Réttur - 01.01.1976, Blaðsíða 38

kvartað í sífellu, að borga öllum sem þar
vinna 25% hærri laun en gengur og gerist
á vinnumarkaði hjá rafvirkjum og komast
samt vel af og bjóða fólki sem við vinnum
fyrir hagstæðari kjör. Eg held að verkalýðs-
hreyfingin þurfi í vaxandi mæli að reyna að
ná undir sig stjórnun tiltekinna framleiðslu-
þátta, annað hvort með því að eiga þá, eða
með því að hjálpa verkafólkinu til þess að
eignast þessi atvinnutæki.
Og í þessu samhengi má líta á einn þátt í
rekstri atvinnulífsins í dag: Auðvitað kemur
það verkalýðshreyfingunni við hvernig at-
vinnulífið er rekið. Það er þekkt að félags-
og samvinnufyrirtæki í sjávarútvegi, þar sem
sami aðili hefur á hendi veiðar og vinnslu
koma miklu betur út en önnur fyrirtæki í
sjávarútvegi þar sem hver einn er með sinn
þáttinn í framleiðslunni út af fyrir sig. En
þrátt fyrir þá augljósu hagkvæmni sem fé-
lagsreksturinn hefur að þessu leyti í för með
sér leyfist einstaklingum að reka ekki veiga-
minni þátt í okkar þjóðarbúskap en fisk-
vinnslan er gjörsamlega án tillits til þess
hvort rekstur þeirra er hagkvæmur frá þjóð-
hagslegu sjónarmiði eða ekki. Svo er sukkið
reiknað með í dæminu og þjóðarbúið látið
borga hallann. Við getum ekki horft upp á
svona rekstur; við getum ekki leyft mönnum
að fara með almannafé eins og þarna er gert.
Sukkið er beinlínis notað til þess að rýra
kjör verkafólks.
Svo vildi ég segja þeim Guðmundi og
Birni og það hlýtur að koma fljótlega til al-
mennrar umræðu að í okkar vinnulöggjöf
er ekki gert ráð fyrir þeim möguleika að
verkalýðshreyfingin og verkafólk geti átt
ákveðin atvinnufyrirtæki. Um leið og verka-
fólk hefur yfirtekið einhver fyrirtæki þá er
það um leið skikkað til þess að sitja í bás
með atvinnurekendum. Þetta þurfum við að
skoða í sameiningu.
Björn: Ég vildi nú kannski segja örfá orð
um þetta. Þetta er stórt mál sem Sigurður
var með. Ég vil nú aðeins benda á það að
það er nú dálítið mikill munur á okkar aðal-
atvinnugrein, sjávarútveginum, og fiskiðnaði,
og þjónusmgrein eins og hjá rafvirkjum án
þess að ég sé að gera neitt lítið úr frumkvæði
þeirra um samvinnufélög. Ég er nú ekki al-
veg viss um það að ef okkur væru boðin fyr-
irtæki að við sæjum alveg fram á opna leið
til þess að bæta kjörin með því móti. Ég held
að það sé margt annað sem kemur inn í þetta.
Við getum náttúrlega ekki afgreitt málin
þannig að segja um okkar aðalatvinnuvegi
að beri fyrirtækin sig ekki þá eigi þau ekki
rétt á sér. Ég held að allir sjái hvar við mynd-
um enda með slíkum viðhorfum.
Við hljómm að leggja alveg sérstakt kapp
á það að atvinnureksturinn geti gengið þann-
ig að hægt verði að komast hjá atvinnuleysi.
Hitt er svo annað mál, að við höfum okkar
athugasemdir um það hvernig þessi fyrirtæki
eru rekin og hvernig þjóðfélagið býr að at-
vinnugreinunum o. s. frv. Auðvitað erum við
sammála um það að það eigi að auka áhrif
fólksins á rekstur fyrirtækjanna eða réttara
sagt atvinnulýðræði, en það væri ekki raun-
sætt að gera ráð fyrir því að kringum eina
kjarasamninga eða tvenna afgreiðum við það
mál. Ég er í sjálfu sér alveg sammála Sigurði
um að það sé rétt stefna að verkafólkið eign-
ist atvinnutækin með einhverjum hætti ann-
aðhvort með þjóðfélagsbreytingum eða með
öðrum hætti. En ég held að það sé svolítil
hugsunarvilla þegar menn segja að það sé
alveg sama þó að atvinnureksturinn, jafnvel
okkar aðalatvinnuvegur, fari á hausinn og
valdi þannig samdrætti. Ef við horfum bara
á aðra hlið málsins, þá erum við ekki að
gæta hagsmuna stéttarinnar, því hún hlýtur
að hafa hagsmuni af því að atvinnureksturinn
gangi.
*
38