Morgunblaðið - 22.12.2007, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SATURDAY 22. DECEMBER 2007 31
FRÉTTASKÝRING
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Mér finnst þetta eðlileg og rétt-mæt spurning og full ástæðatil þess að þetta atriði verðitekið til sérstakrar skoðunar
í nefndinni,“ segir Sigurður Kári Krist-
jánsson, þingmaður Sjálfstæðisflokks og
formaður menntamálanefndar, þegar
hann er spurður hvort ósamræmi felist í
því að hafa ákvæði sem banni ráðningu
dæmdra kynferðisbrotamanna í leik- og
grunnskóla en ekki í framhaldsskóla á
sama tíma og samskonar ráðningarbann
ríki innan æskulýðshreyfingarinnar
varðandi þá sem starfi með börnum og
ungmennum undir 18 ára aldri, sam-
kvæmt æskulýðslögum sem samþykkt
voru í mars á þessu ári.
Að sögn Sigurðar Kára eru full rök
fyrir því að sömu sjónarmið gildi um
nemendur í framhaldsskóla og í grunn-
skóla, sérstaklega yngri nemendur í
framhaldsskóla. „Mér finnst því vel koma
til greina að framhaldsskólalögunum
verði breytt með hliðsjón af því sem segir
í grunnskólalögunum, a.m.k. hvað varðar
framhaldsskólanema yngri en 18 ára,“
segir Sigurður Kári og bendir á að mark-
miðið með fyrrgreindu ákvæði í frum-
varpi til laga um leik- og grunnskólann sé
að reynt verði að koma í veg fyrir það að
ráðnir séu til starfa einstaklingar sem
séu þeirrar gerðar að líklegt sé að þeir
brjóti gegn börnum.
Tregur til að gefa kynferð-
isbrotamönnum afslátt
Spurður hvort hann telji ástæðu til
þess að takmarka ákvæðið einvörðungu
við þau brot kynferðisbrotakaflans er
snúi að börnum segir Sigurður Kári
vissulega ólíkar leiðir til útfærslu koma
til greina. „Við þurfum bara að fá tíma til
að skoða þessi mál í kjölinn og komast að
niðurstöðu. Sjálfur er ég þó tregur til að
gefa einhverja afslætti gagnvart þeim
sem gerst hafa brotlegir við kynferðis-
brotakaflann, því þau brot eru mjög al-
varleg hvort sem þau hafa beinst gegn
börnum eða fullorðnum. Brotin eru þess
eðlis að það er álitamál hvort þeir sem
gerst hafa sekir um þau séu heppilegir til
að kenna börnunum okkar. Mér finnst að
það sé frekar ástæða til að gera meiri
kröfur en minni í þessum efnum.“
Ekki hefur enn farið fram efnisleg um-
ræða í menntamálanefnd um skólafrum-
vörpin þrjú er varða leik-, grunn- og
framhaldsskólann sem menntamálaráð-
herra lagði fram á nýafstöðnu haustþingi.
Frumvörpin hafa verið send til umsagnar
hjá þar til gerðum aðilum og rennur um-
sagnarfrestur, eftir því sem blaðamaður
kemst næst, út 22. janúar nk. Í framhald-
inu mun menntamálanefnd fjalla um
frumvörpin.
Barnaverndarstofa hyggst gera
athugasemd við frumvarpið
„Ég skil ekki að þetta hafi ekki ratað
inn í frumvarpið til framhaldsskólalaga,“
segir Bragi Guðbrandsson, forstjóri
Barnaverndarstofu, um ákvæði í frum-
varpi til nýrra leik- og grunnskólalaga
sem leggur bann við ráðningu einstak-
linga sem hlotið hafa refsidóm fyrir brot
á kynferðisbrotakafla almennra hegning-
arlaga. „Ég fagna þessu ákvæði og tel að
það eigi að sjálfsögðu líka að vera inni í
lögunum um framhaldsskólann,“ segir
Bragi og tekur fram að gerð verði at-
hugasemd þess efnis í umsögn Barna-
verndarstofu um frumvarpið sem skila
þurfi til menntamálanefndar í janúar nk.
Að sögn Braga hefur í barnaverndar-
lögum síðan árið 2002 verið ákvæði um
fortakslaust bann við ráðningu einstak-
linga sem hlotið hafa refsidóm vegna
kynferðisbrota gegn börnum. Segir hann
það hafa þótt algjört nýmæli á sínum
tíma, en þó verið í samhljóman við þá þró-
un sem verið hafi í málaflokknum í ná-
grannalöndum okkar, þeirra á meðal í
Bretlandi og á Norðurlöndunum. Að sögn
Braga treystu menn sér árið 2002 hins
vegar ekki til þess að láta ákvæðið gilda
fyrir aðrar stofnanir en þær sem störfuðu
samkvæmt barnaverndarlögum, þeirra á
meðal eru t.d. meðferðarheimili og sam-
