Morgunblaðið - 26.04.2006, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Blikur á lofti á
fasteignamarkaði
á morgun

Fréttaskýring
um íbúðalán
og horfur
á markaðnum
EINELTI gegn börnum af erlend-
um uppruna er mun meira hér á
landi en gegn íslenskum börnum og
börn af erlendum uppruna í 10.
bekk grunnskóla reykja líka mun
meira en hin, skv. nýrri rannsókn
Háskólans á Akureyri og Lýð-
heilsustofnunar. Af nemendum í 10.
bekk segja 18% þeirra sem eru af
austur-evrópskum uppruna, að
þeim hafi verið strítt vegna trúar-
bragða sinna og 17% krakka af
afrískum, asískum eða suður-
amerískum uppruna.
Könnun HA og Lýðheilsustofn-
unar er hluti af alþjóðlegri könnun,
svonefndri HBSC könnun sem unn-
in er að tilstuðlan WHO, Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar. Það er
eitt viðamesta verkefni samtímans
á sviði heilsu og heilsutengdrar
hegðunar ungs fólks. Verkefnið
hófst árið 1983 með þátttöku fimm
landa og hefur verið endurtekið
með fjögurra ára millibili síðan. Nú
taka um 40 lönd þátt í könnuninni
og hér á landi voru spurningar
lagðar fyrir nemendur í öllum 166
almennum skólum á landinu. 83%
nemenda svöruðu.
Fyrstu niðurstöður íslensku
könnunarinnar voru kynntar í gær
en tölur utan úr heimi verða ekki
birtar fyrr en á næsta ári.
Einelti virðist vera algengara á
meðal yngri krakkanna en um 26% í
6. bekk sögðust hafa verið lögð í
einelti á undanförnum mánuðum.
Það fer svo minnkandi í 8. bekk þar
sem um 18% nemenda höfðu verið
lögð í einelti og er svo minnst í 10.
bekk þar sem um 13% nemenda
svöruðu því til að þau hefðu verið
lögð í einelti á undanförnum mán-
uðum.
Hátt hlutfall reykinga
Alls segjast 32% barna af afrísk-
um, asískum eða suður-amerískum
uppruna hafa orðið fyrir einelti í
vetur, og 27% krakka af austur-
evrópskum uppruna en 10% krakka
af vestrænum uppruna; það teljast
börn frá Vestur-Evrópu, Bandaríkj-
unum, Ástralíu og Nýja-Sjálandi.
Rétt er að geta þess að börn af
erlendum uppruna eru talin þau
sem eiga að minnsta kosti annað
foreldrið erlent.
Samkvæmt könnuninni reykja
38% unglinga í 10. bekk sem eru af
afrískum, asískum eða suður-
amerískum uppruna, 33% sem eru
af austur-evrópskum uppruna og
20% af vestrænum uppruna en 10%
íslenskra barna.
Þá vekur athygli að meira en
helmingur stúlkna í 10. bekk, alls
57% þeirra, telur sig þurfa að létt-
ast, en þær tölur stangast verulega
á við tölur frá heilsugæslunni um
heilsufarsupplýsingar. Rannsak-
endum finnst það líka sláandi að
40% nemenda í 6. bekk skuli vera
ósátt við eigin þyngd, en rúmlega
30% beggja kynja telja sig þurfa að
þyngjast og tæplega 10% beggja
kynja telja sig þurfa að þyngjast.
Samhliða versnandi mataræði
minnkar hreyfing nemenda í grunn-
skóla eftir því sem þeir eldast. Um
22% stelpna í 6. bekk hreyfa sig
daglega utan skólatíma svo þær
svitni eða mæðist en aðeins ein af
hverjum tíu í 10. bekk. Samsvar-
andi hlutfall stráka er um það bil
30% í 6. bekk og 19% í 10. bekk.
Fjóra tíma á dag við skjá
Mikill meirihluti íslenskra barna
og unglinga segir sér líða vel eða
frekar vel í skóla. Munur er mark-
tækur í 6. bekk – 74% stráka og
81% stelpna – en tölurnar eru sam-
bærilegar þegar komið er í 10.
bekk.
Spurt var hversu mörgum tímum
á dag viðkomandi eyddi fyrir fram-
an sjónvarp eða tölvu, annað hvort í
tölvuleikjum, til að vafra á netinu,
senda tölvupóst, á spjallrásum eða
til að sinna heimanámi. Alls 16%
stráka segjast horfa á sjónvarp í 4
klukkustundir eða meira á dag en
11% stúlkna. Jafn stórt hlutfall
stráka spilar tölvuleiki í 4 klukku-
stundir á dag eða meira en 16%.
Áberandi kynjaskipting er í þess-
ari spurningu en einungis um 2%
stúlkna spila tölvuleiki í meira en 4
klukkustundir á dag. Um 15%
stráka nota tölvuna til annars í
meira en 4 klukkustundir og um
11% stúlkna.
