Morgunblaðið - 26.04.2006, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
EITT SKREF
Ríkisstjórnin hefur lagt framá Alþingi nýtt fjölmiðla-frumvarp. Það er byggt á
skýrslu þverpólitískrar nefndar,
sem náði samkomulagi um efnis-
atriði slíks frumvarps vorið 2005.
Eftir þær hörðu deilur, sem urðu
um fjölmiðlafrumvarp ríkisstjórn-
arinnar vorið 2004 og um fjöl-
miðlalögin eftir að þau höfðu verið
samþykkt á Alþingi um sumarið
það ár er það út af fyrir sig skref í
rétta átt, að nýtt frumvarp um
þetta efni hefur verið lagt fram.
Og eins og málum er háttað er
það í sjálfu sér jákvætt, að frum-
varp er komið fram, sem breið
pólitísk samstaða er um. Þegar
samkomulag hefur náðst um að
setja lög um þetta efni verður
kannski auðveldara að koma fram
breytingum á þeim lögum, þegar
frá líður. Sumir þeirra, sem nú
hafa fallizt á að lög verði sett sem
m.a. varða eignarhald á fjölmiðl-
um héldu því fram vorið 2004 að
engin ástæða væri til að setja slík
lög.
Það er augljóst, að mikil vinna
hefur verið lögð í gerð þessa frum-
varps og þar hefur á margan hátt
verið unnið gott starf. Það er m.a.
búið að safna saman miklu magni
upplýsinga, sem auðvelda bæði
þingmönnum og öðrum að öðlast
yfirsýn yfir fjölmiðlamarkaðinn. Í
þeim upplýsingum er margt, sem
kallar á nánari skoðun. Það snýr
að nánast einokunaraðstöðu á ljós-
vakamarkaði. Upplýsingar eru
komnar fram, sem benda til þess
að sjónvarpsnotendur borgi
óheyrilega hátt verð fyrir efni,
sem þeir hafa svo aldrei möguleika
á að sjá. Í stuttu máli sagt liggja
nú fyrir upplýsingar um fjölmiðla-
markaðinn hér, sem benda sterk-
lega til að þörf sé á mun róttækari
löggjöf en þeirri, sem nú liggja
fyrir tillögur um. Fjölmiðlafrum-
varpið, sem ríkisstjórnin hefur
lagt fram snertir nánast ekkert á
þessum vanda.
En það er engu að síður skref í
rétta átt og því ber að fagna. Eitt
lítið skref getur verið byrjun á
mun stærra skrefi, sem fylgir í
kjölfarið.
Alþingi þarf að fara vandlega yf-
ir þetta frumvarp. Ýmsar greinar
þess eru meingallaðar. Hvernig í
ósköpunum dettur ríkisstjórninni
í hug að leggja fram lagafrum-
varp, sem gerir ráð fyrir, að reglur
um ritstjórnarlegt sjálfstæði, sem
dagblað setur sér skuli sendar op-
inberri nefnd til staðfestingar? Og
hvernig í ósköpunum dettur sömu
ríkisstjórn í hug, að leggja fram
lagafrumvarp, sem gerir ráð fyrir,
að tilteknir blaðamenn á Morgun-
blaðinu geti haft afskipti af þeim
reglum, sem settar eru um rit-
stjórnarlegt sjálfstæði á Frétta-
blaðinu og DV og öfugt? Það er
sjálfsagt að fjölmiðlar hafi samráð
við eigin starfsmenn um slíkar
starfsreglur en það er fráleitt að
starfsmenn annarra fjölmiðla hafi
afskipti af slíkum reglum.
Ákvæði lagafrumvarpsins um
þetta efni eru með þeim hætti að
óhjákvæmilegt er að Alþingi dragi
úr verstu agnúunum, sem blasa
við, þegar frumvarpið er skoðað og
lítið vit í því fyrir þingið að flýta
sér um of að afgreiða þetta frum-
varp.
Orðanotkunin í frumvarpinu
orkar tvímælis. Þar er t.d. stund-
um talað um ritstjórnarstefnu,
þegar sennilega er átt að hluta til
við útgáfustefnu eða jafnvel ein-
faldlega verið að fjalla um starfs-
reglur eða viðmiðunarreglur við-
komandi fjölmiðils.
Hvað er átt við með ákvæði um
skilyrði áminningar og brottvikn-
ingar blaðamanna? Í opinbera
kerfinu eru að vísu reglur um
áminningar, sem eru forsenda
brottvikningar. Á einkareknum
fjölmiðlum hafa engar slíkar regl-
ur gilt. Þar hafa einfaldlega gilt al-
mennar reglur, sem byggðar eru á
kjarasamningum um uppsagnar-
fresti og annað slíkt. Ekki er vitað
til þess að þær samskiptareglur
hins almenna vinnumarkaðar hafi
valdið nokkrum vandræðum. Ætla
ríkisstjórn og Alþingi að innleiða
einhverjar opinberar reglur í
starfshætti einkarekinna fjöl-
miðla? Hvaða rök eru fyrir því?
