Morgunblaðið - 10.02.2006, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 2006 29
UMRÆÐAN
ÉG LÝSI yfir ánægju minni með
störf sjávarútvegsráðherra. Nú ný-
verið kynnti hann frumvarp sem lagt
hefur verið fyrir Alþingi um tak-
markanir á kvótaeign í krókaafla-
markskerfinu. Í frumvarpinu kemur
m.a. fram að sama félagið megi ekki
eiga meira en sem
svarar 6% af þorsk-
kvótanum og 9% af
ýsukvótanum. Með
þessu fyrirkomulagi
verður tryggt að minni
og meðalstór fyrirtæki,
allan hringinn í kring-
um landið, muni áfram
starfað í greininni.
Ekki er hér eingöngu
um öflugt byggðasjón-
armið að ræða heldur
gleðst ég einnig yfir
þeirri staðreynd að
stærri fyrirtæki fái
áfram mikilvæga samkeppni frá
smærri matvælafyrirtækjum sem
alla jafnan versla hráefni sitt á fisk-
mörkuðum. Það getur ekki talist
gagnrýnivert að feta þessa leið. Hér
á landi er einungis ein útgerð
(Stakkavík í Grindavík) sem rekur
sig undir kvótaþakið eftir breytingar
en það félag er tvisvar til þrisvar
sinnum stærra en önnur stærsta út-
gerðin í krókaaflamarkskerfinu. Það
er rétt að það komi skýrt fram að
söluverð á aflaheimildum í báðum
kerfunum nálgast nú að vera það
sama. Því er Stakkavík ekkert til
fyrirstöðu við að halda áfram á sinni
góðu braut og kaupa aflaheimildir í
stóra kerfinu. Reyndar hefði ég talið
að fyrirtækið myndi styrkja sína
stöðu á markaði með því að tryggja
enn áreiðanlegra flæði hráefnis fyrir
landvinnslu sína með því að gera út,
samhliða litla kerfinu, stóran og öfl-
ugan fiskibát í stóra kerfinu. Áreið-
anleiki afhendinga er dýrmætur í
augum erlendra kaupenda, þá sér-
staklega þeirra sem versla með
ferskar sjávarafurðir enda lítil lag-
erstaða raunin hjá kaupendum
ferskra afurða eins og gefur að
skilja. Ég er afar sáttur við þessa
ákvörðun ráðherra og tel hana vera
skref til aukinnar sáttar í íslenskum
sjávarútvegi.
Fyrirkomulag
á leigu aflaheimilda
Það er ekki heiglum hent að ná
fram niðurstöðu þar sem allir eru al-
gjörlega sáttir. Hugsanlega er það
ekki gerlegt. Ég tel þó mikilvægt að
fyrirkomulag á leigu aflaheimilda
verði breytt í nánustu framtíð. Það
er óeðlilegt að leiguverð aflaheim-
ilda skuli ekki sveiflast með mark-
aðsaðstæðum. Hátt gengi krón-
unnar hefur t.a.m. ekki lækkað
leiguverðið né heldur hefur leigu-
verðið lækkað eftir að nýja kvótaárið
hófst nú síðustu áramót
hjá samkeppnisþjóðum
hér austan við Atlants-
hafið en mikill fiskur
flæðir nú yfir okkar
mikilvægustu fersk-
fiskmarkaði í Evrópu,
þá helst frá Noregi.
Að mínu mati mætti
skoða þann möguleika
að hið rafvædda upp-
boðskerfi fiskmark-
aðanna sjái alfarið um
leigu aflaheimilda. Það
er ekkert sem stendur í
vegi fyrir því að út-
gerðarmenn á leigumarkaði nýti
kosti hins rafvædda kerfis eins og
fiskkaupmenn. Þau skilyrði fyrir
slíku fyrirkomulagi eru að leigusali
geti ekki lagt inn lágmarksverð fyrir
leiguverðinu heldur eins og selj-
endur sjávarafla treysti á lögmálið
um framboð og eftirspurn hverju
sinni. Ég tel að leiguverð aflaheim-
ilda verði að fylgja markaðs-
aðstæðum, annað er óeðlilegt.
