Morgunblaðið - 03.11.2007, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 3. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ALÞINGI
VARAÞINGMENN létu til sín taka
á Alþingi í gær og mæltu fyrir
þremur þingmálum. Valgerður
Bjarnadóttir, Samfylkingu, flutti
lagafrumvarp sem er ætlað að
færa lífeyriskjör alþingismanna,
ráðherra og hæstaréttardómara
til þess vegar sem er hjá almenn-
um ríkisstarfsmönnum og Dögg
Pálsdóttir, Sjálfstæðisflokki, mælti
fyrir frumvarpi til breytinga á
barnalögum sem m.a. felur í sér að
foreldrar geti samið um að lög-
heimili barns verði hjá þeim báð-
um. „Feður sætta sig ekki lengur
við að vera óvirkir þátttakendur í
lífi barna sinna þótt sambúð þeirra
og mæðranna ljúki,“ sagði Dögg.
Þá mælti Erla Ósk Ásgeirs-
dóttir, Sjálfstæðisflokki, fyrir
frumvarpi um að lágmarksútsvar
sveitarfélaga verði afnumið. Í um-
ræðum var spurt hvort þá mætti
ekki allt eins afnema hámarks-
útsvar en Erla svaraði því til að
sveitarfélögum væri ekki heimilt
að taka ákvarðanir sem hefðu
íþyngjandi áhrif á íbúa. „Enginn
skattur verður lagður á nema
heimild sé fyrir honum í lögum,“
sagði Erla.
Lögheimili barna, eftir-
laun og lágmarksútsvar
Launabónus Varaþingmenn mæltu fyrir þremur málum í gær og a.m.k.
einn þeirra, Erla Ósk Ásgeirsdóttir, fékk ráðherrakoss að launum.
Eftir Höllu Gunnarsdóttur
halla@mbl.is
SEÐLABANKINN tók óheppilega
ákvörðun út frá röngum forsendum
og horfði bara í baksýnisspegilinn en
ekki fram á við. Þetta er í grófum
dráttum það sem fram kom í máli
þriggja ráðherra sem gagnrýndu
ákvörðun Seðlabankans að lækka
stýrivexti á Alþingi í gær.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri grænna, sagði að með
lækkuninni væri Seðlabankinn að
senda afar skýr skilaboð um strangt
aðhald í peningamálum. „Má búast
við því áfram að við horfum á það
ástand að Seðlabankinn botnstígi
bremsurnar en ríkisstjórnin sé á
bensíngjöfinni?“ spurði Steingrímur
og taldi bankann standa einan í bar-
áttunni við að kæla niður hagkerfið.
Geir H. Haarde, forsætisráðherra,
sagði ákvörðun Seðlabankans hafa
verið óvænta og ekki heppilega
vegna kjarasamninga sem framund-
an eru. Bankinn hefði hins vegar
sjálfstæðar ákvörðunarheimildir í
þessum efnum.
Árni M. Mathiesen, fjármálaráð-
herra, var ósáttur við forsendurnar
sem bankinn gaf sér: „Það er einfald-
lega rangt í skýrslu Seðlabankans að
hann hafi getað verið með væntingar
um að framkvæmdir ríkisins yrðu
minni en áætlanir sem lágu sam-
þykktar fyrir gáfu til kynna,“ sagði
Árni og vísaði til þess að áætlanir um
bæði samgönguframkvæmdir og
mótvægisaðgerðir vegna þorskafla-
skerðingar hefðu legið fyrir lengi.
Nöldrar en gerir ekki neitt
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, ut-
anríkisráðherra, sagði rökstuðning
Seðlabankans vera þess eðlis að
horft væri í baksýnisspegilinn, þ.e.
að vísað væri í þenslu vegna aðgerða
sem hefðu þegar átt sér stað. „Eðli
málsins samkvæmt er þetta stýri-
tæki bankans hugsað til þess að hafa
áhrif á framtíðina, ekki til þess að
stjórna því sem þegar er liðið.“
Valgerður Sverrisdóttir, þingmað-
ur Framsóknarflokksins, sagði ráð-
herrana tala nánast eins og stjórn-
arandstæðinga, sem hefðu það ekki
sjálfir í hendi sér „að breyta lögun-
um „þannig að Seðlabankinn hafi
önnur tæki til að taka á efnahags-
málunum“ og Steingrímur J. var
ekkert sérstaklega ánægður með
svörin: „Forsætisráðherra nöldrar
en gerir ekki neitt,“ sagði hann.