býli. Ákvæðið gildi hins vegar ekki um
skóla þar sem þeir séu reknir samkvæmt
sérlögum.
Spurður hvort hann telji of víðtækt að
láta ráðningarbannið í leik- og grunn-
skóla sem og æskulýðsstarfi gilda um
refsidóma gagnvart öllum kynferðis-
brotakaflanum eða hvort aðeins eigi að
miða við brot sem snúi að börnum og ung-
mennum yngri en 18 ára svarar Bragi því
til að sér finnist eðlilegt að tiltaka öll kyn-
ferðisbrot. „Mér finnst að börnin eigi að
njóta vafans og því tel ég ekki að undan-
skilja eigi ákveðin brot kaflans. Kjarninn
er sá að við verðum að gera mjög ríka
kröfu til þess að þeir sem taka að sér
ábyrgðarstörf með börnum, óháð því á
hvaða aldri börnin kunna að vera, hafi
mjög heilbrigða og sterka siðferðisvit-
und. Hafi menn hlotið refsidóm fyrir kyn-
ferðisbrot þá tel ég það næga ástæðu til
að sniðganga slíkan einstak-
ling í þessi störf.“
Engin ástæða til
að slaka á kröfum
Spurður hvort ástæða sé
til þess að láta ákvæðið að-
eins ná yfir kennara sem
kenni framhaldsskólanem-
endum yngri en 18 ára svarar
Bragi því neitandi og efast
um að slíkt sé í reynd fram-
kvæmanlegt t.d. innan áfangakerfis. „Ég
sé heldur enga sérstaka ástæðu til að
slaka á kröfum í þessum viðkvæmu störf-
um. Mér finnst að börn og ungmenni eigi
að njóta vafans í slíkum tilvikum og að við
eigum ekki að taka neina áhættu í því.
Þetta er líka spurning um að samfélagið
gefi mjög sterk skilaboð um það að við
gerum afar ríkar kröfur til siðferðisvit-
undar þeirra sem starfa með börnum og
ungu fólki. Ég held ekki að við förum á
mis við neina góða uppalendur þó við
setjum þetta inn í lög, þvert á móti,“ segir
Bragi.
Að sögn Kolbrúnar Halldórsdóttur,
þingmanns og fulltrúa Vinstrihreyfingar-
innar – græns framboðs í menntamála-
nefnd Alþingis, er fullkomlega eðlilegt að
löggjöfin reyni að vernda börn gegn þeim
ofbeldismönnum sem hafa tilhneigingu til
að sækjast eftir störfum með börnum. Í
samtali við Morgunblaðið bendir hún á að
ákvæði nýrra æskulýðslaga, sem banni
dæmdum kynferðisbrotamönnum að
starfa með börnum og ungmennum yngri
en 18 ára, hafi fengið mikla umfjöllun í
menntamálanefnd í fyrra og verið mjög
umdeilt.
Bendir hún í því samhengi á að kyn-
ferðisbrotakaflinn nái ekki aðeins yfir
kynferðisofbeldi gagnvart börnum held-
ur einnig önnur kynferðisbrot sem snúi
t.d. að vændi og klámi. Veltir hún upp
þeirri spurningu hvort eðlilegt sé að ein-
staklingur, sem hafi enga barnagirnd en
gerst hafi brotlegur við kynferðisbrota-
kaflann varðandi eitthvað sem snúi að
klámi eða vændi, geti ekki fengið starf
sem kennari í framhaldsskóla.
Þáverandi minnihluti menntamála-
nefndar gerði í séráliti sínu um æskulýðs-
lögin, sem samþykkt voru á Alþingi í
mars a þessu ári, alvarlega athugasemd
við ákvæðið sem bannar ráðningu
dæmdra kynferðisbrotamanna til starfa
innan æskulýðshreyfingarinnar þar sem
vinnan feli í sér starf með börnum og
ungmennum yngri en 18 ára, en í sama
ákvæði var einnig að finna bann til fimm
ára við ráðningu einstaklinga sem hlotið
hefðu refsidóm fyrir brot gegn lögum um
ávana- og fíkniefni. Minnihlutinn taldi
ákvæðið ganga of langt við að útiloka fólk
frá vinnu og efaðist um að slíkt ákvæði
stæðist meðalhófsreglu sem virða beri við
stjórnsýslu.
Ætti bannið að ná yfir fleiri brot?
Í nefndaráliti þáverandi minnihluta
segir m.a.: „Í [10.] greininni er fyrirskip-
að að útilokaðir frá þessum störfum [þ.e.
skipulögðum æskulýðsstörfum] séu a)
ævilangt, þeir sem hafa gerst brotlegir
við kafla XXII. í hegningarlögum, um
kynferðisbrot, og b) fimm ár eftir dóm,
þeir sem hafa gerst brotlegir við fíkni-
efnalögin (nr. 65/1974). Raunar eru alvar-
legustu brot á fíkniefnasviði undanskilin
og hefur ekki komið í ljós hvaða efnisleg
rök liggja þar að baki.“
Minnihlutinn taldi sjálfsagt að hafa í
