Morgunblaðið - 04.04.2007, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Halldór Jónsson | 3. apríl
Bannsöngur blaðsins
míns
MARGT er breytt í
þjóðfélaginu frá því að
ég man fyrst eftir mér.
Um margt er það end-
urlausn frá útbreiddu
basli og fátækt fólks.
Þá voru flestir í lægri
tekjuhópum. Fleiri fannst manni þó
vera ánægðir en í dag, enda var
skorturinn sameign allra. Þeir sem
voru taldir ríkir á Íslandi í mínu ung-
dæmi þættu það ekki í dag. Í kenn-
arastéttinni voru fleiri karlar en
konur, virðulegir menn sem gáfu
manni á’ann ef með þurfti, sem
þurfti reglulega. Konur unnu heima
og leikskólar voru ekki til.
Meira: halldorjonsson.blog.is
Jónas Gunnar Einarsson | 28. mars
Auðlindafrumvarpið
kosningaleikrit?
VINGJARNLEG rödd
í símanum spyr: Ertu
fylgjandi eða andvígur
þjóðareign á nátt-
úruauðlindum?
Svar: Fylgjandi!
Spurning: Telurðu
nægan tíma til að afgreiða frá Al-
þingi fyrir þinglok frumvarpið um
breytingu á stjórnarskránni sem
kveður á um þjóðareign á nátt-
úruauðlindum?
Svar: Já, með nægum vilja og
samstöðu um breytingar!
Enga útúrdúra!
Meira: jonasgunnareinarsson.blog.is
Magnús Lárusson | 3. apríl
Spilafíkn og ábyrgð
stjórnvalda
FJÁRHÆTTUSPIL
var til skamms tíma
ýmist bannað eða litið
hornauga á Vest-
urlöndum. Þetta hefur
breyst hratt á síðustu
árum og eru á því ýms-
ar skýringar. Aukin velmegun og
frjálsræði á ýmsum sviðum hefur ýtt
undir þessa þróun og stjórnvöld séð
sér leik á borði að fjármagna mörg
þjóðþrifamál án þess að auka skatt-
heimtu.
Meira: magnuslarusson.blog.is
Guðjón Bergmann | 3. apríl
Stífla í kerfinu
Á SÍÐASTA reyklausa námskeiðinu
sem ég hélt nú í byrjun
janúar kom til mín
kona og sagði mér frá
því að dóttir hennar
væri hjúkrunarfræð-
ingur. Dóttirin hafði
sagt konunni að ef hún
hætti ekki að reykja myndi hún ekki
sjá um hana ef hún veiktist, að hún
gæti þá kennt sjálfri sér um heilsu-
brestinn.
Meira: gudjonbergmann.blog.is
Guðlaug Helga Ingadóttir | 28. mars
Ein til frásagnar
AÐ KVÖLDI hins 11. janúar sl.
ákvað ég að láta verða
af því að lesa bókina,
sem ég lét taka frá fyr-
ir mig á bókasafninu.
Hún hefur legið á nátt-
borðinu mínu síðan
fyrir áramót, ég vissi
fyrir víst að þetta yrði krefjandi og
erfið lesning og beið eftir sjálfri mér,
að ég yrði tilbúin. Ég hélt að trúlega
myndi ég kannski sofa illa og finna
til í sálinni, en mér fannst eins og
þetta væri skyldulesning fyrir mig.
Þetta er jú saga konu sem lifir núna
og er fáeinum árum yngri en ég.
Meira: trunkona.blog.is
Unnur Valborg Hilmarsdóttir | 2. apríl
Þrisvar sinnum meiri
afköst?
„ÞESSAR reglur
hljóta að virka fyrst
þær hafa verið til í all-
an þennan tíma,“
heyrði ég haft eftir
ónefndum íslenskum
forstjóra sem ræddi
við starfsmenn sína um
nýlega birta grein í vikuritinu Eco-
nomist. Greinin sú ber yfirskriftina
„Samræðulistin“ og fjallar um upp-
runa og sögu þeirra samræðulög-
mála sem mælskustu menn und-
anfarinna árhundraða hafa byggt á.
Orð forstjórans vísa í undirtitil
greinarinnar – „með undraverðum
hætti standast samskiptalögmál tím-
ans tönn“.
