Morgunblaðið - 13.07.2007, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. JÚLÍ 2007 23
flest okkar höfum valið þá lífsleið að vinna
við fisk í þessum litla bæ, höfum við metn-
að fyrir því sem við erum að gera og órétt-
látar ásakanir í okkar garð stinga sárt.
Afsökun frá Morgunblaðinu mundi
tryggja því aftur áskrift mína.“
Ómaklega vegið að mörgum
Guðmundur Ingi Gunnlaugsson, bæj-
arstjóri í Grundarfjarðarbæ, segir að
Agnes hafi gengið of langt í grein sinni.
Gefið hafi verið í skyn að stór hópur fólks
hafi bundist samtökum um að svindla á
öllu kerfinu, þegar fiskur sé fluttur út í
gámum. Skilja hefði mátt greinina þannig
að það væri skoðun blaðsins að þetta væri
allt stórþjófar, þó lítið „ef“ hafi staðið í
henni. „Okkur þykir mjög ómaklega vegið
að stórum hópi fólks,“ segir hann og vísar
til þess að sé um svindl að ræða þurfi öll
keðjan að vera með. Guðmundur Ingi seg-
ir vont að sitja undir því í blaði eins og
Morgunblaðinu að vera þjófkenndur.
„Fólk sem les svona grein og les þetta
leggur engan ofurþunga á orðið „ef“ í
þessu samhengi. Fólki sárnar og gerir þá
kröfu að blaðið finni þessum ummælum
stað en sé ekki eingöngu með vísun í
„ólyginn sagði mér“. Okkur finnst því
bera skylda til sem vandaður fjölmiðill að
rannsaka málið og upplýsa þá hvar þessi
stórfelldi þjófnaður sé.“ Bæjarstjórinn er
jafnframt hafnarstjóri í Grundarfirði. „Ég
hef aldrei haft veður af neinu slíku svindli
við gámaútflutninginn og mér finnst
skrýtið ef það fer fram án þess að við höf-
um hugmynd um það.“ Hann bendir á að
höfnin vigti aflann, „og þar með yrðum við
að taka þátt í svindlinu.“ Það leynir sér
ekki að umfjöllunin hefur haft áhrif á
Grundfirðinga og Guðmundur Ingi segir
að menn verði fyrir áreiti vegna hennar.
Eftirlitið sé mikið en hafnaryfirvöld og
Fiskistofa verði hugsanlega að efla það
enn frekar við gámaútflutninginn til að
sýna fram á að þessar gömlu sögur eigi
ekki við rök að styðjast. „Ég heyri ekki
annað en að menn telji það sér ekki til
framdráttar að stunda svindl eða svíkja
afla undan,“ segir hann. „Með einhverjum
hætti verður að reka ofan í þá menn sem
halda því fram að þetta sé svona eða þeir
að sýna fram á allt þetta svindl í gámaút-
flutningnum.“ Guðmundur Ingi segist
alltaf hafa litið á Morgunblaðið sem mál-
svara sjávarútvegsins á Íslandi og aldrei
upplifað annað en að Morgunblaðið hafi
staðið vörð um hagsmuni greinarinnar, þó
það hafi ekki alltaf átt samleið með öllum
straumum og stefnum. „Maður hefði
haldið að greinar af þessu tagi gætu frek-
ar átt það til að birtast annars staðar,“
segir hann.
