Réttur - 01.10.1976, Page 43

BJÖRN ÞORSTEINSSON:
SEX
STRÍÐA
SAGA
Björn Þorsteinsson.
Tíu þorskastríð
1415—1976.
Sögufélagið 1976.
íslendingum er hollt að vera á það minnt-
ir um þessar mundir hve lengi vér höfum
orðið að berjast fyrir því að öðlast yfirráð
yfir eigin fiskimiðum og hvað forfeður okkar
hafa orðið að þola í því sambandi, hverjar
fórnir þeir urðu fátækir að færa í því —
löngum vonlausa —■ stríði við ofureflið.
Þetta hefur prófessorinn í miðaldasögu
vorri, Björn Þorsteinsson, fundið og miðlað
okkur af sínum mikla lærdómi, í fyrsta lagi:
Þekkingu á þorskasrríðunum fimm þeim
fyrstu:
I. 1415—1425. — II. 1447—49. — III.
og IV. 1467—90 og svo V. 1532—33. Og
er vissulega mikinn fróðleik að finna í frá-
sögnum hans af stríðum þessum, flóknum
milliríkjasamningum, refabrögðum evrópskra
stjórnarherra, stórveldakúgun og smáríkja-
undanhaldi þeirra tíma. En jafnframt er og vel
sýnt hve snemma Islendingar byrja að reyna
að vernda rétt sinn til þeirra auðæfa í sæ,
sem þeir enn höfðu ekki tæki til að nytja.
Þá er og mikinn fróðleik að finna og ýmis-
legt nýtt í köflunum um 17. og 18. öldina
ekki síst um þróun hafréttar og réttarstöðu.
Og er fram á 19- öldina kemur er enn vakin
athygli á atriðum, sem alltof lítill gaumur
hefur verið gefinn, svo sem tilraunum Frakka
til að ná raunverulegri nýlenduaðstöðu hér
og hverskonar fleðulátum þá er beitt, ekki
óþekktum frá samskonar ginningarlátum
síðari tíma.
VI. þorskastríðið fær all ýtarlega meðferð,
ágætar lýsingar á kænsku breska flotaforingj-
ans Atkinson við landshöfðingja og öllum
243