Morgunblaðið - 28.05.2006, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 28. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
J
óni Rögnvaldssyni vegamála-
stjóra verður litið út af rúm-
góðri skrifstofu sinni við
Borgartún og hváir: „Sérðu
veðrið – það er hríð!“
En alla jafna skiptir þessi
hægláti maður ekki skapi,
enda þolinmæði nauðsynleg
þeim sem byggir upp vegakerfið á Ís-
landi, oft í glímu við brigðul náttúru-
öflin. Sú glíma hefur staðið yfir frá
því í æsku, því Jón er fæddur og upp-
alinn í Flugumýrarhvammi í Akra-
hreppi „fyrir löngu“. Foreldrar hans
voru Ingibjörg Jónsdóttir og Rögn-
valdur Jónsson, sem auk þess að vera
bóndi var lengi barnakennari, kirkju-
organisti og söng í karlakórnum
Heimi fram yfir áttrætt.
Hlýt að vera farinn að eldast!
Og á hlaðinu í Flugumýrarhvammi
lék Jón sér drengur í bílaleik, byggði
vegi úr mold og þó að Matchbox-bíl-
arnir hafi ekki verið komnir til sög-
unnar, þá voru komnir bílar til að
leika sér að, fullvissar hann blaða-
mann um. Annars er hann enginn
sérstakur áhugamaður um bíla. „Ég
legg mest upp úr því að bíllinn fari í
gang og að ég komist leiðar minnar.
Það er eiginlega allt og sumt.“
Um fjölskylduhagi sína segir Jón:
„Ég er kvæntur og hef verið það
lengi eða síðan 1964. Konan mín heit-
ir Ásdís Björnsdóttir, við eigum tvö
börn og tvö barnabörn.“ Og „lengi“
er einmitt orðið sem Jón brúkar mik-
ið þegar hann lýsir sínu lífshlaupi.
Hann hefur unnið lengi hjá Vega-
gerðinni, verið kvæntur lengi og ef-
laust lengi ekið sömu leið í vinnuna.
„Já, þú sérð það,“ segir hann um
það brosandi, „ég hlýt að vera farinn
að eldast!“
– Er þetta ekki til marks um
íhaldssemi?
„Þegar menn hafa unnið við eitt-
hvað lengi, verða þeir þá ekki alltaf
íhaldssamir? Að minnsta kosti í aug-
um þeirra yngri! Ég ætla ekki að
leggja neinn dóm á það sjálfur. En ég
held það sé mikilvægt að hlusta á það
sem aðrir segja. Og svo verður mað-
ur að hugleiða það.“
– Og komast að annarri niður-
stöðu?
„Það er ágætt,“ svarar hann og
skellihlær. „Nei, það á taka tillit til
þeirra sem eru í kringum mann.“
Drulluslörk í vegum
Jón gekk í skóla á Sauðárkróki tvo
vetur til að taka landspróf og fór að
vinna eins og þá var siður upp úr
fermingu, þannig að hann var laus
við heima þegar um fjórtán ára aldur.
Síðan fór hann í Menntaskólann á
Akureyri árið 1955 „og útskrifaðist
með þeim frábæra árgangi sem lauk
stúdentsprófi árið 1959“.
– Hvernig voru samgöngur í
Skagafirði á þessum tíma?
„Það voru komnir vegir,“ svarar
hann. „Út af fyrir sig þekkti ég ekki
aðra vegi en malarvegi, sem voru
misgóðir. Algengt var að drulluslörk
kæmu í vegina á vorin og þeir gátu
verið illfærir á veturna þegar snjóaði.
En það lýsir vel tíðarandanum að ég
fór í skóla á Sauðárkróki til að taka
landspróf og þaðan er ekki löng leið í
Blönduhlíðina. En ég leigði herbergi
á Króknum ásamt félögum mínum og
ég held við höfum aldrei farið heim
yfir veturinn nema um stórhátíðir.
Það var ekki farið heim daglega eða
um helgar, eins og nú tíðkast. Og það
var bara talið eðlilegt. Samgöngurn-
ar buðu ekki upp á annað. Það má þó
ekki gleyma því að mjólkurbíllinn fór
á milli bæja suma daga vikunnar með
brúsa og póst. Í brúsunum var reglu-
lega sent heim vel súrt skyr frá