Bremsan og baksýnisspegillinn?
 Ráðherrar gagnrýndu stýrivaxtahækkun Seðlabankans harðlega á þingi í gær
 Steingrímur J. sagði bankann vera á bremsunni en stjórnvöld á bensíngjöfinni
Eftirlaun rædd á ný
Eftirlaun æðstu ráðamanna voru
rædd á Alþingi í gær þegar Valgerður
Bjarnadóttir, Samfylkingu, mælti fyr-
ir frumvarpi sem er ætlað að breyta
umdeildum lögum frá árinu 2003.
Eftirlaunalögin svonefndu vöktu
miklar deilur í samfélaginu en að
þeim stóðu upphaflega þingmenn úr
öllum flokkum. Tveir flutningsmanna
fengu þó einhverja bakþanka á sín-
um tíma. Þannig greiddi Sigurjón
Þórðarson atkvæði gegn frumvarp-
inu og Þuríður Backman sat hjá.
Frumvarpið var engu að síður sam-
þykkt með 29 atkvæðum þingmanna
úr Sjálfstæðisflokki og Framsókn og
eins þingmanns úr Samfylkingu. Fjór-
tán þingmenn voru mótfallnir en 11
sátu hjá. Athygli vakti að formenn
allra stjórnmálaflokkanna nema
Sjálfstæðisflokks voru ekki við þing-
hald þegar frumvarpið var afgreitt.
Allir sem tóku til máls í umræðunum
í gær voru andsnúnir lögunum eins
og þau eru þótt skiptar skoðanir séu
um hvaða leið eigi að fara til að
breyta þeim. Pétur H. Blöndal var
eini þingmaður Sjálfstæðisflokks
sem tók til máls og Valgerður Sverr-
isdóttir ein framsóknarmanna.
Jú, hann er kona
Jafnréttismál
hafa verið mál
málanna und-
anfarna viku og
sjálft Alþingi hef-
ur ekki verið und-
anþegið gagnrýni.
Þannig benti
Dögg Pálsdóttir
á að í bækl-
ingnum Háttvirtur þingmaður, sem
nýjum þingmönnum er fenginn, komi
fram stöðluð kynhlutverk á annars
skemmtilegum teikningum sem
prýða bæklinginn. Dögg benti á tvær
myndir máli sínu til stuðnings. Á ann-
arri má sjá þingmann sem situr að
vinnu heima fyrir en heimiliskött-
urinn og börnin láta hann ekki í friði.
„Og hvaða kyns er þingmaðurinn? Jú
hann er kona,“ sagði Dögg og bætti
við að teiknaranum hefði greinilega
ekki dottið í hug að karlþingmaður
þyrfti að búa við þessi vinnuskilyrði
heima fyrir.
Hin myndin sem Dögg tók sem dæmi
er af ræstitækni, sem jafnframt var
kona. „Þarna birtast í þessum ann-
ars skemmtilegu skopmyndum
þessi hefðbundnu viðhorf í þjóðfélag-
inu,“ sagði Dögg.
ÞETTA HELST …
Dögg Pálsdóttir
ÞINGMANNAMÁL tóku mestan
tíma Alþingis í vikunni sem er að
líða. Fyrir fréttaþyrsta fjölmiðla eru
þau kannski ekkert sérstaklega
spennandi, ekki af því að þingmenn
skorti góðar hugmyndir, heldur
miklu fremur vegna þess að þing-
mannamál hljóta svo sjaldan fulln-
aðarafgreiðslu.