Meira: unnurvalborg.blog.is
Ólafur Guðsteinn Kristjánsson | 3. apríl
Að drepa eða ekki
drepa … hval
AUÐVITAÐ hefir ver-
ið fjallað um hvalveið-
arnar hér í þýskum
fjölmiðlum og það þarf
ekki að koma á óvart
að sú umfjöllun hefir
verið af neikvæðum
toga. Undirritaður hefir að vísu ekki
séð eða heyrt Íslandi líkt við Norð-
ur-Kóreu, líkt og hvalurinn Paul
Watson hefir gert, en engu að síður
má ljóst vera að hvalveiðarnar eru
ekki settar í samhengi við álfa-krútt,
flotta og sérstaka Bjarkar-lega tón-
list eða heildrænt náttúrlegt sam-
hengi; íslenska veiðimanna-
samfélagið.
Meira: olafurgudsteinn.blog.is
Kristinn Þór Jakobsson | 3. apríl
Ísland fyrir
Íslendinga?
ÁGÆTI ný- Íslend-
ingur, ég vil bjóða þig
velkominn heim og
vona svo sannarlega að
þú þurfir ekki að líða
fyrir skoðanir fárra
misviturra stjórnmála-
manna. Því mig langar til að þér líði
betur hér á landi en þér leið í því
landi sem þú kallar föðurland þitt.
Þegar þú lítur yfir Þingvelli eða
skoðar Lista- eða Þjóðminjasafn Ís-
lands eða horfir á íslenska hönnun,
óska ég þess helst að þú finnir fyrir
stolti – vegna þess að allt þetta er
þitt.
Meira: kristinnthorjakobsson.blog.is
Sindri Freyr Steinsson | 3. apríl
Gerum strætó í
Reykjavík ókeypis
NÝLEGA birtist í
Morgunblaðinu grein
þess efnis að farþegum
Strætisvagna Ak-
ureyrar hefði fjölgað
um 60 prósent eftir að
fargjöld voru felld nið-
ur þar um síðastliðin áramót. Skipt-
ar skoðanir hafa verið á nýju leiða-
kerfi Strætó BS á
höfuðborgarsvæðinu og þó farþega-
fjöldi hafi vissulega aukist um nokk-
ur prósent eftir þær breytingar
kemst hann ekki nærri fjölgun far-
þega á Akureyri.
Meira: sindrifreyr.blog.is
Önundur Ásgeirsson | 3. apríl
Málfar Laugvetninga
og „Reygvíginga“
Í LOK ágústmánaðar
sl. gaf Íslenzk mál-
nefnd í samvinnu við
JPV-útgáfuna út nýja
orðabók undir heitinu
STAFSETNING-
ARORÐABÓKIN.
Þetta hæversklega nafn er lokaátak
margra ára starfs við rannsókn á ís-
lenzku máli og nú skyldu allir Ís-
lendingar beygja sig undir klafann.
Þetta er hin eina, sanna og rétta ís-
lenzka sem er í „samræmi við vilja
stjórnar Íslenzkrar málnefndar“
(formáli bls. 9), allir skulu tala og
skrifa þannig héðan í frá.
Meira: onundurasgeirsson.blog.is
UMRÆÐAN
ÁTTATÍU og ein þjóð auk Evr-
ópusambandsins undirritaði alþjóða-
samning Sameinuðu þjóðanna um
réttindi fatlaðra á föstudag. Aldrei
fyrr hafa svo margar þjóðir samein-
ast um einn sáttmála á aðeins einum
degi.
Fjölmenni á ráðstefnu félags-
málaráðuneytisins og fleiri aðila um
strauma og stefnur í félagslegri
þjónustu, sem haldin
var á Nordica hóteli,
fylgdist með beinni
sjónvarpsútsendingu
frá New York þegar
Harald Aspelund,
varafastafulltrúi Ís-
lands gagnvart Sam-
einuðu þjóðunum, und-
irritaði samninginn og
viðbótarbókun hans
fyrir Íslands hönd.
Betri endi á vel heppn-
aðri og óvenjulega fjöl-
sóttri ráðstefnu er ekki
hægt að hugsa sér.
Verndar réttindi milljóna
Samningurinn er afrakstur fimm
ára viðræðna með virkri þátttöku
hagsmunasamtaka fatlaðra og geð-
fatlaðra. Honum er ætlað að tryggja
og vernda réttindi um 650 milljóna
fatlaðra einstaklinga um heim allan.
Með undirritun Íslands tekur ís-
lenska þjóðin þátt í að breiða út
þann boðskap að fatlaðir og aðrir
skuli standa jöfnum fótum. Mann-
gildi þeirra sé hið sama. Óheimilt sé
að mismuna fötluðum og geðfötl-
uðum. Eyða skuli fordómum og líta
til færni fatlaðra einstaklinga og
möguleika þeirra til þátttöku á öll-
um sviðum þjóðlífsins, svo sem hvað
snertir atvinnu, menntun, heilbrigð-
isþjónustu, samgöngur og aðgang að
réttaraðstoð.
Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna,
UNICEF, óttast að 90% fatlaðra
barna í þróunarlöndunum njóti ekki
skólagöngu. Alþjóða þróunarstofn-
unin í Bretlandi telur að barnadauði
meðal fatlaðra sé í sumum löndum
ferfalt meiri en annarra en það gæti
bent til útburðar. Fæstar þjóðir búa
við löggjöf eins og Íslendingar sem
tryggir réttindi fatlaðra. Innan við
50 þjóðþing hafa sett slík lög. Þess
vegna markar samningurinn svo
sannarlega tímamót. Hann er bind-
andi fyrir þær þjóðir sem sam-
þykkja hann.
Til viðbótar samningnum und-
irrituðum við ásamt 43 öðrum þjóð-
um valfrjálsan viðauka sem veitir
málskotsrétt til sérfræðinefndar á
sviði réttinda fatlaðra
þegar önnur úrræði í
viðkomandi landi hafa
verið tæmd.
Undirritun Íslands á
föstudaginn staðfestir
að við höldum áfram á
þeirri braut sem við
höfum markað okkur
og ætlumst til að
mannréttindi fatlaðra
um heim allan séu virt.
Verkaskipting ríkis
og sveitarfélaga
Framundan er um-
fangsmikið samvinnuverki ríkis og
sveitarfélaga þar sem fjallað er um
flutning málefna fatlaðra og málefna
aldraðra til sveitarfélaga. Ítrekað
hefur verið fjallað um mikilvægi
þess að nærþjónusta verði flutt til
sveitarfélaganna. Kannanir sýna að
fyrir því er almennur stuðningur.
Skýr afstaða kemur jafnframt fram
í skorinorðri ályktun frá landsþingi
Sambands íslenskra sveitarfélaga.
Ríkt hefur ánægja með verkefni
sem byggjast á samþættingu fé-
lagslegrar þjónustu á þessum svið-
um og heilbrigðisþjónustu sem veitt
er af hálfu ríkisins. Þeir sem við eig-
um að þjóna hverju sinni spyrja ekki
hver veitir þjónustuna heldur hvort
hún sé fyrir hendi og hve góð hún
er.
Almenn samstaða er um að öldr-
uðu fólki sé gert kleift að halda eigið
heimili eins lengi og kostur er, einn-
ig þótt það þarfnist aðstoðar með
heimaþjónustu og heimahjúkrun.
Sama gildir um fatlað fólk. Að það
eigi kost á sjálfstæðu heimilishaldi
með því einkarými sem stenst kröf-
ur um friðhelgi einkalífsins, hvernig
sem fötlun þess er háttað. Krafa
dagsins í þessum efnum snýst því
ekki síst um sjálfræði, mannlega
reisn og friðhelgi. Mannréttindi sem
við teljum öll sjálfsögð.
Stefna í mótun
Þessi viðhorf endurspeglast í
stefnumótun félagsmálaráðu-
neytisins í málefnum fatlaðra barna
og fullorðinna til ársins 2016.
Grunnáföngum hennar er lokið, síð-
ustu umsagnirnar að berast og á
ráðstefnunni Mótum framtíð, sem
upp undir 700 manns sóttu, komu
fram ýmsar gagnlegar ábendingar
sem farið verður yfir í ráðuneytinu.
Stefnumótun af þessu tagi er sífellt
breytingum undirorpin og verður að
taka mið af aðstæðum hverju sinni.
Ætlunin er að endurskoða ýmis at-
riði hennar á hverju ári.
Ég vil draga fram þrjú almenn
markmið:
 Fyrir árið 2016 njóti allt fatlað
fólk á Íslandi sambærilegra
lífskjara og lífsgæða og aðrir
þegnar þjóðfélagsins.
 Fyrir árið 2016 verði fagleg
þekking og færni starfsfólks á
við það sem best gerist í Evr-
ópu.
 Fyrir árið 2016 verði verklag
og gæði þjónustunnar á við
það sem best gerist í Evrópu.
Í þessum háleitu markmiðum
felst mikil áskorun fyrir okkur öll,
stjórnvöld, hagsmunasamtök og síð-
ast en ekki síst einstaklingana
sjálfa. Ég er þó ekki í nokkrum vafa
um að við náum þeim með sameig-
inlegu átaki og höldum áfram að
vera í fararbroddi í alþjóðlegum
samanburði.
Mótum bjarta framtíð
Eftir Magnús Stefánsson »Undirritunin stað-festir að við höldum
áfram á þeirri braut
sem við höfum markað
okkur …
Magnús Stefánsson
Höfundur er félagsmálaráðherra.
