Morgunblaðið - 07.04.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 2006 31
VINSTRI græn vilja að
skipulag byggðar og um-
hverfis stuðli að sjálfbærri
þróun með blandaðri byggð,
minni ferðaþörf og aðlaðandi
umhverfi. Atvinnuuppbygg-
ing og umhverfi atvinnufyr-
irtækja verða að falla að
vistvænni borg. Skipulag
borgarinnar snýst um að láta
byggð hvíla í náttúru og leita
sátta þar sem náttúra, líf og manngert
umhverfi mætast. Byggja á virðingu og
sátt við litríkt mannlíf í borginni, haf og
land, fjöru og hæðir, gróður og eyjar.
Sjóndeildarhringurinn, andrúmsloftið,
fjallasýnin, allt eru þetta verðmæti sem
gera Reykjavík meira virði fyrir alla
Íslendinga og erlenda ferðamenn.
Samhengi í sögu
Fólk er hluti af náttúru í borg og
þarf á henni að halda. Við þurfum and-
rúmsloftið, fjöruna og Esjuna. Sam-
hengið er ómetanlegt fyrir borgar-
búann í hraðanum og tímaleysinu og
rannsóknir sýna að nærvera grænna
svæða hefur góð áhrif á heilsu fólks.
Þess vegna verður uppbygging borgar
að vera í sögulegu og rökréttu sam-
hengi þar sem nýtt byggist á gömlu og
með virðingu fyrir því fólki sem byggði
borgina, lifði þar og dó. Þétting byggð-
ar má ekki snúast um það að rífa gömul
hús og byggja stórhýsi í staðinn. Gamla
Reykjavík var þéttbýl og í þessum
gömlu húsum komst eitt sinn fyrir mun
fleira fólk en núna býr í Vesturbænum
og miðbænum. Húsvernd og samhengi
gamallar borgar og nýrrar á að vera
lykilatriði í heildstæðri borgarmynd.
Varðveitum og tengjum
Um leið og gæta þarf að strand-
lengju og dýrmætum opnum svæðum
er nauðsynlegt að tengja betur borg-
arhluta og þétta byggðina inn á við.
Stór óbyggð svæði á borð við Vatns-
mýri eða landflæmi í Geldinganesi,
Álfsnesi og Álftanesi búa yfir strönd og
ýmsum náttúruminjum sem mikilvægt
er að varðveita en jafnframt verður
ekki hjá því komist að nýta þau að
verulegum hluta undir byggð með það
fyrir augum að höfuðborgin og ná-
grannabyggðir liggi ekki svo dreift að
ekki verði komið við sjálfbæru sam-
félagi. Jafnframt er brýnt að tengja
þessi svæði vaxandi og heilbrigðri mið-
borg með vegtengingum, brúm eða
göngum fyrir umferð sem dregið getur
úr langkeyrslum um höfuðborg-
arsvæðið, létt á yfirfullum umferð-
arásum, greitt fyrir umhverfisvænum
samgöngum og stuðlað að góðri borg-
armenningu. Aðgengi að náttúru-
perlum í Reykjavík og nágrannabyggð-
um þarf líka að bæta á margvíslegan
hátt.
Jafnrétti ferðamáta
Umferð á að vera dreifð, jöfn og
örugg innan byggðar og borgarhluta
en greið og hiklaus að og frá þéttri
byggð. Fyrir bíla, strætisvagna, vöru-
flutninga, reiðhjól og gangandi vegfar-
endur af öllu tagi. Risavaxin sam-
göngumannvirki sem gera ekki annað
en flýta för um yfirfullar samgöngu-
æðar leysa engan vanda en taka yfir
rými sem eiga að vera fyrir byggð og
fólk. Það er hvorki hagkvæmt né
mannvænt að haga skipulagi út frá
þeirri framtíðarsýn og forsendu að eina
leiðin í vinnuna sé ein manneskja í
hverri blikkdós. Þvert á móti þarf að
tryggja að samgöngurnar verði sjálf-
bærar og byggðar á jafnrétti mismun-
andi ferðamáta sem svo mjög hefur
vantað í Reykjavík.