steinthor@mbl.is
sláttuvélarmál Baugs.“ Að sögn Þórarins
er erfitt að sitja undir ásökunum um
svindl, en það sé í höndum fjölmiðla að
kynna sér þessi mál og greina frá nið-
urstöðum sínum. „Menn eru ofboðslega
reiðir yfir því að vera sakaðir um svona
þjófnað og glæpastarfsemi og eins og
þetta er sett upp í Morgunblaðinu er
þetta eitt stærsta glæpamál Íslandssög-
unnar. Það hefði nú einhvern tíma þótt
vert að kafa ofan í slík mál og að sjálf-
sögðu á Morgunblaðið að biðjast afsök-
unar á svona fréttaflutningi, því þetta er
ekki boðlegt.“
Kristján Guðmundsson, yfirvélstjóri
hjá Guðmundi Runólfssyni hf. og einn að-
aleigandi fyrirtækisins, segir að Grund-
firðingar sitji eftir með sárt ennið. „Við
erum ósáttir við þessar aðdróttanir, ásak-
anir um þjófnað,“ segir hann. „Við höfum
unnið í þessu kerfi nánast frá barnsaldri
og höfum ekkert verið að skoða hvort
hægt sé að svindla í því. Það hefur ekki
verið okkar vilji. Menn lifa ekki á þjófn-
aði, svindli og svínaríi. Þeir sem hafa ætl-
að sér að lifa á því hafa aldrei komist
áfram í lífinu.“
Aflinn öllum aðgengilegur
Rúnar Sigtryggur Magnússon, skipstjóri
og stjórnarformaður hjá Soffanías Cecils-
syni hf., segist ekki skilja hvatirnar á bak
við það að ráðast á fjölda manns með
svona ásökunum og ekki þurfi mikla rann-
sóknarblaðamennsku til að hrekja um-
mælin. Starfsmenn fyrirtækjanna hafi
margir hverjir unnið hjá þeim í mörg ár
og lagt sig fram af fremsta megni. Sama
eigi við aðra sem hlut eigi að máli, jafnt
innan lands sem utan. „Allir reyna að
vinna sína vinnu eins vel og þeir geta og
svo fá þeir svona á sig.“ Sóley SH, skip
Soffaníasar Cecilssonar hf., landar á mið-
vikudögum og er aflinn boðinn upp á Eng-
landi á mánudögum. Rúnar leggur
áherslu á að allir geti boðið í aflann og að-
gengi að afla skipa sem landi alltaf á sama
tíma á sömu dögum sé almennt mjög gott.
Það séu engin trúarbrögð hjá sér að
senda fiskinn, sem sé að minnstum hluta
þorskur, til Englands heldur sé ástæðan
sú að þar hafi jafnbesta verðið fengist.
Rúnar áréttar að venjulegt fólk geti ekki
staðið í svindli eins og um sé rætt. Það
hafi ekki heilsu í það. Hins vegar gjósi
þessi umræða oft upp, einkum á haustin,
þegar vanti fisk og ljóst sé að sumir innan
sjávarútvegsins vilji koma í veg fyrir
gámaútflutninginn. „Þessum mönnum er
frjálst að bjóða í þennan afla. Ég vil bara
fá hæsta verðið og við höldum áfram að
vera stolt af því sem við erum að gera. Við
erum heiðarlegt og venjulegt fólk, sem er
stolt af sínu lifibrauði og hefur hvorki
taugar né heilsu til að standa í svindli. Þó
menn og hafnaryfirvöld, flutningaaðilar,
allt skrifstofufólk hjá sjávarútvegsfyr-
irtækjunum og allir sem sjái um papp-
írsvinnu og uppgjör, Fiskistofa, erlendir
eftirlitsmenn, opinberir starfsmenn er-
lendis og allur markaðurinn. „Svo má
ekki gleyma því að fiskurinn er keyptur af
stórum aðilum erlendis. Það gengur ekki
upp að stór fyrirtæki, eins og til dæmis í
Bretlandi, sem bjóða upp á fiskborð geta
ekki eingöngu selt þorsk. Fyrirtækin
kaupa ekki bara þorsk og selja síðan sem
ýsu, flatfisk, steinbít, löngu og keilu. Það
selur enginn dýrari fisk sem ódýrari fisk
og neytandinn þekkir líka muninn á
þorski og til dæmis steinbít.“ Ef verið
væri að stela þorski af launum sjómanna
þá segir Þórarinn að rangt sé að sjómenn
þori ekki að tjá sig um svona mál. „Það er
ekki rétt því sjómenn eru engir aukvisar.