Loðnukvóti gefinn út
Nú er svo komið að loðnan hefur
fundist í veiðanlegu magni og gefinn
hefur verið út loðnukvóti til ís-
lenskra fiskiskipa. Sjaldan er ein
báran stök segir máltækið. Á dög-
unum kom Magnús Þór Haf-
steinsson, þingmaður Frjálslynda
flokksins, fram og sagði hafið sem
eyðimörk yfir að líta eftir letilega
veru um borð í loðnuskipi í árlegri
loðnuleit þar sem ekkert fannst. Svo
hefur sannast fyrir alþjóð að þing-
maðurinn er ekki einvörðungu at-
kvæðafæla hin mesta heldur einnig
fiskifæla.
Að öllu gamni slepptu hefur komið
í ljós í störfum ráðherra að ákveðnar
takmarkanir hafa verið settar fram
á notkun flottrolls við loðnuveiðar og
er það vel. Fyrir liggur að rann-
sóknir á vegum Hafró eru í gangi um
hver hin eiginlegu áhrif flottrolls-
veiða eru á loðnuna. Þegar mat
Hafró á áhrifunum liggur fyrir verð-
ur að teljast eðlilegt að ráðherra
meti stöðuna á nýjan leik og taki
ákvarðanir út frá væntanlegum nið-
urstöðum.
Fleiri ákvarðanir bíða ráðherra að
mínu viti því áætlað er að hvalir éti
árlega að minnsta kosti fimm sinn-
um meira af loðnu en sem nemur
þeim 210 þúsund tonna kvóta sem
sjávarútvegsráðuneytið hefur gefið
út fyrir vetrarvertíðina. Hvenær
ákvörðun verður tekin um hval-
veiðar í atvinnuskyni veit ég ekkert
um en vil þó árétta það sem ég hef
áður ritað að samkeppni milli manna
og hvala um fæðu er alvarleg og við
því verður að bregðast á allra næstu
misserum.
Þakka sem lásu.
Sjávarútvegsráðherra
á réttri braut
Gunnar Örn Örlygsson fjallar
um sjávarútvegsmál ’Þegar mat Hafró ááhrifunum liggur fyrir
verður að teljast eðlilegt
að ráðherra meti stöðuna
á nýjan leik og taki
ákvarðanir út frá vænt-
anlegum niðurstöðum.‘
Gunnar Örn Örlygsson
Höfundur er alþingismaður í
þingflokki sjálfstæðismanna.
ÁRIÐ 1997 samþykkti Alþingi ný
íþróttalög. Í kjölfarið var sett reglu-
gerð fyrir íþróttasjóð. Sjóðurinn
skal samkvæmt henni veita framlög
árlega til eftirfarandi verkefna á
sviði íþrótta:
a) sérstakra verkefna á vegum
íþróttafélaga og samtaka þeirra sem
miða að því að bæta aðstöðu til
íþróttaiðkana.
b) útbreiðslu- og fræðsluverkefna
c) íþróttarannsókna
d) verkefna samkvæmt 13. grein
íþróttalaga (lagagreinin er um stofn-
un og rekstur íþróttamiðstöðva).
Í reglugerðinni eru sett fram skil-
yrði fyrir veitingu styrkja sam-
kvæmt b-lið og tilgangur styrkja til
„rannsókna- og þróunarverkefna“
nánar skilgreindur og segir þar að
við mat á styrk til slíkra verkefna
skuli fyrst og fremst farið eftir
fræðilegu og hagnýtu gildi þeirra.
Íþróttanefnd metur
styrkumsóknir
Það er íþróttanefnd ríkisins sem
hefur umsjón með íþróttasjóði. Hún
metur umsóknir um styrki úr sjóðn-
um og gerir síðan tillögu til mennta-
málaráðherra um úthlutun styrkj-
anna. Nefndin er skipuð 5 mönnum
samkvæmt tilnefningum mennta-
málaráðherra, Sambands íslenskra
sveitarfélaga, ÍSÍ, UMFÍ og Kenn-
araháskóli Íslands
(KHÍ), þ.e. íþróttaskor.