AÐ UNDANFÖRNU hefur mikil
umræða átt sér stað um verndun
lands þar sem sjónarmið um upp-
byggingu stóriðju og verndun lands
takast á. Þessi umræða hefur snúist
um það hvernig menn sjá fyrir sér
að landið okkar verði nýtt í framtíð-
inni. Það er afar mik-
ilvægt að af hálfu rík-
isvaldsins sé sett fram
skýr stefnumótun um
landnotkun sem varðar
almannahagsmuni. Í
skipulagsmálum þjóð-
arinnar skortir sárlega
einhvern samnefnara
þar sem ríkisvaldið
getur sett fram stefnu
sína um nýtingu lands
og samþætt ólíka mála-
flokka. Hér verður
fyrst og fremst um að
ræða stefnumótun um
landnotkun svo sem um grunngerð á
landsvísu eins og samgöngukerfi,
orkuöflunar- og dreifikerfi, nátt-
úruvernd, útivist og aðra landnotkun
á svæðum sem varðar almannahags-
muni. Slík svæði eru til að mynda
miðhálendi Íslands þar sem tekist
hefur verið á um hvernig framtíð-
arnotkun á að vera.
Landsskipulagsáætlun í sam-
ráði við sveitarfélög
Í frumvarpi til skipulagslaga sem
ég lagði fram á Alþingi en náðist
ekki að afgreiða, er lagt til að rík-
isvaldinu verði falið skýrt hlutverk
varðandi stefnumótun í skipulags-
málum. Svokölluð landsskipulag-
sáætlun er ætlað að vera tæki
stjórnvalda til að setja fram stefnu
stjórnvalda hverju sinni um land-
notkun sem varðar almannahags-
muni, t.d. hvað varðar samgöngu-
mál, orkunýtingu og náttúruvernd.
Eins og í gildandi skipulags- og
byggingarlögum verð-
ur hins vegar höf-
uðábyrgð á skipulags-
gerð áfram hjá
sveitarfélögum. Mark-
miðið með lands-
skipulagsáætlun er
m.a. að til verði farveg-
ur til að samræma op-
inberar áætlanir um
landnotkun s.s. um
orkunýtingu og línu-
lagnir og samgöngumál
þjóðarinnar og síðast
en ekki síst nátt-
úruverndaráætlun Al-
þingis. Gert er ráð fyrir að lands-
skipulagsáætlun sé bindandi fyrir
sveitarfélög þegar þau vinna sitt
skipulag. Landsskipulagsáætlun
verður unnin í víðtæku samráði við
sveitarfélög, hagsmunaaðila og þær
stofnanir og ráðuneyti sem hlut eiga
að máli. Auk þess mun lands-
skipulagsáætlun fá víðtæka op-
inbera kynningu þar sem áhersla er
m.a. á að kalla eftir athugasemdum
almennings.
Mikilvægt leiðarljós
Gert er ráð fyrir að lands-
skipulagsáætlunin verði lögð fram á
Alþingi sem tillaga til þingsályktun-
ar árið 2009 og fjalli um stefnumörk-
un á miðhálendinu. Þar yrði horft til
þátta eins og verndar og nýtingu
náttúruauðlinda, samgöngukerfis og
uppbyggingu ferðaþjónustu. Með
áætluninni væri hægt að taka af-
stöðu til þess á hvaða svæðum ætti
að fara fram frekari uppbygging
vatnsafls- og jarðvarmavirkjana,
línulagna og annarra framkvæmda
sem varða heildarhagsmuni sam-
félagsins.
Svipuð þróun varðandi stefnumót-
un ríkisvaldsins í skipulagsmálum
hefur átt sér stað í skipulagsmálum í
nágrannalöndum okkar. Í Dan-
mörku, Finnlandi og Noregi hafa
stjórnvöld markað samræmda
skipulagsstefnu á landsvísu. Í öllum
þessum löndum er samræmdri
skipulagsstefnu fyrst og fremst ætl-
að að skapa leiðarljós fyrir skipu-
lagsgerð á svæðis- eða sveitarfé-
lagastigi og setja fram stefnu sem
varðar stærri hagsmuni, en jafn-
framt er gengið út frá því að höf-
uðábyrgð á skipulagi sé hjá sveit-
arfélögunum.
Náttúruvernd er
ein tegund landnýtingar
Eftir Jónínu Bjartmarz »Markmiðið meðlandsskipulagsáætl-
un er m.a. að til verði
farvegur til að sam-
ræma opinberar áætl-
anir um landnotkun.
Jónína Bjartmarz
Höfundur er umhverfisráðherra.