Þetta er einkennileg tilhneiging til
afskipta af rekstri einkarekinna
fyrirtækja, sem byggja í sam-
skiptum við starfsmenn sína á
kjarasamningum við stéttarfélög
skv. margra áratuga hefð. Hvert
er tilefni þessa ákvæðis í frum-
varpinu? Ætlar Sjálfstæðisflokk-
urinn að standa að svona laga-
smíð?
Á að greiða þetta verð fyrir
stuðning Samfylkingarinnar við
ný fjölmiðlalög? Ætla þingmenn
Sjálfstæðisflokksins að greiða
svona ákvæðum atkvæði á Al-
þingi?
Það þarf að fara rækilega ofan í
ákvæði þessa frumvarps. Það
kunna fleiri vitleysur af þessu tagi
að leynast í því.
Hins vegar hefur ríkisstjórnin
augljóslega vandað betur til ann-
ars undirbúnings þessa frum-
varps. Það er t.d. mikill styrkur að
því fyrir menntamálaráðherra að
hafa notið ráðgjafar Páls Hreins-
sonar, eins virtasta prófessorsins
við lagadeild Háskóla Íslands. Og
þar sem Sigurður Líndal er enn
kominn fram á sjónarsviðið verður
fróðlegt að fylgjast með skylming-
um þessara tveggja lögvísinda-
manna um lögfræðileg álitamál en
í greinargerð frumvarpsins segir:
„Við samningu frumvarpsins var
leitað til sérfræðinga um einstaka
þætti þess. Sigurður Líndal, pró-
fessor emeritus, las frumvarpið
yfir með tilliti til ákvæða stjórn-
arskrár …“
Halldór Ásgrímsson for-sætisráðherra segir aðekki hafi verið farið ofgeyst við fjármála-
stjórn ríkisins, og aðhalds hafi
verið gætt í fjárfestingum. Þó geti
komið til þess að gripið verði til
þess að mikilvægum framkvæmd-
um verði frestað. Þetta kom fram í
máli ráðherra á aðalfundi Samtaka
atvinnulífsins í gær.
Halldór sagðist ekki sammála
því sem haldið hefur verið fram að
stefnubreytingar sé þörf í efna-
hagsmálum. Hann nefndi sex at-
riði sem sætt hafa ámæli, og
skýrði sína sýn á árangur ríkis-
stjórnarinnar í þeim efnum.
Eitt af þeim atriðum sem Hall-
dór sagði hafa verið gagnrýnt er
of lítið aðhald í ríkisrekstrinum,
og of há útgjöld ríkissjóðs. „Á
sama tíma og ríkisstjórnin er sök-
uð um aðhaldsleysi er nær dag-
lega kallað eftir ákvörðunum um
ný útgjöld. Við höfum gætt að-
halds í fjárfestingum ríkisins og
oft frestað mikilvægum fram-
kvæmdum. Það getur hæglega
komið til slíkra aðgerða á næst-
unni ef efnahagsástandið kallar á
það. Framvinda ríkisfjármála það
sem af er þessu ári bendir hins
vegar til þess að afkoman verði
mun betri en gert var ráð fyrir í
fjárlögum og að aðhaldið sé því í
reynd meira en áður var talið.“
Halldór sagði að því færi fjarri
að kreppa væri framundan í ís-
lenska hagkerfinu. Spáð væri tæp-
lega 2% hagvexti á næsta ári, og
ríflega 2,5% hagvexti á árunum
2008-2010, sem væri meiri hag-
vöxtur en verið hefði í flestum
ríkjum Evrópu, þó hann væri
vissulega lægri en verið hefði und-
anfarið. Halldór sagði að enn og
aftur hefði það sýnt sig að menn
vanmætu innri styrk íslenska hag-
kerfisins, sveigjanleika þess og
getu til að mæta utanaðkomandi
sveiflum.
„Þetta er kannski skiljanlegt
þar sem slíkur sveigjanleiki er
óvíða fyrir hendi í okkar ná-
grannaríkjum og menn falla því
gjarnan í þá gryfju að halda að
staðan hér á landi sé svipuð og í
þeirra eigin ríkjum hvað þetta
varðar. Staðreyndin er hins vegar
sú að Ísland er talið í hópi þeirra
ríkja sem eru hvað samkeppnis-
hæfust í heiminum.“
Halldór sagði það ekki koma
neinum sem fylgst hefðu með ís-
lensku viðskiptalífi á óvart að
gengi íslensku krónunnar hefði
lækkað, lægra gengi muni stuðla
að auknu jafnvægi í efnahagslífinu
með því að draga úr þenslu og
minnka viðskiptahallann.