Yfirleitt fer lítið fyr-
ir íþróttanefnd rík-
isins. Hún básúnar
ekki verk sín. Um út-
hlutanir hennar úr
íþróttasjóði gegnir
sama máli. Þeim er
ekki flíkað. Frá þeim
er ekki skýrt í dag-
blöðum eins og tíðkast
þegar aðrir almennir
sjóðir eiga í hlut. Síð-
ustu þrjú árin hefur
íþróttanefndin þó birt
lista yfir styrkina á vefsíðu mennta-
málaráðuneytisins. Á listanum í ár
má sjá ítarlegar upplýsingar um
styrkveitingarnar. Sá slæmi ann-
marki er á listanum að styrkjum til
útbreiðslu- og fræðsluverkefna er
blandað saman við styrki til íþrótta-
rannsókna þannig að örðugt er að
greina þar á milli.
Viðunandi vinnubrögð?
Styrkveitingar úr almennum sjóð-
um eru oft umdeildar. Minni ég á ný-
leg skrif í Lesbók Morgunblaðsins
um Menningarsjóð. Um styrkveit-
ingar íþróttasjóðs má einnig deila.
Þær eru ekki skotheld-
ar, allra síst þær sem
veittar eru til út-
breiðslu- og fræðslu-
verkefna eða íþrótta-
rannsókna. Raunar
virðist þannig staðið að
málum hjá íþrótta-
nefnd að ástæða er til
að vekja athygli á
vinnubrögðum hennar.
Styrkir úr íþróttasjóði
skipta máli fyrir þá
sem þá hljóta, jafnvel
þótt oftast sé um litlar
upphæðir að ræða.
Fræðimenn í íþróttum hljóta ekki
svo auðveldlega styrki til fræðistarfa
úr almennum sjóðum.
Sú alkunna og sjálfsagða regla
gildir við styrkveitingar úr almenn-
um sjóðum að hlutleysis skuli gætt
gagnvart umsækjendum. Sömuleiðis
að sanngjarnt mat skuli lagt á um-
sóknir þeirra. Þessi regla hlýtur að
eiga að gilda hjá íþróttasjóði. En er
það svo? Er sannleikurinn ef til vill
sá að íþróttanefndin kasti henni fyr-
ir róða þegar henta þykir?
Að hygla sér og sínum
Af ýmsum styrkveitingum
íþróttanefndar verður ekki betur
séð en að sumir umsækjenda séu
betur séðir en aðrir. Það er t.d. ljóst
að ÍSÍ (framkvæmdastjórn eða
nefndir), UMFÍ og KHÍ (stofnanir
eða kennarar) eiga greiðan aðgang
að styrkjum úr sjóðnum, annaðhvort
til útbreiðslu- og fræðsluverkefna
eða íþróttarannsókna. Skyldi skýr-
ingin á því vera sú að ÍSÍ, UMFÍ og
KHÍ eiga fulltrúa í íþróttanefnd sem
glaðbeittir taka að sér að meta
styrkumsóknir? Gæta þessir fulltrú-
ar hlutleysis eða hygla þeir sér og
sínum? Minnt skal á 9. grein íþrótta-
laga. Hún hljóðar svo: „Um styrki úr
ríkissjóði til starfsemi landssamtaka
íþróttafólks fer eftir ákvörðun Al-
þingis í fjárlögum.
Við síðustu úthlutun (2006) úr
íþróttasjóði fékk ÍSÍ fjóra styrki,
samtals að upphæð kr. 800.000. Einn
styrkjanna er til að halda íþrótta-
læknisfræðiráðstefnu á árinu. Meðal
annarra sem styrki fengu voru tveir
kennarar við KHÍ, samtals að upp-
hæð kr. 800.000. Þessi upphæð mun
vera nálægt því helmingurinn af því
fé sem íþróttasjóðir veittu til
íþróttarannsókna þetta árið! Þar
fyrir utan fékk KHÍ (íþróttafræða-
setur) styrk að upphæð kr. 200.000
til útiskóla. Á árinu 2005 fékk UMFÍ
einn styrk til útbreiðslu- og fræðslu-
verkefna (300.000). Ekki í fyrsta
skipti! ÍSÍ hlaut sama ár tvo styrki.