Þótt þingmanni takist að ná þver-
pólitískri samstöðu er alls óvíst að
málið komist á dagskrá viðeigandi
nefnda og hvað þá á dagskrá þings-
ins þegar þar að kemur. Mikil og góð
vinna þingmanna fer því í súginn og
framkvæmdavaldið er með mun
sterkari stöðu fyrir vikið.
Þingmenn ættu að hugleiða það
hvort þeir sjái sér ekki sjálfir fært að
breyta þessu. Þeir geta sameinast
um að koma ákveðnum málum á dag-
skrá þó ekki sé nema bara til að fá að
greiða atkvæði um þau, og um leið
yrðu ráðherrum send skýr skilaboð
um að þeir séu ekki einir færir um að
gera breytingar.
Jón Magnússon, þingmaður
Frjálslynda flokksins, lýsti því yfir í
vikunni að hann ætlaði ekki að
standa í vegi fyrir því að bjór- og
léttvínsfrumvarpið svonefnda hlyti
afgreiðslu í allsherjarnefnd. Staðan
væri nefnilega sú að meirihluti
nefndarmanna væri mótfallinn
frumvarpinu og gæti því hæglega
komið í veg fyrir að það rataði út úr
nefndinni. Haft var eftir Jóni í frétt-
um Ríkisútvarpsins að hann hefði
kynnt þá afstöðu sína þegar hann
kom inn á þing í fyrsta sinn sem
varaþingmaður, fyrir tuttugu árum,
að hann teldi ekki hlutverk nefnda
að stöðva mál. Fleiri þingmenn
mættu taka sér Jón til fyrirmyndar í
þessum efnum enda er mun æski-
legra fyrir kjósendur að geta séð
svart á hvítu hver afstaða kjörinna
fulltrúa er og það er erfitt ef málin
týnast í nefndum.
Bleikar gjafir í barnaafmæli
Miklar umræður spunnust á þingi
í vikunni um nýtt frumvarp félags-
málaráðherra um jafna stöðu og
jafnan rétt kvenna og karla. Ríkis-
stjórnin hefur þegar samþykkt
frumvarpið og þingflokkar beggja
stjórnarflokkanna tekið það til með-
ferðar. Þrátt fyrir að sumir þing-
menn hafi sett fyrirvara við frum-
varpið þá voru allir sem komu upp í
pontu sammála um markmiðin og
ekki nóg með það, heldur mótmælti
því enginn að ákveðið misrétti væri
milli karla og kvenna í samfélaginu.
Pétur Blöndal vildi þó heldur ein-
blína á jafnrétti fólks, enda ætti mis-
munun milli fólks af sama kyni sér
líka stað. Pétur vakti samt einnig at-
hygli á því að ólík framkoma við börn
af sitthvoru kyninu gæti haft tals-
verð áhrif og rifjaði upp barnaaf-
mæli hjá stúlku þar sem allar gjafir
voru bleikar og ýttu mjög undir
hefðbundin kynhlutverk.
Konur skortir dómgreind en
hafa meiri siðgæðistilfinningu
Það ættu kannski ekki að þykja
stórtíðindi að þingmenn séu nokkurn
veginn á einu máli um að komið sé
fram við konur og karla á ólíkan hátt.
Hins vegar þarf ekki að horfa langt
aftur til að komast að því að skoðanir
hafa sannarlega verið skiptar í gegn-
um tíðina. Þannig sagði Albert Guð-
mundsson í þingræðu um fyrstu
jafnréttislögin, sem hann var lítið
hrifinn af, árið 1976: „Eru einhver
dæmi þess að atvinnurekendur hafi
beinlínis mismunað fólki eftir kyn-
ferði? Ég hef aldrei nokkurn tíma
heyrt þess getið og hefði gaman af að
fá hér dæmi um það.“
Sé horft til baka til baráttunnar
fyrir kosningarétti má einnig finna
ýmis kostuleg ummæli sem oftar en
ekki byggðust á ákveðnum hug-
myndum um hæfileika og hlutverk
kynjanna. Í umræðu um frumvarp
um kosningarétt kvenna árið 1911
sagði Jón Ólafsson: „Ég er því
hlynntur, að konur fái jafnrétti við
karlmenn, því að þótt gáfnafari og
lundarfari sé ólíkt farið og konur
skorti oftast dómgreind á við karl-
menn, þá bæta konur það upp með
öðrum kostum. Siðgæðistilfinning
kvenna er meiri en karla og þær láta
síður leiðast af eigingjörnum hvöt-
um.“
Jón Jónsson frá Múla var hins
vegar á því að konan sómdi sér best
innan veggja heimilisins (kannski á
bak við eldavélina?): „Staða konunn-
ar er aðallega sú, hér eins og annars
staðar, að vera móðir og húsmóðir og
ég geri ráð fyrir að enginn sé svo
djarfur að halda því fram, að það sé
þýðingarminna að ala upp börn og
standa fyrir heimili en að halda mis-
jafnar ræður á Alþingi. Það er því
einfalt og auðsætt, að sérhvað það,
sem dregur huga konunnar frá
heimilinu, er úr hinni lakari átt og
þarf mikið gott á móti að koma ef
ábati á að verða að því.“
Snúið upp á handlegg?
