Morgunblaðið - 03.10.2006, Síða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ ÞorbjörgBjarnadóttir
fæddist á Felli í
Skeggjastaða-
hreppi í N-
Múlasýslu 23. jan-
úar 1920. Hún lést á
Hjúkrunarheim-
ilinu Droplaug-
arstöðum 21. sept-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Bjarni
Oddsson, búfræð-
ingur og bóndi á
Bakka, síðar í Mið-
firði, f. á Felli 3. október 1889, d.
18. apríl 1938, og Guðrún Stefanía
Valdimarsdóttir húsmóðir, f. á
Bakka 15. október 1895, d. 22.
september 1972. Systkini Þor-
bjargar eru: Valdimar, f. 10. ágúst
1917, látinn, Oddur Vilhelm, f. 4.
nóvember 1918, látinn, Hildur Að-
albjörg, f. 30. apríl 1922, Theo-
dora Elísabet, f. 3. janúar 1924,
Gunnþór, f. 25. ágúst 1925, látinn,
Gunnhildur Hólmfríður, f. 26.
mars 1928, látin, Magnea Katrín,
f. 5. október 1929, Þórhildur, f.
31. maí 1933, og Rebekka, f. 3.
ágúst 1936.
Þorbjörg giftist 29. desember
1942 Axel Davíðssyni, bónda og
húsasmið, f. á Ytri-Brekkum á
Langanesi 17. nóvember 1921, d.
18. september 1990. Foreldrar
hans voru Davíð Vilhjálmsson,
bóndi á Ytri-Brekkum, f. 25. októ-
ber 1890, d. 1936, og Sigrún
Ragnhildur Sveinbjörnsdóttir
húsmóðir, f. 24. júlí 1905, d. 1953.
Hólmgrímur Sigvaldason. 6) Dav-
íð, byggingameistari, f. 17.11.
1946, kvæntur Selmu Katrínu Al-
bertsdóttur sjúkraliða, f. 20.8.
1943. Börn þeirra eru: a) Bryndís,
látin, b) Svava, maki Bragi Sverr-
isson, c) Axel, og d) Guðmunda
Sigríður, maki Jesper Let Han-
sen. Afkomendur Þorbjargar og
Axels eru um 60. Seinni maður
Þorbjargar var Gunnar Hestnes,
vélstjóri, f. 30. júní 1916, d. 28.
janúar 2003.
Þorbjörg ólst upp á Bakka í
Bakkafirði hjá ömmu sinni, Þor-
björgu Þorsteinsdóttur, og frænd-
fólki sínu þar, Valdimar afi henn-
ar var þá látinn. Þorbjörg lauk
skyldunámi þess tíma og námi við
unglingaskóla á Bakkafirði 1936.
Sautján ára gömul fór Þorbjörg í
Húsmæðraskólann á Hallorms-
stað og stundaði þar bóklegt og
verklegt nám í tvo vetur. Þor-
björg og Axel hófu búskap á Ytri-
Brekkum árið 1940. Þau fluttu til
Þórshafnar árið 1947 og bjuggu
þar mestallan sinn búskap.
Þorbjörg var í stjórn og bóka-
vörður við Bókasafn Þórshafn-
arhrepps, félagi í Kvenfélaginu
Hvöt á Þórshöfn, félagi í Verka-
kvennafélaginu Sókn og Sjúkra-
liðafélagi Íslands. Upp úr 1960
fluttist Þorbjörg til Reykjavíkur
og vann lengst af á sjúkrastofn-
unum, einnig við hótel og veit-
ingastörf. Síðustu starfsár sín
vann hún á Droplaugarstöðum.
Þorbjörg lauk sjúkraliðanámi vor-
ið 1975. Seinustu mánuðina dvald-
ist hún á Hjúkrunarheimilinu
Droplaugarstöðum.
Útför Þorbjargar verður gerð
frá Árbæjarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.
Þorbjörg og Axel
eignuðust sex börn,
þau eru: 1) Elsa Þór-
hildur, f. 1.8. 1940,
gift Pálma Ólasyni
skólastjóra, f. 1.5.