æskulýðslögum ákvæði svipað þeim sem
sé að finna í 36. gr. barnaverndarlaga nr.
80/2002 en þar er eins og fyrr segir bann-
að að ráða til starfa við umönnun barna
og hjá barnaverndaryfirvöldum einstak-
linga sem brotið hafa af sér samkvæmt
kynferðisbrotakafla almennra hegning-
arlaga ef brotið beinist gegn einstaklingi
undir 18 ára aldri.
Að mati minnihlutans komu í mennta-
málanefnd ekki fram nein rök fyrir því að
hin tilteknu brot á hegningarlöggjöf
væru ástæða til atvinnubanns. „Rétt er
að hafa í huga að brot gegn XXII. kafla
hegningarlaga og gegn fíkniefnalögum
eru ekki öll jafnalvarleg, en engin að-
greining þeirra er reynd í frumvarpinu,“
segir m.a. í nefndarálitinu og bent á að
þessi brot hljóti að þurfa að skoða í sam-
hengi við almenn afbrot og sýna fram á að
þau séu æskulýð sérstaklega skeinuhætt.
„Þetta má einnig orða með þeim hætti að
sé almennum kynferðisbrotamönnum
meinað ævilangt að sinna æskulýðsstarf-
semi hljóti að koma sterklega til álita að
láta slíkt bann ná einnig til morðinga, til
ræningja, til manna sem gerst hafa sekir
um heimilisofbeldi, til fjárglæframanna.“
Í samtali blaðamanns við fagmenn á
þessu sviði bentu þeir á að þessi upptöldu
brot væru eðlisólík. Þannig segðu fræðin
að mun meiri líkur væru á því að kynferð-
isbrotamenn endurtaki óæskilega hegð-
un sína og brjóti þannig aftur af sér held-
ur en t.d. morðingjar.
Hve lengi á brotasaga að fylgja
einstaklingum út í samfélagið?
Alls bárust tíu skriflegar umsagnir við
æskulýðslögin þegar þau voru til umfjöll-
unar snemma á þessu ári. Flestir um-
sagnaraðilar litu lagafrumvarpið til
æskulýðslaga jákvæðum augum. Helgi
Gunnlaugsson, prófessor í félagsfræði,
gerði hins vegar athugasemd við fyrr-
nefnda 10. gr. frumvarpsins og taldi
ákvæðið þess efnis að óheimilt væri að
ráða einstaklinga sem hlotið hefðu refsi-
dóm vegna kynferðisbrota og fyrir brot
gegn lögum um ávana- og fíkniefni, vera
of afdráttarlaust. „Spurning er hversu
lengi brotasaga á að fylgja einstaklingum
út í samfélagið að afplánun lokinni og
hversu mikilvæga við viljum gera brota-
sögu í samfélagi okkar. Hafa dæmdir
brotamenn fyrir brot af þessu tagi valdið
vanda í æskulýðsstarfi? Undirritaður
þekkir ekki dæmi þess,“ skrifaði Helgi
m.a. í umsögn sinni. Tók hann fram að
eðlilegra væri að ákvæðið yrði sett fram
sem heimildarákvæði en ekki sem af-
dráttarlaust skilyrði í æskulýðsstarfi.
Gera á ríka siðferðiskröfu til
þeirra er starfa með börnum
Bragi
Guðbrandsson
Kolbrún
Halldórsdóttir
Sigurður Kári
Kristjánsson
Corbis
Hvað með framhaldsskólann? Verði frumvörp til laga um leik- og grunnskóla að
lögum er óheimilt að ráða dæmda kynferðisbrotamenn til starfa á þeim vettvangi.
» „Ég held ekki að við
förum á mis við neina
góða uppalendur þó við
setjum þetta inn í lög,
þvert á móti.“
að misskilning að konur úr
enda á Íslandi eigi að jafn-
en innfæddar, það sé afar
enda þótt fyrirbærið sé al-
sumra innflytjendahópa í
m. „Fólk sem flyst til ann-
ur oft með sér ákveðið frjó-
“ segir Ólöf. „Þetta mynst-
t í einhverjar kynslóðir en
ð gera það. Ef við skoðum
nasta hóp, Pólverja, er það
konur eiga að jafnaði ekki
tað ekki hægt að alhæfa en
ls konar hópar af fólki. Oft
fólk sem er mikið á hreyf-
undið að reyna að afla sér
atekna og ekki endilega í
leiðingum meðan á því
etur frjósemin verið enn
nnt gerist hjá umræddum
ðustu árin er mikil og segir
afn mikil fjölgun hafi ekki
ndi frá því um miðbik sjö-
ns og í engu öðru Evrópu-
fn mikil, meðaltalsfjölgun í
0,2%. Lífslíkur jukust alla
amanburði við önnur Evr-
fæðingartíðni hér á landi
pphaf sjöunda áratugarins
vænst þess að eignast fjög-
ðinni. En þótt tíðnin sé enn
samhengi hefur hún lækk-
á landi eignast nú rúmlega
vina.
r
468!5=8
$$   







<!:66
) 


 














M
M 
$$   
/


 










 








5!984
= 5&& %