Þegar við gerum upp túrana stendur
magn hverrar tegundar á launaseðlinum
og hafi skip fiskað nokkur hundruð tonn
af þorski yfir mánuðinn myndi ekki einn
sjómaður líða það að enginn þorskur
kæmi fram á launaseðlinum og fyrir vikið
fengi hann helmingi lægri laun en hann
ætti að fá. Sagt er að sjómenn þori ekki að
segja neitt því þá séu þeir bara reknir.
Tilfellið er að það eru stéttarfélög og sjó-
mannasambönd í landinu og það þarf eng-
inn að koma fram undir nafni. Sé um
svindl að ræða taka þau þá líka þátt í
glæpnum, allir hagsmunaaðilar sjó-
manna, skipstjórnarmanna, háseta og vél-
stjóra. Það stendur hvergi steinn yfir
steini í þessum fullyrðingum og þetta eru
einhverjar alvarlegustu fullyrðingar sem
hafa komið fram og komu fram í Morg-
unblaðinu af öllum blöðum. Olíumálið
spannaði mörg ár og var ekki talað um 6
milljarða þar? Þarna er verið að tala um
12 milljarða á hverju ári, miðað við 300
krónur á kílóið. Á 10 árum eru það um 120
milljarðar. Það er aðeins meira en stóra
kvótasvindl sé ólíðandi, því saklausir
menn séu sakaðir um ótrúlegustu hluti.
„Þetta er stórt og mikið bull um mikinn
þjófnað,“ segir hann. „Þetta er ekki hægt
því eftirlitskerfið er það mikið. Í fyrsta
lagi er enginn að svindla og það er heldur
ekki hægt að svindla. Það gleymist líka að
breska ríkið tekur toll af fiski, reyndar
ekki af þorski og ýsu en allt upp í 4,5% toll
af öðrum tegundum. Skattyfirvöld í
hverju landi passa sitt og athuga þetta
vel. Þess vegna verða allar skýrslur að
standa eins og stafur á bók.“
Í fyrra voru um 52 þúsund tonn af
ferskum fiski flutt út frá Íslandi. Þórarinn
segir að 20 þúsund hafi verið forvigtuð á
mörkuðum, tæplega 7 þúsund tonn hafi
verið flutt út frá Grundarfirði og Fiski-
stofa hafi tekið út um 8 þúsund tonn á
bryggjunum. Tölurnar tali sínu máli og
allt tal um svindl standist ekki. Alhæf-
ingar eins og t.d. að allt að 90% í gám-
unum sé þorskur og 40 þúsund tonn af
þorski fari þannig ólöglega út séu alvar-
legar ásakanir. Miðað við 300 kr. á kílóið
sé um 12 milljarða kr. á ári að ræða, sem
þýði að fluttir væru út 52 gámar á viku
með óskráðum þorski. „Þetta eru yf-
irnáttúrulegar ásakanir,“ segir hann og
bætir við að ansi margir þyrftu að koma
að málinu.
Í fyrsta lagi þyrfti skipstjórinn að falsa
allar veiðiskýrslur. Í öðru lagi þyrftu allir
sjómennirnir að taka þátt í glæpnum.
Líka löndunaraðilarnir, hafnarstarfs-
ýsir algjörri fáfræði á því
mál ganga fyrir sig. Manni
öð eins og Sun en ekki
Þetta er frétt eins og
ðust á höfnina í Grund-
öllun um svonefnda vatns-
rður að lýsi þekking-
Ég kannast ekki við að
a sig með tómum körum og
um að það sé löglegt,“ seg-
eyrum körin niður á
nda tali og törum bílana
nað væri einfaldlega ekki
in eru aldrei vigtuð tóm.
kistofu eru körin skráð 42
ör með fiski eru vigtuð er
rá.“ Þórður segir um-
a og þegar uppgangurinn
kunum. Allir hafi verið til-
á fréttir um sukk og
að heldur þú að margir
u dönsku blöðin hafi haft
vernig bankar starfa? Fólk
ði því en bankastarfsmenn
Þetta er einfaldlega ekki
ina sem við getum vonað
er að þið skoðið málið frá
g ef þið komist að því að
amkvæmanlegt væri af-
afskaplega notaleg.“
jánsson, fjármálastjóri hjá
ólfssyni hf., segir að um-
blaðsins í liðinni viku um
num um svindl á bug
Morgunblaðið/ÞÖK
dun í Grundarfirði er fiskikörunum staflað í gáma. Fiskur sem fer til Englands er vigtaður þar.