Samanlagt verja 58% stráka og
43% stelpna 4 tímum eða meira á
dag fyrir framan sjónvarps- og
tölvuskjá.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Frá kynningarfundi háskólans og Lýðheilsustöðvar. Frá vinstri: Stefán Hrafn Jónsson frá Lýðheilsustöð, Anna
Elísabet Ólafsdóttir, forstjóri Lýðheilsustöðvar, Siv Friðleifsdóttir heilbrigðisráðherra, Þorsteinn Gunnarsson,
rektor Háskólans á Akureyri, og Þóroddur Bjarnason, prófessor við HA og stjórnandi rannsóknarinnar.
Einelti gegn börnum af erlendum
uppruna mun meira en gegn öðrum
Hátt í 20% barna af austur-evrópskum,
asískum, afrískum eða suður-amerísk-
um uppruna strítt vegna trúarbragða
Eftir Skapta Hallgrímsson
skapti@mbl.is
Kárahnjúkavirkjun | Komið hefur í ljós
að enginn þjálfaður mannskapur til
slökkvistarfa er á virkjunarsvæðinu
við Kárahnjúka. Í gær hittust aðilar
frá Brunavörnum á Héraði, VIJV
framkvæmda- og öryggiseftirliti,
Vinnueftirliti ríkisins og sýslu-
mannsembættinu á Seyðisfirði á
virkjunarsvæðinu til að fara yfir öll
öryggismál á virkjunarsvæðinu í
heild og m.a. stöðu brunavarna.
Í það minnsta tuttugu starfsmenn
Impregilo voru árið 2004 þjálfaðir af
Brunamálastofnun og Brunavörnum
á Héraði til að sinna brunavörnum
og hafa þeir hætt störfum síðan, án
þess að aðrir væru þjálfaðir í stað-
inn. Á þessu var vakin athygli í kjöl-
far minniháttar íkviknunar í lampa í
blokk nr. 19 í Laugarássþorpinu,
búðum Impregilo, um helgina.
„Við Kárahnjúka er fullkomnasta
brunaviðvörunarkerfi landsins og
það er í fullkomnu lagi og til að taka
af allan vafa um það hefur kerfið ver-
ið prófað ítrekað undanfarna daga,“
segir Ómar Valdimarsson, talsmað-
ur Impregilo. Hann segir rétt að fáir
séu eftir af þeim starfsmönnum sem
upphaflega voru þjálfaðir af Bruna-
vörnum á Héraði, til að sinna bruna-
vörnum við Kárahnjúka. „Þó er rétt
að benda á að Impregilo sendi for-
svarsmönnum Brunavarna á Héraði
bréf, dagsett 3. apríl, þar sem óskað
var eftir því að hið minnsta 6 starfs-
menn yrðu þjálfaðir til þess að sinna
brunavörnum á svæðinu. Enn sem
komið er hefur bréfinu ekki verið
svarað.“
Vakin hefur verið athygli á að
slökkvibifreið sem vera á til taks á
virkjunarsvæðinu hefur staðið á
verkstæði hjá Impregilo síðustu
daga og segir Ómar vera beðið eftir
varahlutum í hana og sé von á þeim
innan örfárra daga. „Mikilvægt er að
fram komi að öflug brunakerfi eru á
öllum íverustöðum starfsmanna sem
og á vinnusvæðum og það gerir
starfsmönnum og öryggiseftirliti
kleift að bregðast skjótt og örugg-
lega við, ef hætta steðjar að,“ segir
Ómar.
Áhersla hefur verið lögð á
brunavarnir í borgöngum
Baldur Pálsson slökkviliðsstjóri
Brunavarna á Héraði segir undan-
farið hafa verið lagða megináherslu á
að brunavarnir í borgöngum Kára-
hnjúkavirkjunar væru með öflugasta
móti. „Brunavarnir veita öllum verk-
tökum á svæðinu sem þurfa á því að
halda ráðgjöf og þjálfun í upphafi,“
segir Baldur.
„Við komum upp þekkingunni hjá
og þeim ber svo að viðhalda henni.
Ég kallaði liðið út sl. haust og hafði
þá með mér starfsmenn Brunamála-
stofnunar til að rannsaka viðbrögð
og vinnubrögð slökkviliðsins á Kára-
hnjúkasvæðinu og þá voru þau óað-
finnanleg. En það eru svo ör manna-
skipti hjá Impregilo að mennirnir
sem þjálfaðir voru eru einfaldlega
hættir og vegna þess að við höfum
einbeitt okkur mjög að öryggismál-
um í göngum hefur athyglin hvarflað
nokkuð frá Kárahnjúkasvæðinu
sjálfu. Við hófum á síðasta hausti
mjög ákveðnar aðgerðir í öryggis-
málum varðandi eldvarnir og innra
eftirlit í göngum, þar sem þau eru
orðin allt að 12 km löng og þar má
ekkert gerast til að mjög illa geti far-
ið. Það var fyrir um hálfum mánuði
sem ljóst varð að ekkert starfhæft
slökkvilið væri hjá Impregilo við
Kárahnjúka.“
Brunavarnir í göngum Kárahnjúkavirkjunar hafa verið
þrautskipulagðar en ekkert slökkvilið er í aðalbúðunum
Slökkviliðsmennirnir
allir hættir störfum
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Í ólestri Eldsvoði sem varð um helgina leiddi í ljós að ekki stendur steinn
yfir steini í brunavörnum á virkjanasvæðinu við Kárahnjúka.