Morgunblaðið - 07.04.2006, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
VÍSINDAMENN hafa fundið
steingervinga sem þeir segja að
gefi mikilvægar vísbendingar um
hvernig fiskar þróuðust í land-
hryggdýr og varpi þannig ljósi á
mjög mikilvægan þátt í þróun lífs
á jörðinni.
Bandarískir fornlíffræðingar,
sem hafa rannsakað steingerv-
ingana, lýsa þeim sem „týnda
hlekknum“ milli fiska og fyrstu
ferfætlinganna á landi.
Vísindamenn hafa lengi talið að
fiskar hafi þróast í fyrstu land-
dýrin með fjóra fætur og sterka
stoðgrind fyrir um það bil 375
milljónum ára en til þessa hefur
vantað steingervinga til að rann-
saka hvernig þetta gerðist.
Fornlíffræðingarnir fundu þrjá
steingervinga á Ellesmere-eyju í
Kanada og segja þá leifar áður
óþekktrar tegundar sem hefur
fengið nafnið tiktaalik roseae.
Steingervingarnir eru 1,2–2,7
metra langir og óvenju heillegir
og vel varðveittir.
Blendingur fisks og krókódíls
Vísindamennirnir lýsa skepn-
unni sem blendingi fisks og krókó-
díls. Talið er að þessi tegund hafi
synt í grunnu vatni á svæði þar
sem loftslagið var milt og heit-
temprað fyrir 375 millj. ára.
Skepnan var kjötæta og talið er
að hún hafi oftast haldið sig í
vatni en farið upp á land endrum
og eins til að leita að fæðu eða
forðast ránfiska.
Skepnan var með ugga og
hreistur á bakinu eins og fiskar en
var þó einnig með ýmis einkenni
landdýra. Hún var með flatan
haus, líkt og krókódíll, og augun
voru efst á hausnum. Hún var
einnig með vísi að hálsi og líklega
með lungu, auk tálkna.
„Þegar við skoðum uggann
sjáum við axlir, olnboga og frum-
stæðan úlnlið, sem minnir mjög á
þau dýr sem ganga á landi,“ hafði
fréttavefur breska ríkisútvarpsins,
BBC, eftir einum vísindamann-
anna, Neil Shubin, fornlíffræðipró-
fessor við Chicago-háskóla. „Þetta
er augljóslega dýr sem getur hald-
ið sér uppi á landi.“
Talið er líklegt að skepnan hafi
hreyft sig eins og selur þegar hún
var á landi.
Öldungaráði sjálfstjórnarsvæð-
isins Nunavut í Kanada var boðið
að skíra nýfundnu tegundina og
hún fékk nafnið tiktaalik, en á
máli frumbyggja er það orð haft
yfir „stóra grunnvatnsfiska“.
Nýfundna tegundin hefur verið
flokkuð á milli tegundarinnar pan-
derichthys – sem talið er að hafi
getað gengið á grunnu vatni en
ekki á landi – og acanthostega og
ichthyostega, frumstæðra ferfæt-
linga fornlífsaldar.
$ 
>
 $$
$ ( !'$( %
3 

2%4+
!
/
$
'
$

$
- /+
>
(//
'/
)$( '/*!

  /)
(! (
)4'/*!$'/
94
+
$ /% /
 
%'(2
!$'//+
0
M$
*
)
//+
=$($ /% /
 
*( ($4 +

%# 
 
&


%# 
N  !*4 '()!
($
(/
)"-+"51
1




!

8'( ")
*
83)!
($


(/
(
? =5
N
.
/


+
;
%&2(&
%#;
6#":;
6"&,>&=;41
&'"&6="
(;
*%#6+
"&
#=&:8
;
=#

&?
&
#=&%?
&2#**
+=&=;;
(;
*&)6&
2"$66?"7&&
%#;
6#":;
6"
;"&(+
+
%&'&@#
=#"#.
#$4+&8&
&)6&
*?"%&#"&("'&A#;=&8&:8
;
%8=";%;
+&%+"#7
&'()
"*%%+,)
- .


 . 