„Hið neikvæða er að á meðan
þessi snarpa aðlögun gengur yfir
verður verðbólgan óhjákvæmilega
meiri en æskilegt er. Ég hef hins
vegar trú á að slíkt verðbólguskot
verði skammvinnt og að við mun-
um strax á næsta ári sjá verð-
bólgutölur sem verða farnar að
nálgast verðbólgumarkmið Seðla-
bankans,“ sagði Halldór.
Hann benti á að í nýrri þjóð-
hagsspá fjármálaráðuneytisins
væri gert ráð fyrir að verðbólgan
á næsta ári yrði að meðaltali um
3,5% og að verðbólgan á síðari
hluta ársins yrði komin nálægt
2,5% sem væri verðbólgumarkmið
Seðlabankans. Nýlegar spár frá
Glitni og Landsbankanum bentu
til þess sama.
Skattabreytingar draga úr
þörf fyrir launahækkanir
Halldór sagði að lækkun skatt-
hlutfalls á einstaklinga og fyrir-
tæki hefði verið meðal þess sem
gagnrýnt hefði verið af þeim að-
ilum sem héldu því fram að þörf
væri á verulegri stefnubreytingu í
efnahagsmálum. Hann sagðist
ósammála þeirri gagnrýni, breyt-
ingar á skatthlutföllum hefðu
þvert á móti verið helsti drifkraft-
urinn í efnahagslífinu.
„Þær hafa stóraukið umsvif fyr-
irtækja og haldið þeim í landinu.
Atvinnuþátttaka hefur aukist með
Forsætisráðherra segir aðhalds hafa verið g
Gæti þurft að fr
framkvæmd
„Á sama tíma og ríkisstjór
gjöld,“ sagði Halldór Ásgr
Segir bankana hafa farið
of geyst í húsnæðislánum
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Blikur eru á lofti í verð-lagsmálum eftir góðanárangur í íslensku at-vinnulífi undanfarin ár,
að mati Ingimundar Sigurpálsson-
ar, formanns Samtaka atvinnulífs-
ins.
Í ræðu sinni á aðalfundi samtak-
anna í gær sagði hann að bregðast
yrði markvisst við til að verðbólga
næði ekki að festast í sessi. Að því
yrðu ríki, sveitarfélög og aðilar á
markaði að koma sameiginlega,
t.d. þyrfti að endurskoða metnað-
arfull áform ríkisvaldsins um
framkvæmdir með það í huga.
„Nái verðbólgan að festast í
sessi, er ástæða til að óttast, að
langvinnt skeið samdráttar í efna-
hagslífinu sé framundan. Því fer
þó fjarri, að það sé óhjákvæmilegt
að svo fari og það er í okkar valdi
að koma í veg fyrir að slíkt hendi,“
sagði Ingimundur.
Í gegnum tíðina hafa þensla á
vinnumarkaði og miklar launa-
hækkanir verið helsta orsök verð-
bólgu, en síðustu árin hefur hækk-
andi húsnæðisverð verið aðal-
orsakavaldurinn undanfarin ár,
sagði hann. Þensla á vinnumarkaði
hefði þó verið með mesta móti, og
töluvert launaskrið.
„Verðbólga er gríðarlega kostn-
aðarsöm fyrir atvinnulífið jafnt
sem heimilin í landinu. Hún dreg-
ur úr árangri fyrirtækjanna, þar
sem fjárhagslegar ákvarðanir
verða mjög ómarkvissar og atorka
stjórnenda beinist að miklu leyti
að því að fást við afleiðingar verð-
bólgu í stað þess að beina sjónum
að arðsömum vexti framleiðslu-
starfseminnar,“ sagði Ingimundur.
Sama sagði hann gilda um heim-
ilin, og við bættist að verð
skuldir lækkuðu ekki með
afborgunum, heldur hæ
takt við verðbólguna. „En
er við lýði 10% fjármag
skattur, sem skattleggur
ur á höfuðstól jafnt sem r
og sú skattlagning ver
þyngri sem verðbólgan e
sagði Ingimundur.
„Gamli vítahringur
„Þegar verðbólgan fer a
18% skattur verulega íþy
ekki síst vegna þess að al
verðbólguvarnir hafa lík
teknar úr sambandi. Ve
bjagar þannig áhrif og
skattlagningar og breytir
um fyrir fjárfestingarákvö
Þessu til viðbótar kynd
verðbólga undir kröfum
stakar launahækkanir til
bæta upp meint kaupm
Bregðast verður v
en verðbólga festis
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is