1934. Börn þeirra
eru: a) Helga Jóna,
maki Sveinn Að-
alsteinsson, b) Axel,
maki Tammy J. Ga-
ney, c) Gissur, d)
Davíð, maki Svava
Guðjónsdóttir, e) Óli
Pétur, maki Jóna
María Ásmunds-
dóttir, f) Þorbjörg og g) Pálína,
maki Ingólfur Pétursson. 2)
Björk, kennari, f. 14.1. 1942, gift
Jóni Sveini Pálssyni skólastjóra, f.
28.12. 1933. Börn þeirra eru: a)
Páll, b) Rannveig, maki Baldur
Ingvi Jóhannsson, c) Þorlákur Ax-
el, maki Gunnhildur Hafdís Gunn-
laugsdóttir, d) Sigurður Pétur,
maki Inga S. Guðbjartsdóttir, og
e) Þorsteinn Styrmir. 3) Þyri
skrifstofumaður, f. 26.3. 1943, gift
Ásgeiri L. Guðnasyni rafvirkja-
meistara, f. 31.12. 1938. Börn
þeirra eru: a) Þorbjörg Erla, maki
Páll Ingvar Guðnason, b) Emil
Þór, maki Ingibjörg Ólafsdóttir
og c) Hjördís, maki Steindór
Sverrisson. 4) Stúlka, f. 22.6.
1944, d. sama ár. 5) Þuríður
sjúkraliði, f. 11.10. 1945, d. 8. jan-
úar 2005, giftist Halldóri Erlingi
Ágústssyni yfirvélstjóra, f. 5.12.
1932, d. 2006, þau skildu. Dætur
hennar eru Herborg, maki Ólafur
Þorláksson, og Matthildur, maki
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Elsku mamma mín.
Þakka þér fyrir allt og allt.
Ég veit, þú ert í hlýjum faðmi
þeirra sem biðu þín en vakir yfir
okkur öllum.
Guð geymi þig.
Þyri og Ásgeir.
Að augum mér bar eina bernskusýn –
úr blámanum hófust æskulönd mín,
fjarlægar strendur fjarlægra daga –
(Tómas Guðmundsson).
Þessar ljóðlínur þykja mér eiga
vel við um síðustu dagana í lífi móð-
ur minnar. Henni voru bernsku-
stöðvarnar á Bakka mjög hugleikn-
ar, talaði um vorkvöldin fögru við
Bakkaflóann og rifjaði upp kirkju-
ferðir sem hún fór með ömmu sinni
og öðru heimilisfólki yfir að
Skeggjastöðum, ýmist var farið
gangandi eða á hestum. Hún sagði
frá kvöldvökunum í baðstofunni, þar
voru Íslendingasögurnar lesnar
upphátt í bland við nýrri höfunda
svo sem Gunnar Gunnarsson og
Laxness meðan fólkið sat að vinnu
sinni. Húslestur var lesinn á hverj-
um sunnudegi allt þar til útvarpið
kom til sögunnar en þá var móðir
mín tíu ára. Hún taldi sig hafa verið
heppna að alast upp, nánast sem ein-
birni, hjá ömmu sinni þótt auðvitað
hafi hún stundum saknað foreldr-
anna og systkinahópsins stóra í Mið-
firði.