Mjólkursamlaginu, án þess nokkur
bæði um það,“ segir Jón kankvíslega.
– En þú hefur ákveðið að gerast
ekki bóndi?
„Það stefndi aldrei í að ég yrði
bóndi. Mér gekk illa að þekkja roll-
urnar í sundur, þekkti aldrei nema
sumar, og þá var talið bráðnauðsyn-
legt að vera sæmilega fjárglöggur.
En það er sjálfsagt arfur frá sveita-
mennskunni að á vorin finnst mér ég
alltaf þurfa að fara út að moka og
setja niður kartöflur.“
Þarf að auka hálkuvarnir
– Það hversu óútreiknanlegt veðr-
ið er á Íslandi, gerir það vegagerðina
ekki erfiðari?
„Veðrið er óskaplega breytilegt og
veturinn slæmur, sérstaklega í seinni
tíð, því að þetta hitastig í kringum
núll er mjög óhagstætt fyrir veginn,
bæði upp á burðinn í honum og eins
vegna hálku, sem er vaxandi vanda-
mál með aukinni umferð að vetri til.
Snjóar geta verið vandamál, en ég
hef meiri áhyggjur af hálkunni. Við
þurfum að auka hálkuvarnir heilmik-
ið á næstu árum, en það er því miður
mjög kostnaðarsamt.“
– Eru ekki Íslendingar óvanir því
nú orðið að aka við slæm skilyrði á
þjóðvegunum?
„Óneitanlega finnst manni sú
breyting hafa orðið að fólk hefur fjar-
lægst aðstæður. Oft fer það með
mjög lítilli fyrirhyggju út á vegi að
vetrinum, illa klætt og illa búið. Það
ætti kannski að vera skyldunám í
skólum að kenna Íslendingum að það
er breytilegt veðurfar hér á landi.“
Penninn þvert á fjörðinn
Haustið eftir stúdentspróf fór Jón
í fimm ára verkfræðinám í Stuttgart í
Þýskalandi, en kom heim í fríum,
vann þá meðal annars í fiski í Vest-
mannaeyjum og einnig hjá Vega-
gerðinni. Þegar heim kom hélt hann
áfram að vinna hjá Vegagerðinni, í
fyrstu við að teikna brýr, svo varð
hann umdæmisverkfræðingur á
Vesturlandi í nokkur ár, þar á eftir
vann hann í brautardeild, sem þróað-
ist í áætlunardeild, við að hanna vegi
þegar Alþjóðabankaútboð fóru fram.
Að því kom sérstakt hönnunarteymi
Vegagerðarinnar ásamt verkfræði-
stofum. Jón stýrði deildinni síðar og
tók við af Helga Hallgrímssyni sem
vegamálastjóri árið 2003 þegar Helgi
hætti sökum aldurs.
Jón bendir blaðamanni á vegg-
myndir af forverum sínum og segir:
„Þegar ég tók við hringdi í mig mað-
ur sem kominn er yfir nírætt, Einar
B. Pálsson verkfræðingur og fyrr-
verandi prófessor, óskaði mér til
hamingju og lét þess getið að hann
hefði þekkt alla forvera mína per-
sónulega. Sigurður Thoroddsen, sem
var landsverkfræðingur upp úr alda-
mótum, kenndi honum í mennta-
skóla. Jón Þorláksson, sem tók við af
Sigurði, var heimilisvinur hjá for-
eldrum hans og síðan vann hann hjá
Geir Zoëga, sem var þriðji í röðinni.
Aðrir voru nær honum í aldri og því
kunnugir honum.“
– Pólitíkin hefur alltaf verið viðloð-
andi vegagerð á Íslandi.
„Ef út í það er farið, þá er þræl-
pólitískt að ráðast í framkvæmdir,“
segir Jón. „Samgöngubætur hafa
alltaf verið mikið áhugaefni þorra al-
mennings, einkum úti á landi þar sem
þær hafa meira vægi. En hjá Vega-
gerðinni upplifum við vegagerð ekki
sem pólitík, þó að við höfum alltaf
haft mikla og góða samvinnu við
stjórnmálamenn, sama hvar í flokki
þeir standa. Enda fer heilmikil vinna
í vegaáætlun og þá forgangsröðun
sem þar fer fram, þar sem reynir á þá
samvinnu. Einnig er mikilvægt að
samskipti gangi vel við samgöngu-
ráðherra, yfirmann Vegagerðarinn-
ar.“