Í umræðum um frumvarp félags-
málaráðherra í vikunni héldu stjórn-
arandstöðuþingmenn því fram að
Samfylkingin hefði þurft að snúa
upp á handlegg Sjálfstæðisflokksins
til að fá frumvarpið lagt fram.
Stjórnarliðar, þ.m.t. félagsmálaráð-
herra, blésu á þetta og sögðu Sjálf-
stæðisflokkinn standa heilshugar að
baki frumvarpinu.
Engu að síður settu sjálfstæðis-
þingmenn fram ákveðna fyrirvara í
samræmi við stefnu síns flokks. M.a.
létu þeir í ljósi áhyggjur af þeim
kvöðum sem eru lagðar á atvinnulífið
og heimild Jafnréttisstofu til að beita
dagsektum.
Undirrituð verður hins vegar að
játa að hún hnaut aðeins um gagn-
rýni þess efnis að frumvarpið væri
e.t.v. „of kvennamiðað“. Í umræðun-
um virtust a.m.k. flestir vera á einu
máli um að það hallaði ívið meira á
konur en karla í samfélaginu. Er þá
eitthvað óeðlilegt við að frumvarp til
laga um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla sé kvennamiðað?
Hvað sem öðru líður voru umræð-
urnar um jafnréttisfrumvarpið með
þeim líflegri sem hafa átt sér stað
það sem af er þingvetri. Hitt er svo
annað, og kannski bæði fagnaðar- og
áhyggjuefni, að af þeim sextán þing-
mönnum sem tóku til máls voru að-
eins fimm konur og þá er meðtalin
Jóhanna Sigurðardóttir félagsmála-
ráðherra.
Bleikar gjafir og konur með siðgæðistilfinningu
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir
Ögmundur Jónasson 1. nóvember
Skyldur LSH
Telur Landspítalinn sig hafa ríkari
skyldur gagnvart meintum við-
skiptahagsmunum
starfsmannaleiga en ís-
lenskum skattborg-
urum? Eiga skatt-
greiðendur ekki kröfu
á að vita hvernig fjár-
munum þeirra er var-
ið? Eiga stéttarfélögin ekki kröfu til
að fá upplýsingar um launakjör til
þess að ganga úr skugga um að ekki
sé mismunað í launum og kjörum?
Meira: ogmundur.is
ÞINGMENN BLOGGA
Össur Skarphéðinsson 2. nóvember
Eymd í Osló
Það voru þægileg við-
brigði að koma í svalt
haustið í Osló eftir
svækjuhita í Asíu.
Annirnar eystra voru
það miklar, og ófyr-
irséðar, að ég náði lítið
að sjá til mannlífs. Ég
fór þó í tvö lítil samfélög, fátæk og
snauð, í sitthvoru landinu. Heim-
komnum þótti mér það merkilegt að
ég sá meiri mannlega eymd í mið-
borg Oslóar, en ég varð var við á
ferðalagi mínu í Asíu. Þegar náttar
er Karl Johan og nágrenni orðin að
markaðstorgi fyrir dóp og mansal.
Meira: ossur.is