Móðir mín var af þeirri kynslóð
sem lifði breytingarnar miklu frá
bændasamfélaginu gamla yfir í
tækniveröld nútímans og kunni því
frá mörgu að segja. Hún var ein
þeirra kvenna sem þráðu að ganga
menntaveginn en aðstæður og ald-
arandi á fyrri hluta 20. aldar var
þeim fjötur um fót. Hún naut því
skólavistarinnar í Húsmæðraskól-
anum á Hallormsstað og talaði ávallt
af mikilli virðingu um skólann og frú
Blöndal. Skólinn starfaði á þessum
árum mjög í anda dönsku lýðháskól-
anna. Frú Blöndal taldi að skólinn
ætti að skapa vaxtarskilyrði fyrir
menntun og þroska einstaklingsins,
próf skiptu ekki öllu máli. Hún líkti
skólanum við gróðurreit þar sem
bæri að þroska starfsmöguleika
nemandans bæði í verklegum og
andlegum efnum. Móðir mín minnt-
ist bókmenntafyrirlestra sem frú
Blöndal hélt að jafnaði í skólanum
tvisvar í viku og taldi hana síst hafa
staðið prófessorum nútímans að
baki. Móðir mín var um tíma bóka-
vörður á bókasafninu á Þórshöfn og
lét sér mjög annt um það, segja má
að hún hafi breytt því úr litlu lestr-
arfélagi í alvöru bókasafn. Sjálf las
hún alla tíð mikið, oft langt fram á
nætur, þegar hún var ekki að sauma
á okkur, börnin sín, en hún saumaði
allt á okkur systur, kjóla og kápur,
þar til við tókum sjálfar við þeim
starfa. „Voruð þið ekki allar hjá mér
og allar í rauðum kápum?“ spurði
hún kvöldið áður en hún dó. Hún var
afar myndarleg í öllu heimilishaldi,
bjó til góðan mat og alltaf var fínt og
snyrtilegt í kring um hana hvort sem
húsakynnin voru stærri eða minni.
Eftir að foreldrar mínir hófu búskap
á Ytri-Brekkum pantaði hún nokkr-
ar reyniviðarhríslur frá Hallorms-
stað og gróðursetti sunnan við bæ-
inn, sýnir það vel viðleitni hennar til
að bæta og fegra umhverfi sitt.
Bernskuminningarnar leita á hug-
ann, glaða sólskin, mamma að raka í
rósóttum sumarkjól, pabbi með
Blesu fyrir heyýtunni, við systur
fáum að sitja í heyinu. Jól í bláu stof-
unni, stóri ofninn funheitur, kerta-
ljós á heimasmíðuðu jólatré, einirinn
sem bundinn var á greinarnar ilmar
í bland við eplin sem í þá daga til-
heyrðu aðeins jólum. Ungbarnið sef-
ur í króknum hjá ofninum, foreldr-
arnir ganga með okkur eldri börnin
kringum jólatréð og syngja. For-
eldrar mínir voru einyrkjar sem
urðu að gera hlutina sjálfir og kunnu
sannarlega að gera mikið úr litlu,
hann smíðaði og hún saumaði.
Þau létu ekki erfiðleikana buga
sig. Veikindi föður míns, svæsin
lungnabólga, urðu þó til þess að þau
brugðu búi og fluttu til Þórshafnar.
Einnig veiktist móðir mín af berkl-
um og dvaldi mánuðum saman á
berklahælinu á Vífilsstöðum. Þau
náðu bæði allgóðri heilsu en veik-
indin urðu, beint og óbeint, til þess
að yngsta systir mín fór í fóstur til
afabróður okkar og undirrituð til
afasystur sinnar, þá fimm ára göm-
ul. Auðvitað hefur þetta verið móður
minni erfið reynsla en hún vissi að
fóstrið var gott og samband mitt við
foreldraheimilið rofnaði aldrei. Ég
dvaldist alltaf hjá þeim um lengri
eða skemmri tíma til dæmis alla vet-
urna mína í barnaskóla. Móðir mín
sá um að sauma á mig fötin og jóla-
pakkarnir frá foreldrum og systk-
inum voru mikið tilhlökkunarefni.
Við hjónin hófum okkar búskap á
Þórshöfn og bjuggum þá í næsta
húsi við foreldra mína. Var þá mikill
samgangur, spilað og spjallað en
mamma hafði gaman af að spila
bridge. Eftir að hún flutti til Reykja-
víkur áttum við athvarf hjá henni
með barnahópinn þegar við brugð-
um okkur í bæinn og sparaði hún þá
ekkert til að sem best gæti farið um
okkur.
Á starfsárunum í Reykjavík vann
móðir mín lengst af við umönnun
sjúkra, lengi vel á næturvöktum.