Stórhuga skref
Hugsa verður skipulag borgarinnar í
heild langt fram í tímann. Taka ákveðin
og stórhuga skref í rétta átt. Þannig er
svæðið frá Árborg til Borgarness, Stór-
árborgarnessvæðið óðum að verða eitt
atvinnu-, búsetu-, menningar- og upp-
byggingarsvæði. Þess vegna vilja íbúar
Akraness, Árborgar og Reykjanes-
bæjar verða hluti af almennings-
samgangnaneti Reykjavíkur og ná-
grennis. Fyrir íbúa þessara sveitar-
félaga eru stofnbrautir og strætó
mikilvægar æðar sem flytja þá til og
frá höfuðborgarsvæðinu, ekki óþarfi
sem á að forðast eða spara eins og
frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins
kalla stöðugt á.
Miðlægur flugvöllur
Þetta svæði framtíðar þarf miðlægan
flugvöll sem auðvelt er að nálgast úr
öllum áttum, hvort sem komið er úr
austri, vestri, norðri eða suðri. Eitt
svar við þeirri þörf er upphitaður flug-
völlur austan við borgina, fyrir innan-
landsflug og jafnvel millilandaflug. Til
þessa hafa erlend herveldi ákveðið
staðsetningu flugvalla í Reykjavík og á
Miðnesheiði. Er ekki löngu tímabært
að við tökum sjálf ákvarðanir um það
hvar við viljum hafa okkar flugvelli?
Með nýjum flugvelli rétt austan við
borgina er rýmt fyrir þéttri byggð og
nýjum tækifærum í Vatnsmýri og jafn-
vel á Álftanesi sem er ótrúlega skammt
undan. Með tengingu úr Vatnsmýri
suður yfir Skerjafjörð og jafnvel Hafn-
arfjörð færast Garðabær, Álftanes,
Hafnarfjörður og byggðir á Suð-
urnesjum miklu nær miðborg Reykja-
víkur en áður.
Sundin og nesin
Annar hluti af þessu neti er öflug og
snör Sundabraut, ekki innan við Sund-
in eins og helst hefur verið rætt heldur
miklu fremur undir og yfir Sundin! Frá
Laugarnesi og Sundahöfn um göng í
Gufunes og þaðan á fallegri lágbrú upp
á Geldinganes og Álfsnes. Það þjónar
best hagsmunum íbúa í Grafarvogi, í
Vogum og Laugardal og á Kjalarnesi,
en einnig þeim sem sækja borgina
heim af Vestur- og Norðurlandi. Það
tryggir raunar líka góða tengingu hafn-
arsvæðanna við stofnbrautarkerfið og
dregur úr þungaflutningum um al-
menna umferðarkerfið í borginni. Og
íbúar höfuðborgarsvæðisins alls fá
betri tengingu við norðurbyggðirnar og
áfram vestur og norður. Ef göngin
teygja anga að Laugarnesi, að Sunda-
höfn og austur eftir Sæbraut verður lít-
il þörf fyrir öfluga tengingu innan við
Sundin. Grafarvogshverfi, Bryggju-
hverfi og hverfin við Laugardal og
Sund mætti hins vegar tengja með
brúm fyrir gangandi umferð, hjólreiða-
fólk og almenningsvagna á innri leið
eða með fallegum brúm yfir Elliðaár-
ósa. Á sama hátt mætti tengja hag-
anlegar landfyllingar út af Gufunesi
með göngubrú við náttúruperlur og úti-
vist í Viðey, jafnvel huga að menning-
artengdri starfsemi á grunni þorpsins
sem eitt sinn var í austurenda eyj-
arinnar.
Skipulagsmál eru umhverfismál
Við vinstri græn lítum ekki á skipu-
lag sem vélrænt úrlausnarefni fyrir
tæknikrata. Skipulagsmál eru hluti af
okkar umhverfisstefnu. Við viljum ekki
búa til bílaborg heldur borg fyrir fólk.
Við viljum ekki fórna gömlu Reykjavík
fyrir nýja. Við viljum halda báðum. Allt
þetta er mögulegt ef viljinn og hug-
sjónirnar eru fyrir hendi. Við treystum
Reykvíkingum til þess að velja sér for-
ystu sem leggur rækt við náttúru og
sögu, stendur með fólki, horfir til fram-
tíðar og hugsar stórt.