3


 5M
(

4


'(#

(#

) (
$  #* #

B!"#$%;
6"%8=<;C
5M
0


  
+

( !$$
)
(!M!M'/

(/( %'(*$+
Fundu „týndan
hlekk“ milli fiska
og dýra á landi
Steingervingar sagðir gefa mikilvægar
vísbendingar um þróun lífsins
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is ’Þegar við skoðum ugg-ann sjáum við axlir, oln-
boga og frumstæðan
úlnlið, sem minnir mjög
á þau dýr sem ganga á
landi.‘
TONY Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, og Bertie Ahern, forsætisráð-
herra Írlands, settu í gær stríðandi
fylkingum á Norður-Írlandi tíma-
mörk til að ná samkomulagi um end-
urreisn heimastjórnar í héraðinu.
Munu forystumenn kaþólikka og
mótmælenda fá tíma fram til 24. nóv-
ember til að slá striki yfir deilur sín-
ar og mynda saman stjórn.
Blair og Ahern sögðu að heima-
stjórnarþingið norður-írska yrði
kallað saman 15. maí nk. en störf
þess hafa legið niðri í næstum fjögur
ár, eða frá því að mótmælendur neit-
uðu frekara samstarfi við Sinn Féin,
stjórnmálaarm Írska lýðveldishers-
ins (IRA), vegna ásakana um að er-
indrekar Sinn Féin hefðu stundað
njósnir í þinghúsinu í Stormont.
Munu forystumenn flokkanna á
þingi – en þar sitja 108 fulltrúar – fá
sex vikur frá þeim degi til að kjósa í
stjórn, sem skv. friðarsamkomulag-
inu frá 1998 þyrfti að innihalda full-
trúa allra flokka á þingi, í réttu sam-
ræmi við fylgi þeirra í kosningum
sem haldnar voru haustið 2003. Tak-
ist þetta ekki fá þeir tólf vikur til við-
bótar til að halda slíkt kjör.
Vöruðu þeir Blair og Ahern við því
í yfirlýsingu að ef heimastjórnin
væri ekki orðin starfhæf fyrir 24.
nóvember yrðu þingmenn sviptir
launum sínum og útgjaldagreiðslum
og bresk og írsk stjórnvöld tækju
aftur við beinni stjórn héraðsins.
Vilja horfa fram á veg
Ekki er ljóst hvort forystumenn
mótmælenda svara kalli Blairs og
Aherns, en Ian Paisley, leiðtogi
stærsta flokks mótmælenda, DUP,
hefur fram til þessa aftekið með öllu
samstarf með Sinn Féin. Er hann
ekki sannfærður um að IRA hafi í
reynd látið af öllum ofbeldisverkum,
líkt og herinn hefur þó heitið að gera.
Morð á manni sem allt þar til í
fyrra var innsti koppur í búri hjá
Sinn Féin, Denis Donaldson, fyrr í
vikunni hefur sett strik í reikning-
inn; en vitað var að Blair og Ahern
hefðu í bígerð nýtt frumkvæði til að
hrinda friðarferlinu á Norður-Ír-
landi af stað aftur.
Donaldson var á sínum tíma grun-
aður um aðild að meintum njósnum í
Stormont 2002 en í fyrrahaust var
öllum málarekstri gegn honum og
tengdasyni hans hætt. Vakti það
nokkra furðu. Í ljós kom að Donald-
son hafði um tveggja áratuga skeið
verið flugumaður fyrir bresku leyni-
þjónustuna innan hreyfingar lýð-
veldissinna.
Alls kyns samsæriskenningar
hafa heyrst um það hver kunni að
hafa myrt Donaldson – s.s. að IRA
hafi viljað refsa honum fyrir svikin,
að breska leyniþjónustan hafi viljað
þagga niður í honum – en Blair og
Ahern lögðu á það áherslu í vikunni,
að ekki væri annað að gera en horfa
fram á veginn, það moldviðri sem
þyrlað væri upp með þessu óhugn-
anlega og grugguga morði mætti
ekki standa í vegi varanlegs friðar.
Setja forystumönnum
á N-Írlandi tímamörk
Blair og Ahern vilja heimastjórn fyrir 24. nóvember
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
ORRUSTUÞYRLUR íranska Byltingarvarðarins taka
þátt í lokadegi heræfinga sem hófust við Peraflóa sl.
föstudag.
Írönsk stjórnvöld hafa að undanförnu sýnt alþjóða-
samfélaginu herstyrk sinn og er tilgangur heræfinga
Byltingarvarðarins, úrvalssveita íranska hersins, sem
ganga undir nafninu „Spámaðurinn mikli“, einkum að
sýna fram á þróun í smíði íranskra vopna, nú þegar
spenna vegna kjarnorkuáætlunar landsins fer vax-
andi.
AP
Heræfingum Byltingarvarðarins lýkur
Washington. AFP, AP. | Bandaríkja-
menn hyggjast ekki sækjast eftir
sæti í nýju mannréttindaráði Sam-
einuðu þjóðanna. Sean McCor-
mack, talsmaður utanríkisráðu-
neytisins, staðfesti þetta í gær en
hann sagði líklegt að Bandaríkin
yrðu í framboði til ráðsins á næsta
ári.
Tók hann fram að þó að Banda-
ríkjamenn hefðu ekki verið fylli-
lega sáttir við þær breytingar, sem
gerðar voru á ráðinu, myndu þeir
sýna því fullan samstarfsvilja.
Mannréttindaráðið á að taka við
störfum Mannréttindanefndar SÞ,
sem hefur haft aðsetur í Genf. Var
ráðist í breytingarnar, og þær sam-
þykktar nýverið í allsherjarþingi
SÞ, vegna þess að mörgum þótti
nefndin ekki standa undir nafni.
Kom það til af því að ýmsar
þjóðir, sem ekki þykja barnanna
bestar í mannréttindamálum, höfðu
ítrekað verið kosnar til setu í
nefndinni; s.s. Súdan, Líbýa, Zim-
babwe og Kúba. Ríkti gjarnan
samtryggingarkerfi milli þessara
landa og annarra í nefndinni og
komu ríkisstjórnir þeirra gjarnan í
veg fyrir að gagnrýni yrði sam-
þykkt gegn þeim.
Bandaríkin einangruð
Demókratinn Tom Lantos, sem
sæti á í alþjóðanefnd fulltrúadeild-
ar Bandaríkjaþings, lýsti hneyksl-
an sinni á ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar. Hún væri til marks um
einangrun Bandaríkjanna á al-
þjóðavettvangi um þessar mundir
og sýndi skort á áhuga á að vinna
að bættum mannréttindum í heim-
inum.
Sækjast ekki eftir sæti
í mannréttindaráðinu
George W. Bush Bandaríkjaforseti.