Hún lauk sjúkraliðanámi með glæsi-
brag 55 ára gömul. Hún fylgdist vel
með námi barnabarna sinna og
hvatti þau óspart til að læra. Hún
hafði mjög ákveðnar skoðanir á
mönnum og málefnum og fylgdist
alla tíð vel með þjóðmálaumræð-
unni, var t.d. mikill umhverfissinni
og ekki par ánægð með Kárahnjúka-
virkjun. Þótt móðir mín vildi hafa
fínt í kring um sig og væri alltaf „fín
í tauinu“ tók hún gjarna menn-
inguna fram yfir. Þegar hún heim-
sótti mig til Kaupmannahafnar fyrir
margt löngu vildi hún byrja á að
skoða borgina og fara á söfn og sýn-
ingar áður en kom að búðarferðum.
Hún ferðaðist ekki oft til útlanda um
dagana en naut ferðanna þeim mun
betur.
Þegar móðir mín leit yfir farinn
veg taldi hún sig ríka konu, ekki af
veraldlegum auði, ríkidæmi hennar
voru afkomendurnir, mannauður-
inn, eins og hún orðaði það sjálf.
Hún var lengi vel við allgóða
heilsu og hélt andlegum kröftum til
þess síðasta þótt líkamlegir sjúk-
dómar herjuðu á hana. Hún var sátt
við að kveðja og þess fullviss að ást-
vinirnir frá bernskudögunum tækju
á móti henni. Starfsfólkinu á Drop-
laugarstöðum, sem annaðist hana af
alúð þar til yfir lauk, eru færðar
þakkir svo og öllum öðrum sem
studdu hana og önnuðust þegar
heilsan tók að bila.
Blessuð sé minning hennar.
Björk Axelsdóttir.
Það var einkennileg tilfinning að
sitja við rúmstokkinn hjá Þorbjörgu
ömmu minni og horfa á hana taka
síðasta andvarpið. Langvinnum
barningi lauk og kyrrð færðist yfir
andlit þessarar litlu fallegu konu
sem skipaði stóran sess í lífi mínu.
Það var einnig háð barátta þegar
Þorbjörg amma mín fæddist í af-
takaveðri, lítil og veikburða. Ljós-
móðurinni þótti ráðlegt að senda tvo
fíleflda karlmenn sinn í hvora áttina,
annan til að sækja lyf handa hvítvoð-
ungnum og hinn til að sækja prest-
inn svo skíra mætti hvítvoðunginn.
Amma ólst upp á Bakka í Bakka-
firði við gott atlæti ömmu sinnar,
Þorbjargar Þorsteinsdóttur, og Þór-
hildar frænku sinnar. Hún naut þess
að segja frá æsku sinni … hún lipur í
snúningum að sendast með kaffið á
engjar, ríðandi berbakt. Hún beið
með eftirvæntingu eftir því að sest
væri við útvarpstækið og hlustað
eða lesið upphátt úr blöðum sem
bárust í sveitirnar. Ekki þótti henni
heldur leiðinlegt að hlusta á full-
orðna fólkið ræða pólitík. Amma var
fróðleiksfús og las mikið. Landa-
fræði Karls Finnbogasonar og Ís-
landssaga Jónasar frá Hriflu voru í
sérlegu uppáhaldi hjá henni og vitn-
aði hún oft í þann fróðleik þegar
skólamál nútímans bar á góma.
Verst af öllu þótti henni að Íslend-
ingar skyldu slíta konungssamband-
inu við Dani.
Ung að árum sigldi amma með
strandferðaskipi austur á firði og
settist á skólabekk á Hallormsstað
hjá Sigrúnu Blöndal skólastýru, sem
hún mat mikils. Þar var nú aldeilis
ekki bara kennd grautargerð heldur
voru bóklegar greinar og íslensk
menning í hávegum höfð.
