Morgunblaðið - 04.04.2007, Page 6

6 MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
ÞAÐ er sjálfsagt að kaupmenn leggi meiri
áherslu á það við fólk, að það noti taupoka eða
aðra margnota poka, þegar það fer í verslunar-
leiðangur, fremur en plastpoka eins og algengt
er. Þetta segir Sigurður Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu.
Fram kom í frétt Morgunblaðsins á mánudag,
að yfirvöld í San Francisco í Kaliforníu hefðu
gripið til þess ráðs að banna plastpokana í stór-
mörkuðum og helstu lyfjaverslunum. Íbúar
borgarinnar nota árlega um 181 milljón plast-
poka en notkunin hefur óæskilegar afleiðingar
með tilliti til verndunar vistkerfa og umhverf-
isins.
Sigurður segir, að á sínum tíma hafi verið
tekið á plastpokanotkun hér á landi með því að
innheimta gjald fyrir pokana en sú gjaldtaka
hófst með stofnun pokasjóðs fyrir rúmum ára-
tug. Söluverð pokanna hefur verið hærra en
kostnaðarverð og hefur ágóðinn runnið í sjóð-
inn, sem svo veitir styrki til verkefna á borð við
landgræðslu og til menningarmála.
Salan minnkaði eftir að
pokasjóður var stofnaður
Að sögn Bjarna Finnssonar, formanns
stjórnar Pokasjóðs, minnkaði sala á plastpok-
um strax um 30% eftir að farið var að selja þá.
Það hafi enda verið markmiðið með gjaldtök-
unni. Hann segir það ekki hafa verið mælt ný-
lega hvort pokasalan hafi aukist aftur en hugs-
anlegt sé, að fólk sé orðið vant því að greiða
fyrir þá og velti ekki fyrir sér verðinu í sama
mæli og fyrr.
Bjarni segir að sjö krónur af hverjum seld-
um poka renni í sjóðinn. Í fyrra hafi verið út-
hlutað styrkjum úr honum fyrir um 150 millj-
ónir króna.
Taupokarnir uppseldir
Landvernd lét fyrir um sex árum útbúa um
600 taupoka til að nota við innkaup og voru þeir
seldir á um 700 krónur stykkið. Að sögn Bryn-
dísar Þórisdóttur, verkefnisstjóra vistverndar
í verki hjá Landvernd, er tæpt ár síðan pok-
arnir seldust upp en samtökin hafa enn ekki
ákveðið hvort nýir verði gerðir. Segir hún, að
markmiðið með framleiðslu taupokanna hafi
verið að fá fólk til þess að nota þá fremur en
plastpoka.
Bryndís bendir á að svipaðir pokar hafi feng-
ist víðar, t.d. í verslunum, að minnsta kosti
tímabundið. Hafi Landvernd hvatt fólk til þess
að nota margota poka og meðal annars gert
það á kynningar- og fræðuslufundum og með
heimsóknum í skóla.
Vildum að fólk væri meðvitaðra
„Við vildum að fólk væri meðvitaðra,“ segir
Bryndís þegar hún er spurð hvort hún telji að
almenningur sé duglegur við að tileinka sér
vistvæna lifnaðarhætti. Landvernd telji þó að
það hafi orðið mikil vakning á síðustu árum.
Fólk sé farið að átta sig á því að málið snúist
ekki aðeins um að flokka sorp, heldur þurfi að
huga að fleiri þátttum. Yngsta fólkið virðist þó
einna síst vera vakandi fyrir þessu. „Þetta er
að aukast hratt en við eigum mjög langt í land,“
segir hún.
Bryndís kveðst einnig telja að kaupmenn
mættu vera duglegri við að hvetja fólk til að
nota taupoka eða aðra margnota poka við inn-
kaup. „En á þessum síðustu tveimur árum hef-
ur það þó aukist, að þeir bjóði slíka poka til
sölu,“ segir hún.
Ríkari áhersla á margnota poka
Margir Íslendingar kaupa plast-
poka undir varninginn þegar
matarinnkaup eru gerð í stað
þess að taka fjölnota poka með í
búðina. Vitundin um vistvæna
lifnaðarhætti hefur aukist und-
anfarin ár þótt enn sé langt í
land í þeim efnum.
Gamalt og gott Áður fyrr notuðu margir innkaupanet en svo ruddu plastpokarnir sér til rúms.
Í HNOTSKURN
»Margir kaupa alltaf plastpoka þegar þeir gera matarinnkaup og er áætlað aðmeira en 500 milljarðar plastpoka séu notaðir í heiminum á ári hverju. Allt að þrjú
prósent þeirra lenda sem hluti rusls sem ekki er urðað.
» Hér á landi minnkaði notkun plastpoka um 30% eftir að farið var að taka gjaldfyrir þá. Pokasjóður hefur ekki mælt nýlega hvort notkunin hafi minnkað enn
frekar, eða hugsanlega aukist á ný.
