Fréttablaðið - 14.03.2009, Qupperneq 17

LAUGARDAGUR 14. mars 2009 17
UMRÆÐAN
Halldóra Halldórsdóttir skrifar
um öryggi barna
Að gefnu tilefni vilja Stígamót vekja athygli á því hversu var-
hugavert það getur verið að gera
börn ábyrg fyrir öryggi sínu.
Til Stígamóta berast fjölmargar
og víðfeðmar upplýsingar um afleið-
ingar kynferðisofbeldis í æsku á líf
fólks þegar það kemur á fullorðins-
árin. Til Stígamóta hafa komið á
síðastliðnum 19 árum 5.279 manns,
allt frá unglingsaldri til fólks yfir
sjötugt. Af þeim sem til Stígamóta
hafa komið hafa 59% þeirra verið
misnotuð kynferðislega á aldrinum
5 til 14 ára. En flestir sem leita til
Stígamóta, eða um 58,5%,
eru 20 til 39 ára. Fólk leit-
ar sér aðstoðar með afleið-
ingarnar af misnotkuninni
mörgum mánuðum, árum
eða jafnvel áratugum eftir
að ofbeldinu lýkur. Margir
eru að segja í fyrsta sinn
frá misnotkuninni.
Kynferðisleg misnotk-
un skilur eftir sig marg-
víslegar afleiðingar. Sekt-
arkenndin er algengust afleiðinga
ásamt skömminni. Það er algjörlega
órökrétt en engu að síður staðreynd
að þeir sem eru beittir ofbeldinu
bera þungar minningar og tilfinn-
ingar um sekt og skömm. Sjálfs-
myndin ber þess merki og þótt fólk
sé fullkomlega fært um að lifa líf-
inu með þeim ábyrgðum og
skyldum sem því fylgja, er
það engu að síður staðreynd
að þessi þungbæra reynsla
skyggir á lífsgæðin og lífs-
gleðina og kemur í veg fyrir
að fólk njóti sín og hæfi-
leika sinna til fulls. Þess
vegna sækir fólk Stígamót
heim, til að leita leiða til að
losa sig við þá byrði sem
sektin og skömmin er og
hefja uppbygginguna til betra lífs.
Að byrja að treysta sjálfum sér og
öðrum aftur eftir þann trúnaðar-
brest sem misnotkunin er.
Barn getur aldrei borið ábyrgð á
öryggi sínu. Þegar fullorðið fólk mis-
notar trúnaðartraust barns og nýtir
sér barnaskap og þroskaleysi þess í
eigin þágu, þá á ekki að gera kröfu
um að barnið geti sagt nei og þannig
afstýrt eða stöðvað ofbeldið. Börn
eru gjörn á að finna skýringar á því
sem lífið býður þeim upp á í eigin
hegðun – það á einnig við þegar þau
eru beitt kynferðislegri misnotkun.
Það gefur auga leið að þegar þeim
er kennt að þau eigi að segja nei til
að koma í veg fyrir að vera misnot-
uð styrkjast enn meira þær sjálfs-
skýringar barna að þau hafi á ein-
hvern hátt framkallað misnotkunina
eða kallað hana yfir sig þegar mis-
notkunin heldur áfram hvort sem
þau hreyfi mótbárum eða ekki.
Eftir situr barnið með þá vissu að
það hafi samþykkt ofbeldið og geti
þar af leiðandi sjálfu sér um kennt.
Þessi reynsla býr síðan með barn-
inu fram á fullorðinsárin. Fræðsla
til barna um líkamann sinn – ásamt
leiðbeiningum um að læra að segja
nei við óvelkominni snertingu getur
friðað almenning og látið fólki finn-
ast að það sé verið að vinna fyrir-
byggjandi starf og tryggja öryggi
barna. En er það svo?
Kjarni málsins er sá að fullorðn-
ir eru ábyrgir fyrir öryggi barn-
anna jafnt innan fjölskyldna sem
utan, og sá sem misnotar börn ber
að sjálfsögðu fulla ábyrgð á sínum
gjörðum. Allar tilraunir til að telja
börnum trú um að þau geti varið
sig fyrir misnotkun eru byggðar á
fölskum forsendum.
Höfundur er listmeðferðarfræð-
ingur og ráðgjafi á Stígamótum.
Verndum börnin - eða eiga börnin að vernda sig sjálf?