Annar þeirra var einnig veittur KHÍ
(verkefnið ekki gefið upp á vefsíðu
ráðuneytisins) en hinn fékk skóla-
íþróttanefnd ÍSÍ. Í skólaíþrótta-
nefndinni á sæti deildarstjóri
(íþróttamála) í menntamálaráðu-
neytinu sem líklega kemur nálægt
styrkveitingum úr íþróttasjóði! KHÍ
fékk sömuleiðis tvo styrki á árinu
2005 (annar styrkurinn fór til
Rannsóknarstofnunar KHÍ).
Hvorugt verkefnið er gefið upp á
vefsíðu ráðuneytisins en samtals
hljóða styrkirnir til KHÍ upp á kr.
680.000.
Úrbóta er þörf
Með þessum skrifum er ekki verið
fárast yfir þeim styrkjum sem ÍSÍ,
UMFÍ og KHÍ hafa fengið úr
íþróttasjóði á undanförnum árum.
Styrkirnir hafa eflaust komið í góðar
þarfir. En íþróttanefndin hafnaði á
sama tíma umsóknum annarra sem
ekki nutu þeirrar sérstöðu að eiga
fulltrúa í nefndinni.
Vinargreiðar hjá íþróttanefnd ríkisins
Ingimar Jónsson fjallar um
íþróttasjóð, íþróttanefnd og
styrkveitingar til íþróttamála ’Styrkirnir hafa eflaustkomið í góðar þarfir. En
íþróttanefndin hafnaði á
sama tíma umsóknum
annarra sem ekki nutu
þeirrar sérstöðu að eiga
fulltrúa í nefndinni.‘
Ingimar Jónsson
Höfundur er íþróttafræðingur.
Marteinn Karlsson: „Vegna óbil-
gjarnrar gjaldtöku bæjarstjórnar
Snæfellsbæjar af okkur smábáta-
eigendum, þar sem ekkert tillit er
tekið til þess hvort við megum
veiða 10 eða 500 tonn, ákvað ég að
selja bátinn og flytja í burtu.“
Sigríður Halldórsdóttir skrifar
um bækur Lizu Marklund sem
lýsa heimilisofbeldi.
Hulda Guðmundsdóttir: „Ég tel
að það liggi ekki nægilega ljóst
fyrir hvernig eða hvort hinn ev-
angelísk-lútherski vígsluskilning-
ur fari í bága við það að gefa sam-
an fólk af sama kyni …“
Helgi Hjörvar styður Sigrúnu
Elsu Smáradóttur í prófkjöri
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
Prófkjörsgreinar á mbl.is
www.mbl.is/profkjor
Birgir Dýrfjörð styður Björk Vil-
helmsdóttur í prófkjöri Samfylk-
ingarinnar í Reykjavík.
Margrét Frímannsdóttir styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í
Reykjavík.
Atli Vigfússon styður Elínu
Margréti Hallgrímsdóttur í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins á Akur-
eyri.
Jóhann Alfreð Kristinsson styð-
ur Sigurð Örn Hilmarsson í kosn-
ingum til stúdentaráðs í HÍ.
Haukur Sveinsson styður Björk
Vilhelmsdóttur í prófkjöri Sam-
fylkingarinnar í Reykjavík.
Elísabet Hjörleifsdóttir styður
Elínu Margréti Hallgrímsdóttur í
prófkjöri Sjálfstæðisflokksins á
Akureyri.
Ágúst Ólafur Ágústsson styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í
Reykjavík.
Ingólfur Margeirsson styður
Dag B. Eggertsson í prófkjöri
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
Gísli Gunnarsson styður Sig-
rúnu Elsu Smáradóttur í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í
Reykjavík.
Guðrún Ögmundsdóttir styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í
Reykjavík.
Birgir Dýrfjörð rafvirki styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur sem
býður sig fram í 2. til 4. sæti í
prófkjöri Samfylkingarinnar í
Reykjavík.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
ÞAKRENNUKERFI
á öll hús – allsstaðar
Smiðjuvegi 74
Sími 515 8700
BLIKKÁS –
Fréttasíminn
904 1100
VALGAR‹SSON
KJARTAN
3sæti
Prófkjör Samfylkingarinnar í Reykjavík
Samfelldur skóli