BLÚSFÉLAG Reykjavíkur sæmdi í gær tónlistarmanninn góðkunna KK, Kristján Kristjánsson, nafnbótinni Blús-
maður ársins, við setningu Blúshátíðar í Reykjavík 2007 á Nordica hóteli. Þórdís Hlöðversdóttir tók bangsann sinn
með sér á hátíðina og nutu þau bæði tónlistar KK. Blúshátíðin er nú haldin í fjórða sinn.
Morgunblaðið/Kristinn
Með bangsann á blúshátíð
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
KOSTNAÐUR við S-merkt lyf á
Landspítala – háskólasjúkrahúsi
(LSH) hefur það sem af er þessu ári
aukist langt umfram almennar verð-
lagsforsendur eða um 35% miðað við
sama tímabil í fyrra. Til kaupa á S-
merktum lyfjum eru ætlaðar á þessu
ári 1.986 milljónir króna. Á fyrstu
tveimur mánuðum ársins hafa verið
notuð S-merkt lyf fyrir 351 m.kr. eða
17,7% af heildarfjárveitingunni. Í
janúar og febrúar á síðasta ári var
kostnaður við S-merkt lyf á spítalan-
um rúmlega 259 milljónir króna.
Þetta kemur m.a. fram í nýjum
starfsemisupplýsingum spítalans.
Með sama áframhaldi má áætla að
kostnaður vegna S-merktra lyfja fari
um 6% fram úr heimildum eða um
120 milljónir króna.
Ný lyf og breytt notkunar-
mynstur
Notkun S-merktra lyfja lýtur
ströngum reglum á sjúkrahúsinu,
enda vandmeðfarin, og ný lyf í þeim
flokki eru ekki tekin í notkun nema
ljóst sé af vísindarannsóknum að þau
færi sjúklingum umtalsverða bót,
segir í grein sem María Heimisdótt-
ir, sviðsstjóri hag- og upplýsinga-
sviðs, ritar.
María segir að auk innleiðingar
nýrra lyfja bætist stöðugt við ný
þekking á þessu sviði sem hefur í för
með sér breytingar á notkunar-
mynstri eldri lyfja og getur leitt til
aukins kostnaðar. Annars vegar hef-
ur komið í ljós að sum S-merkt lyf
sem verið hafa í notkun um nokkurt
skeið geta gagnast mun breiðari
sjúklingahópi en áður var talið. Á
það við t.d. um lyf við brjóstakrabba-
meini (Herceptin) og alvarlegum
gigtsjúkdómum (Remicaid). Hins
vegar hefur reynslan leitt í ljós að
sum þessara lyfja þarf að gefa í
stærri skömmtum eða hefja notkun
fyrr en áður var talin ástæða til.
Þessi aukna notkun kemur meðal
annars fram í vaxandi fjölda heim-
sókna á dag- og göngudeildir gigt-
lækninga og blóð- og krabbameins-
lækninga en þar eru ofangreind lyf
mest notuð. Ávinningur sjúklinga af
aukinni notkun slíkra lyfja er skýr,
en óneitanlega hefur þessi þróun
mikil áhrif á rekstrarafkomu spítal-
ans. „Hér er úr vöndu að ráða,“
skrifar María.
Kostnaður við
S-merkt lyf
stóreykst
Á fyrstu tveimur mánuðum ársins hafa
verið nýtt 17,7% af fjárveitingu ársins
Aukning S-merkt lyf eru eingöngu
gefin á sjúkrahúsum.
EKKI verður af upphaflegum
áformum um að nota nýtt fyrirkomu-
lag við rekstur hjúkrunarheimilis
sem verið er að byggja við Boðaþing
í Kópavogi. Heimilið verður rekið
með daggjöldum líkt og flest önnur
hjúkrunarheimili sem rekin eru hér
á landi. Gunnar Birgisson, bæjar-
stjóri í Kópavogi, segir að heilbrigð-
isráðuneytið hafi ekki fallist á hug-
myndir bæjaryfirvalda í Kópavogi
og því verði stuðst við daggjalda-
kerfið. Þegar málið var kynnt á síð-
asta ári var því lýst yfir að áformað
væri að félagslegt forræði heimilis-
fólksins yrði meira en nú er í öldr-
unarþjónustu hérlendis. Grundvall-
arhugmyndin á bak við
rekstrarformið var sú að heimilisfólk
héldi sínum tekjum og greiddi sjálft
opinber útgjöld, s.s. húsaleigu og
fæði, hita og rafmagn, en að hið op-
inbera greiddi fyrir hjúkrun og að-
hlynningu. Fyrirmyndin að rekstr-
arforminu var að hluta til sótt til
Danmerkur.
Gunnar sagði ekki útilokað að
þetta rekstrarform sem fyrirhugað
var að nota við Boðaþing yrði notað
síðar, en viðræður við heilbrigðis-
ráðuneytið hefðu leitt til þess að not-
ast yrði við daggjaldakerfið á þessu
heimili.
Reiknað er með að hjúkrunar-
heimilið við Boðaþing verði tilbúið í
lok árs 2008 eða í byrjun árs 2009.
Daggjöld við Boðaþing