UMRÆÐAN
Sigríður Á. Andersen skrifar
um ríkisrekstur
Menn hafa lengi reynt að spara í ríkisrekstrinum með flötum
niðurskurði. Öllum ríkisstofnun-
um er reglulega gert að spara um
svona 1%, jafnvel 2% ef fjármála-
ráðherrann vill sýnast sparsam-
ur. Niðurstað-
an er jafnan að
útgjöldin auk-
ast ár frá ári. Í
haust var litið
svo á að öllum
ráðuneytum
hefði verið gert
að skera niður
um 5-10%. Það
hljómaði vel
en útgjöldin
árið áður höfðu
raunar verið aukin um nær 20%.
Það var ekkert borð fyrir báru.
Alþingi samþykkti því í desember
síðastliðnum fjárlög fyrir þetta ár
með 150 milljarða króna halla.
Flatur niðurskurður er vissu-
lega þægilegur fyrir stjórnmála-
menn að því leyti að þeir kom-
ast þá hjá því að taka afstöðu til
einstakra verkefna. Nú er hins
vegar svo komið að það verður
ekki um það að ræða, hvort sem
mönnum líkar betur eða verr, að
halda áfram þessum vinnubrögð-
um sem tíðkast hafa með flöt-
um niðurskurði. Það sem skiptir
máli nú er að endurskoða fjárlög-
in, hvern einasta lið þeirra, með
það að markmiði að fækka veru-
lega verkefnum. Stjórnmálamenn
verða að hafa dug í sér til þess að
taka afstöðu með og á móti ein-
stökum verkefnum sem nú eru í
höndum ríkisins. Menn geta ekki
leyft sér að láta staðar numið við
það að gera lítilfjörlegar breyting-
ar á framkvæmdahraða, þjónustu-
stigi eða öðrum þáttum. Sumum
verkefnum hins opinbera verður
einfaldlega ekki haldið áfram. Það
eru ekki til peningar fyrir þeim.
Spurningin er bara hvaða verk-
efni það eru sem ríkið hættir að
sinna. Því miður báru þingmenn
ekki gæfu til þess að spyrja sig
þessarar spurningar nú í desem-
ber þegar það var einmitt svo
brýnt. Þeir vissu sem var að þá
þyrftu þeir helst einnig að svara
henni. Það virðist vera þeim flest-
um um megn.
Ný vinnubrögð eru ekki bara
nauðsynleg við gerð fjárlaga rík-
isins. Ekki er síður brýnt að fjár-
hagsáætlanir sveitarfélaga taki
mið af breyttum og mun verri
aðstæðum í íslensku efnahags-
lífi. Sveitarfélög þurfa að slá af
verkefni ef þau eiga að geta stað-
ið undir tiltekinni þjónustu sem
þau meta nauðsynlega. Það verð-
ur ekki allt gert fyrir alla í þess-
um efnum.
Höfundur er héraðsdómslögmað-
ur og 1. varaþingmaður Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík-norður.
Færri og
skýrari
verkefni
HALLDÓRA
HALLDÓRSDÓTTIR
SIGRÍÐUR Á.
ANDERSEN
Ég hvet alla sjálfstæðismenn til að taka þátt í prófkjörinu sem nú stendur
yfi r. Prófkjörið markar upphaf kosningabaráttunnar og miklu skiptir að
Sjálfstæðisfl okkurinn komi sterkari frá prófkjörinu en hann gekk til þess.
Að prófkjöri loknu höfum við innan við tvær vikur til að ljúka undirbúningi
fyrir landsfund Sjálfstæðisfl okksins, þar sem við skipum málum okkar og
kjósum nýjan formann. Að landsfundi loknum mun Sjálfstæðisfl okkurinn
standa sterkur og sameinaður og reiðubúinn til kosninga.
Stefna Sjálfstæðisfl okksins og þau gildi sem sameina okkur undir merkjum
hans, eiga ríkt erindi við þjóðina á þessum erfi ðu tímum. Kosningarnar
í vor eru mikilvægar og við sjálfstæðismenn verðum að leggja allt okkar
af mörkum til að vinna landi og þjóð sem mest gagn.
Ég þakka meðframbjóðendum mínum fyrir prófkjörsbaráttuna og
einnig þeim fjölmörgu einstaklingum sem lagt hafa á sig mikla vinnu
til að prófkjörið megi takast sem best.
Ég skora á allt sjálfstæðisfólk að taka þátt í að móta forystusveit fl okksins;
glæsilegt prófkjör er upphaf árangursríkrar kosningabaráttu.
KÆRU
SJÁLFSTÆÐISMENN
www.illugi.is
ILLUGI GUNNARSSON
1. SÆTI