hugar.
I bókinni rekur BG allheiðarlega grein Þórs
Whitehead í Skírni þá sem frægust varð sl. haust.
Er hann rekur þá grein kemur ma. fram eftirfarandi
tilvitnun:
„Herstöðvaáætlunin frá 1945 sýnir að yfirher-
ráðið leit á fsland, Grænland og Azoreyjar sem
hvilipunkta, er hernaðarlegri vogarstöng Banda-
ríkjamanna var ætlað að styðjast við til varnar
Vestur-Evrópu. Samkvæmt áætluninni átti Island
að verða fremsta útvirki Bandarikjanna gagnvart
Sovétrikjunum og hermálaráðuneytið lagði drög að
því að Keflavík yrði stökkpallur sprengjuflugvéla
til árása á „skotmörk hvar sem er í Evrópu og
Vestur-Asiu." Eins og yfirherráðið staðfesti, hafði
island, ásamt áðurnefndum eyjum úrslitaþýðingu
fyrir herstöðvaáætlun og þar með heildarstefnu
Trumans í hermálum."
Hér þarf ekki að tala skýrar um árásarstefnu
bandarikjastjórnar; tilgangurinn með herstöð á Is-
landi var að gera árásir, ekki aðeins á Sovétrikin,
heldur einnig og ekki siður á Vestur-Evrópu því
að þá — 1945 — óttaðist bandarikjastjórn meira en
allt annað að róttækar stjórnir kæmust til valda í
ríkjum Vestur-Evrópu.
BANDARÍSKT GULL
BG gerir nokkra grein fyrir Marshallaðstoðinni
í bókarhluta sínum. Um hinn alþjóðlega þátt þeirra
mála verður ekki fjallað hér, en þar um mætti
rita langt mál. Hér skal aðeins vitnað til ræðu sem
Einar Olgeirsson hélt um Marshallsamninginn á
alþingi, en Einar sagði (tilvitnun eftir BG bls. 29):
„Hvað mundi koma næst á Islandi, þegar við
þiggjum slíkar gjafir með því hugarfari, sem rikis-
stjórnin vill skapa hjá þjóðinni? Ég er hræddur um
að það komi dálítið ákveðnari kröfur um herstöðvar
og enn þá hatrammari framkvæmdir Ameríkumönn-
um i vil en þegar er orðið. Einn af samflokks-
mönnum hæstvirts forsætisráðherra lýsti í fyrra
sinum vilja og hans, nefnilega andstöðu sinni gegn
því að segja upp flugvallasamningnum. Og við
getum gert okkur I hugarlund, hvert verður svar
þeirra manna í framtíðinni, sem nú búa íslensku
þjóðina undir að þiggja gjafir. Ætli maður heyri
þá ekki talað um móðgun og óvináttu við Banda-
ríkin, þessa góðu þjóð, sem gefur góðar gjafir, ef
við ætlum að dirfast að segja upp svona samningi
eða yfirleitt viðhafa einarðlegri framkvæmdir en
við höfum hingað til gert gagnvart Ameríkumönn-
um? Nei, það á að beita okkur diplómatískum
brögðum, þangað til við sættum okkur við ekki
aðeins að segja ekki samningnum upp, heldur líka
förum að ganga inn á enn þá meiri samninga."
I þessari tilvitnun kemur vel fram viðhorf sósíal-
ista til samningsins um Marshallaðstoðina og
hversu framsýnir sósíalistar voru.
BG lætur nokkra menn sverja það af sér að
nokkrir viðskiptahagsmunir hafi verið í húfi í tengsl-
um við aðildina að Nató! Þessar tilraunir BG eru
þeim mun aumkunarverðari sem menn eru nú
56