Til marks um það segir Jón sögu af
samskiptum sínum við Halldór E.
Sigurðsson, sem var samgönguráð-
herra frá 1974 til 1978. „Þá fór ég á
fund til hans með Helga Hallgríms-
syni, sem þá stýrði brúardeildinni.
Við bárum undir hann tvær leiðir yfir
Borgarfjörð til Borgarness. Önnur lá
þvert yfir, eins og brúin stendur
núna, en hin var meira á ská og með
landtöku ofan Borgarness. Hann
hlustaði á okkur, sagði ekki neitt um
tillögurnar, en lagði frá sér pennann
á kortið þvert yfir Borgarfjörð. Síðan
sagði hann sögur. Við höfum aldrei
litið svo á að ráðherra eigi að velja
veglínur, en hins vegar álitið sjálf-
sagt að kynna slíkt fyrir þeim. Og ég
held að leiðin sem varð fyrir valinu og
sem við mæltum með hafi verið
heppilegri en hin. En Halldór var
mikill sögumaður!“
Innsta leiðin umhverfisvænst
– Önnur stór framkvæmd er
Sundabraut?
„Sundabrautin er stórt verkefni og
kallar á gríðarlega mikla undirbún-
ingsvinnu sem staðið hefur yfir í tíu
ár. Við höfum farið yfir fjölmarga
möguleika og haldið kynningarfundi.
Að þeirri vinnu hefur komið mikill
fjöldi sérfræðinga, innlendra og er-
lendra, og flestir þeir möguleikar
skoðaðir sem mönnum hafa dottið í
hug. Síðan gerist það, eins og oft vill
verða, að menn ranka við sér þegar
nálgast framkvæmdir. Og sitt sýnist
hverjum eins og alltaf þegar stórar
framkvæmdir eru annars vegar, sem
mér finnst eðlilegt, en í raun er búið
að rannsaka flestallar leiðir, eins og
til dæmis jarðgöng. En það sakar
ekki að líta á það aftur.“
– Vegagerðin mælir með innri leið-
inni?
„Við höfum reynt að átta okkur á
því hvernig umferðin leggst á þessi
mannvirki og það sýndi sig að mun-
urinn er ákaflega lítill eftir því hvaða
leið er farin. Þess vegna mælum við
með ódýrustu lausninni af því að
ávinningur er enginn af þeirri dýrari.
Og persónulega held ég að umhverf-
islega og fyrir íbúa í nágrenninu
verði innsta leiðin auðveldust í fram-
kvæmd. En á því hefur fólk að sjálf-
sögðu ólíkar skoðanir.“
– Af hverju ertu þeirrar skoðunar?
„Sundabraut eftir innstu leiðinni
er lág og ekki mikið um klifur, þannig
að loftmengun er einna minnst, auk
þess sem hægt er að skerma hana
nokkuð af hvað hávaða snertir. Teng-
ing inn á Sæbraut er erfið, en það á
líka við um ystu leiðina.“
– En jarðgöng?
„Það er rétt að hafa sem fæst orð
um þau á meðan þau eru aftur til
skoðunar. En það eru ýmsir ann-
markar á þeim, ekki síst þeim löngu
göngum sem rætt er um. Það er
ósennilegt að þau leysi umferðarmál
jafn vel og hinar lausnirnar. Einnig
er mengun í jarðgöngum og við jarð-
gangamunna stórt atriði og nokkuð
dýrt úrlausnarefni í svona fjölförnum
göngum.“
Geldinganes fýsilegur kostur
Sundabraut er bráðnauðsynleg
fyrir þá byggð sem rís á Gufunes-
svæðinu og Geldinganesi, að sögn
Jóns. „Annars verður óþolandi um-
Sundabraut ekki brý
Moldarvegir lítils gutta á hlaðinu í Flugumýrarhvammi urðu
að bundnu slitlagi hringinn um landið með brúm og jarð-
göngum. Pétur Blöndal ræðir við Jón Rögnvaldsson vega-
málastjóra um þróun samgangna á Íslandi og mikilvægi
Sundabrautar, gangagerðar og almenningssamgangna.

 

 

 






 

   

 







 








  
 
 


 


 Þær leiðir sem helst hafa verið ræddar varðandi Sundabraut, innri leið eða land-
mótunarlausn, ytri leið eða hábrú, og svo jarðgöng.