Í byrjun seinni heimsstyrjaldar
giftist Þorbjörg Axel Davíðssyni og
eignuðust þau sex börn. Fyrstu hjú-
skaparárin bjuggu þau á Ytri-
Brekkum en fluttu síðan til Þórs-
hafnar. Fyrstu æviárin mín áttum
við heima í sama húsi og naut ég
góðs af því enda tók amma gjarnan
upp hanskann fyrir mig. „Af hverju
látið þið barnið gráta svona,“ spurði
hún, þegar ég stóð á öndinni af
frekju. Á menntaskólaárum mínum
bjuggum við aftur undir sama þaki.
Þá bjó ég á heimili hennar í Reykja-
vík við einstaklega gott atlæti og
margvísleg heilræði.
Þorbjörg amma flutti suður og
vann lengi á Kleppi. Hún náði góðu
sambandi við vistmenn og þótti vænt
um þá. Árið 1975 lauk hún sjúkralið-
anámi með glæsibrag, elst nemenda
í hópnum. Hún hóf störf á Droplaug-
arstöðum þegar það heimili var
stofnað og sinnti gamla fólkinu af
mikilli alúð. Það urðu svo örlög
hennar að eyða síðustu ævidögum
sínum á því heimili við gott atlæti
starfsfólksins. Hún var annáluð fyr-
ir myndarskap og hafði gott verks-
vit. Henni var ekkert óviðkomandi
og hún hafði ákveðnar skoðanir.
Pólitík og trúmál voru ofarlega í
huga. Hún var mikil félagsvera og á
mannamótum, sérstaklega þar sem
reykingar tíðkuðust, var hún hrókur
alls fagnaðar.
Þorbjörg amma var mælanleg
hetja í mínum augum og óhrædd við
að framkvæma það sem hún ætlaði
sér. Á miðjum aldri langaði hana til
að keyra bíl, þá dreif hún sig í öku-
tíma, náði bílprófinu og keypti sér
bíl.
Blessuð sé minning hennar.
Helga Pálmadóttir.
Elsku amma. Skilur nú leiðir eftir
ríflega 40 ára samfylgd. Fyrstu
minningarnar um þig tengjast ferð-
um þínum austur fyrir fjall þegar þú
komst í heimsókn í Sigtúnið. Mér er
minnisstætt hversu vel til hafðar við
systurnar vorum um hárið þegar þú
dvaldir hjá okkur. Fléttaðar frá enni
og aftur á bak og saumavélarolía
borin á, svo endarnir stæðu ekki út
úr. Þá minntist þú oft á hversu fal-
legt hárið yrði ef það væri þvegið
upp úr kúahlandi, ég þakkaði guði
fyrir að við byggjum ekki í sveit. Oft
komuð þið færandi hendi með litlar
gjafir að utan sem sannarlega vöktu
lukku hjá okkur systkinunum, háls-
men, myndir og ýmislegt smádót.
Stundum fórum við fjölskyldan til
Reykjavíkur og gistum þá gjarnan.
Laufabrauðsgerð og jólaboð ásamt
fleirum úr stórfjölskyldunni gleym-
ast seint.
Heimsóknirnar til þín einkennd-
ust af dekri. Þið Gunnar voruð búin
að fylla ísskápinn af góðgæti og allt-
af voru ís og ávextir ásamt vínberj-
um sem sáust sjaldan fyrir austan.
Ekki skemmdi nú fyrir að fá útlent
nammi sem Gunnar kom með úr
siglingunum. Þegar þú bardúsaðir
við að koma upp veisluborðinu send-
ir þú Gunnar oft með okkur í strætó
sem var ein uppáhaldsiðja mín
ásamt því að máta af þér föt og skó.
