Réttur - 01.08.1975, Page 28

algerlega mótfallnir hinni stefnunni, er þeir
kalla „séreignarstefnuna” og álíta stórhættu-
legt að byggja vatnalöggjöfina á hinni síðar-
nefndu. Miðast frumvarp þeirra því við eign
eða umráð ríkisins yfir öllum fallvötnum.
Frumvarp þeirra, greinargerðir og rannsókn-
ir fylla stóra bók og eru hinar merkilegustu
heimildir. Bjarni frá Vogi lýkur skýrslu sinni
til fossanefndar um „eignarrétt yfir vatni"
með þessum orðum:
„Saga löggjafar vorrar um rétt einstak-
linga til fallandi vatns og lög vor um það
efni benda því ótvírœtt í þá átt, sem eðli
málsins krefur: að ríkið hafi yfirráð yfir öllu
rennandi vatni og notkunarrétt allan og
óskoraðan til almennings þarfa, hverjar sem
þcer eru eða verða, en að landeigandi megi
hafa þau afnot þess, er ríða eigi í bág við
þennan rétt rikisins eða framkvœmdir á hon-
um(Dagsett í Reykjavík í okt. 1918).
Sama er niðurstaða hans í skýrslu um „al-
menninga og afrétti", í aðalatriðum að „ein-
staklingar, sveitarfélög og sýslufélög eiga
engin önnur yfirráð yfir almenningum og af-
réttum en ríkið vill veita þeim" og telur hann
síðan upp notkunarrétt, beitiréttinn á afrétt-
um o.s.frv. (Dagsett í Rvík í janúar 1919)-
Þá fylgir nefndaráliti meirihlutans mikil
álitsgerð Einars Arnórssonar, „Um vatnsrétt-
indi," er hnígur öll í sömu átt.
I fimm ár stóð rimman á Alþingi fram til
1923 og féllu þá oft mörg stór orð. Þannig
sagði Bjarni frá Vogi 18. sept. 1919, er hann
barðist fyrir framgangi þeirra sérleyfislaga,
er lögðu yfirráðin í hendur ríkisins:
„Þessar vífilengjur um að sérleyfislög eigi
ekki að samþykkja nú, eru til þess eins fram
bornar, að fossafélögin geti grætt sem mest
á bralli því, sem þau hafa hér í frammi, með
því að senda hingað leynilega sendimenn til
þess að ginna þessa hluti úr úr fáfróðum
mönnum fyrir smámuni. Það er því til góðs
þjónum þessara félaga sem eiga hér bæði
heil blöð og venslamenn og nú er að sjá, að
172