Áskell
son
Þórarinn
Kristjánsson
Kristján
Guðmundsson
Rúnar Sigtryggur
Magnússon
Guðmundur Ingi
Gunnlaugsson
ÞÓRARINN Kristjánsson, fjármálastjóri hjá Guðmundi Runólfssyni hf., og Þórð-
ur Áskell Magnússon, eigandi Djúpakletts, lýsa ferli gámafisks frá veiðum til
kaupanda með eftirfarandi hætti:
1. Þórarinn bendir á að skip félagsins veiði í troll. Þegar trollið sé híft upp sé
gengið frá fiskinum í kör með ís og í veiðiskýrslu sinni greini skipstjórinn frá
því hvar halið hafi átt sér stað, hvað það hafi tekið langan tíma og innihaldi
halsins.
2. Síðan sé aflanum landað í körunum. Sá fiskur, sem fari til Englands, fari
óvigtaður í gáma, en gámarnir séu brúttóvigtaðir. Oftast séu menn frá Fiski-
stofu á bryggjunni til að fylgjast með lönduninni og að allt fari að reglum.
Fiskurinn sé ekki vigtaður sérstaklega því við umstöflun og endurísun minnki
geymsluþolið og gæðin sem þýði lægra verð. Fiskur sem fari annað en til
Englands sé úrtaksvigtaður. Á hafnarvigtinni sé hvert kar vigtað og hver
tegund fyrir sig og síðan sé ákveðinn hundraðshluti vigtaður íslaus. Sé fiskur
í sjö körum eða færri sé allur fiskurinn vigtaður og séu meira en 50 kör sé
fiskur í 18 körum vigtaður.
3. Skipstjóri eða stýrimaður og háseti skrái kör og tegundir sem fari í hvern
gám. Í 20 feta gám fari t.d. um 40 kör og um 60 kör í 40 feta gám. Ákveðið
eyðublað frá Fiskistofu sé fyllt út og því skilað til hafnarvarðar.
4. Því næst segir Þórarinn að hann fái þetta eyðublað. Hann búi til útflutnings-
reikning og útflutningsskýrslu, svonefnda U1 skýrslu. Jafnframt beri sér að
setja inn á skráningarvef Fiskistofu gámanúmerið, fjölda kara og þyngd í
körum, en á þessu stigi sé ekki búið að vigta fiskinn upp á kíló.
5. Gámur með körum er innsiglaður á bryggjunni, fluttur til Reykjavíkur og
þaðan með skipi til Englands. Á viðkomustað sé gámurinn opnaður í viðurvist
fulltrúa Fiskistofu. Talið sé út úr gámnum, kassarnir taldir og hver einasta
tegund vegin upp á kíló.
6. Síðan sé fiskurinn seldur og þá komi til baka nákvæm kílóatala af hverri teg-
und, þ.e. heildarinnihald gámsins. Þá sé fylltur út lokareikningur og búin til
ný útflutningsskýrsla þar sem innihaldið komi fram upp á kíló.
Ferli gámafisks frá
veiðum til kaupanda
er ekki hægt því eftirlitskerfið er það mikið. Í
lagi er enginn að svindla og það er heldur ekki
vindla. […] Menn eru ofboðslega reiðir yfir því
kaðir um svona þjófnað og glæpastarfsemi og
tta er sett upp í Morgunblaðinu er þetta eitt
læpamál Íslandssögunnar.“