Skipulagsmál
eru umhverfismál!
Eftir Svandísi Svav-
arsdóttur og Árna Þór
Sigurðsson
Árni Þór Sigurðsson
’Skipulagsmál eru hluti afokkar umhverfisstefnu. Við
viljum ekki búa til bílaborg
heldur borg fyrir fólk.‘
Höfundar skipa 1. og 2. sæti
V-listans í Reykjavík.
Svandís Svavarsdóttir
an grunn og raun ber vitni að þessu verki í upp-
byggingu háskólans á undanförnum árum og ára-
tugum. Ég vil sérstaklega nefna Pál Skúlason,
fyrrverandi rektor, sem var frumkvöðull þessa
verkefnis og hratt því af stað og leiddi undirbún-
ingsvinnu,“ sagði Kristín. Skal þess getið að Páll
var á fyrirlestraferð í París í gær.
„Uppbygging háskólans skiptir máli fyrir allt
samfélagið. Það er því mikilvægt að fá að framtíð-
aruppbyggingu háskólans bæði opinbera aðila og
fulltrúa einkaframtaksins í landinu,“ sagði Krist-
ín.
Björgólfur Guðmundsson sagði í samtali við
Morgunblaðið að bygging Háskólatorgsins væri
framhald af þeim „sóknarbolta“ sem háskólinn
hefði verið að spila að undanförnu og kæmi í kjöl-
farið á eflingu doktorsnáms við HÍ. „Svo erum við
komin hér í byggingaframkvæmdir til að gera öll-
um lífið auðveldara,“ sagði hann.
„Ef maður skoðar þjóðfélagið síðustu 10 árin og
þá útrás sem orðið hefur í viðskiptum og öðru þá
virðist hún vera að ná yfir í háskólann og mér
finnst þetta sýna þann anda sem er í þjóðfélaginu
í dag, að stefna á alþjóðlegt Ísland.“
Háskóli Íslands verði kominn í röð fremstu há-
skóla í heimi innan 10–15 ára. Þetta er liður í því
að mínu mati.“
Sigurður Örn Hilmarsson, formaður Stúd-
entaráðs HÍ, sagði daginn í gær marka upphaf
nýs háskóla og með tilkomu Háskólatorgsins yrði
þjónusta við nemendur stóraukin. „Hér verður
miðstöð háskólasamfélagsins þar sem 300 starfs-
menn og 1.500 stúdentar koma saman til að læra,
lesa og nærast á hverjum tíma. Háskólinn er í
stórsókn og innan hans eru menn stórhuga. Með
markmiði sínu hefur Kristínu Ingólfsdóttur rektor
tekist að blása krafti í háskólasamfélagið. Samein-
aðir standa stúdentar og starfsfólk skólans í
þeirri vinnu að gera skólann okkar að toppháskóla
sem jafnast á við þá bestu á heimsvísu.“
Mikilvægt skref í að
skipa HÍ í fremstu röð
Kristín Ingólfsdóttir háskólarektor sagði að
bygging Háskólatorgs væri mikilvægt skref í þá
átt að skipa Háskólanum í fremstu röð og tryggja
hér menntun og vísindastarf á heimsmælikvarða.
„Það ber að þakka þeim sem hafa lagt jafn traust-
a,
og
HÍ. Í
fur
eild-
Bók-
Há-
og
llj-
-
örf
erð-
sam-
og
end-
rk-
að
em vígt verður 1. desember 2007
kólans
llt samfélagið“
Kristinn Morgunblaðið/Kristinn
Þorgerður Katrín og Björgólfur deildu sæti og voru snögg að sinna verkinu við fögnuð viðstaddra.
ugur og stór vinnuveitandi. „Þið virðist glíma við svip-
uð vandamál, fólk flosnar upp í smærri bæjum og flyt-
ur í borgina, og það er sífellt ströggl hjá smærri
bæjum að halda í horfinu og koma í veg fyrir að unga
fólkið flytjist á brott,“ segir Gilardeau.