Helst voru farnir tveir hringir Nes-
Háaleiti með þristinum. Seinna þeg-
ar ég fór sjálf að fara til Reykjavíkur
var nú ekki ónýtt að eiga þig að í
borginni. Þú lóðsaðir mig um allan
bæ og fórst með mig í búðir og á
kaffihús. Hafði ég þar forskot á vin-
konurnar þar sem ég rataði um allt
og kunni meira að segja á strætó. Í
þessum ferðum var mikið spjallað
um alla heima og geima en þú hafðir
sko gaman af því. Við vorum kannski
ekki alltaf sammála en skildum aldr-
ei ósáttar. Þú varst víðlesin og bráð-
gáfuð og hafðir gaman af að segja
sögur. Þegar ég var sjálf farin að
búa og þú komst í heimsókn átti ég
oft Grand- eða sérrístaup handa
okkur með spjallinu, en það fannst
þér nú ekki slæmt. Snyrtimennska
var þitt aðalsmerki, ég minnist þess
aldrei að hafa séð ryk í þínum hýbýl-
um. Gestrisni þín á engan sinn líka.
Ég á eftir að sakna þín elsku
amma mín og takk fyrir allt.
Hjördís.
Amma hefur nú kvatt þennan
heim, södd lífdaga og sátt við guð og
menn. Minning hennar mun lifa
áfram í huga okkar systra. Hér var á
ferðinni stór kona í óeiginlegri
merkingu þess orðs því þrátt fyrir
að amma hafi ekki verið hávaxin var
hún risavaxinn persónuleiki. Þeir
sem kynntust ömmu fóru ekki var-
hluta af því.
Amma kom eins fram við alla og
henni var mjög svo umhugað um þá
sem minna mega sín í samfélaginu
og hvers kyns óréttlæti kunni hún
illa. Amma vann við umönnun stóran
hluta af starfsævi sinni og er okkur
m.a. mjög minnisstætt þegar hún
uppfræddi okkur krakkana um að
þeir sem væru sjúkir á geði væru
ekkert öðruvísi en annað fólk.
Amma var hreinskilin og hrein-
skiptin með endemum og lét skoð-
anir sínar á mönnum og málefnum
óspart í ljós. Hún taldi það mikinn
ókost að vera skoðanalaus og hafði
gaman af hvers konar rökræðum,
allt frá pólitískum umræðum yfir í
andleg málefni. Hún var mjög
áhugasöm um náttúrulækningar og
pældi mikið í öllu því er sneri að
grasalækningum og andlegum mál-
efnum. Amma vildi miklu heldur að
ungt fólk læsi bækur og spjallaði
saman en að það héngi yfir sjón-
varpi. Hún var ávallt reiðubúin að
spjalla við okkur og ein af okkar
bestu æskuminningum tengist því
þegar hún sagði okkur draugasögur
og las úr þjóðsögunum fyrir okkur
fyrir svefninn þegar við gistum hjá
henni í Stóragerðinu.
Amma lagði mikið upp úr því að
vera ávallt fín og vel tilhöfð, hún
taldi t.d. mjög mikilvægt að vera
mjög fín um hárið, þrátt fyrir að hún
væri bara á leið í matvörubúð. Enda
var hún ávallt mjög glæsileg þegar
hún fór á mannamót. Seinna meir
nutum við systur góðs af þessum
fágaða fatasmekk þegar flíkurnar
hennar ömmu komust aftur í tísku
mögum áratugum seinna. Fötin
voru í geymslunni hjá henni og lán á
þeim var auðsótt.
Amma var sérstaklega mikil sel-
skapsdama og þegar vel lá á henni í
veislum átti hún það til að fanga alla
athygli viðstaddra með skemmti-
legri framkomu og fjörugum um-
ræðum. Vinir okkar systra sem hittu
hana í útskriftarveislum hjá okkur
höfðu sérstakt orð á því hve amma
væri skemmtileg, hún náði vel til
þeirra þrátt fyrir áratuga aldurs-
mun.
Amma hafði að sjálfsögðu mjög
ákveðnar skoðanir á öllu því er sneri
að hegðun ungra stúlkna og hvað
væri viðeigandi í þeim efnum, við
systur fórum að sjálfsögðu ekki á
mis við þennan fróðleik og búum vel
að enn í dag. Við ömmustelpurnar
viljum þakka fyrir allar góðu stund-
irnar og kynni af sterkri og
skemmtilegri konu, minningarnar
Þorbjörg Bjarnadóttir