Starfsmannavelta 1–2%
„Verksmiðjan í Deschambault hefur verið stórt akk-
eri fyrir efnahaginn í bæjarfélaginu, þar sem búa um
18 hundruð manns. Ég er viss um að það sama muni
eiga við á Reyðarfirði, álverið mun verða akkeri sem
heldur efnahagnum stöðugum, og verður til góða fyrir
svæðið, ég efast ekki um það.“
Gilardeau segir reynsluna sýna að vinnuaflið í álver-
um Alcoa sé mjög stöðugt, í það minnsta eftir að kom-
ist er yfir erfiðasta hjallann þegar verið er að koma
verksmiðjunum í gang. „Starfsmannaveltan hjá okkur
er á milli 1–2%, fólk er yfirleitt ánægt í starfi, og vinnu-
aflið mjög stöðugt. Við vonumst til þess að það sama
verði uppi á teningnum á Reyðarfirði, og það myndi
koma mér mjög á óvart verði það ekki raunin.“
áður en ályktað er að álframleiðsla gefi frá sér gróð-
urhúsalofttegundir, og sé þar af leiðandi slæm. Ál er
þar að auki mjög auðvelt að endurvinna, 70% af því áli
sem framleitt hefur verið frá upphafi eru enn í umferð.
Svo að öllu þessu athuguðu má vissulega segja að ál-
framleiðsla gefi frá sér gróðurhúsalofttegundir, en á
sama tíma mun álið hjálpa umhverfinu, svo heildar-
útkoman er mjög jákvæð að mínu mati,“ segir Gil-
ardeau.
Eins og að koma heim
Álver Alcoa-Fjarðaáls á Reyðarfirði er afar svipað
og nýlegasta álver Alcoa, sem byggt var fyrir 15 árum,
en það er í bænum Deschambault, skammt frá Que-
bec-borg í Kanada. Gilardeau segir trúlegt að hann
hafi verið fenginn til að vera stjórnarformaður Alcoa-
Fjarðaáls einmitt vegna þess að hann var forstjóri ál-
versins í Deschambault á meðan það var að byggjast
upp, og því einn af þeim starfsmönnum Alcoa sem hef-
ur hvað yfirgripsmesta þekkingu á því viðamikla verk-
efni sem það er að koma slíkri verksmiðju í gang.
Gilardeau segir það hafa verið eins og að koma heim
að koma inn í álver Alcoa-Fjarðaáls á Reyðarfirði, svo
lík séu álverin tvö. „Í veigamiklum atriðum er álverið á
Reyðarfirði betrumbætt útgáfa af álverinu í Desc-
hambault, sem er besta álverið sem Alcoa rekur í dag.
Þegar við sýnum fólki álverið í Deschambault kynnum
við það sem krúnudjásn Alcoa, og ég reikna fullkom-
lega með því að álverið á Reyðarfirði taki við því hlut-
verki.“
Lykillinn að velgengni álversins í Deschambault er
starfsfólkið. „Það sem skiptir langmestu máli er fólk-
ið, við reynum að skapa fyrirtæki þar sem fólkið er í
nánum tengslum við vinnustaðinn, og er sífellt að læra
og bæta sig. Þetta er ekki hefðbundin verksmiðja þar
sem reksturinn helst óbreyttur frá því að hún er gang-
sett, og ég reikna með að það sama muni eiga við um
verksmiðjuna á Reyðarfirði.“
Verksmiðjur Alcoa í Kanada eru allar í fremur
litlum bæjum, og hefur reynslan verið sú að þær hjálpi
til við að viðhalda bæjarfélögunum, og eru mjög stöð-
ar, og
lega á
Alcoa
num í
erðum
álver
ka, og
maður
við að
heldur
að því
Alcoa
næsta
ð það
st að-
hvað
ruvísi
ur við
istök,
erum
m við
bíða,“
um að
slend-
a fleiri
erum í
ð í sí-
m geri
rtækj-
arlegu
kkur í
m út-
í hvað
ð eru,
mengun frá
u samhengi
Morgunblaðið/Sverrir
Jean-Pierre Gilardeau, stjórnarformaður Alcoa-
Fjarðaáls (t.v.), og Tómas Már Sigurðsson, forstjóri
Alcoa-Fjarðaáls.