Morgunblaðið - 23.03.2008, Page 36

36 SUNNUDAGUR 23. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
LAUSAR EINBÝLISHÚSALÓÐIR
Í ÞORLÁKSHÖFN
Sveitarfélagið Ölfus auglýsir lausar til úthlutunar
einbýlishúsalóðir við; Pálsbúð 3, 8, 11, 13, 14, 15,
16, 17, 22, 24 og 26.
Verð á lóðunum er um 2 – 2,5 miljónir með öllum
gjöldum.
Umsóknarfrestur um lóðirnar er til 15. maí n.k.
Umsóknum skal skilað á þar til gerðum eyðublöðum
sem hægt er að nálgast á skrifstofu Sveitarfélagsins
Ölfuss að Hafnarbergi 1 Þorlákshöfn eða á vefsíðu
Sveitarfélagsins www.olfus.is
Nánari upplýsingar eru veittar á skrifstofu
Sveitarfélagsins Ölfuss eða í síma 480-3800
MARGT og mikið hefur verið
rætt og ritað um lögin frá Alþingi
sem sett voru til þess að takmarka
fiskveiðar Íslendinga – þessi svo-
kölluðu kvótalög.
Í framhaldi af setningu þessara
laga hefur afleiðingin orðið sú að
einstaklingsfrelsið hefur verið tekið
af hópi manna sem hefur stundað
ákveðna og sérstaka
atvinnugrein – það er
sjómennsku á færa-
veiðibátum, þessum
svo kölluðu smábátum
– það er bátum undir
tíu tonnum að stærð.
Þessum hópi manna
er gert ókleift að sjá
fjölskyldum sínum far-
borða með sama hætti
og þeir gátu áður, það
er, með frjálsri sjósókn
á sínum eigin firði, en
þessir sömu menn
verða síðan að horfa
upp á það að stór veiðiskip sigli fram
hjá bryggjunni þeirra, alla leið inn í
fjarðarbotn til þess að moka upp síld
í þúsunda tonna tali.
Mér finnst að með svona fram-
komu sé nánast verið að gera smá-
bátasjómennina að þrælum í eigin
landi. Litlu fiskimannaþorpin hafa
ekki upp á aðra undirstöðu að bjóða
heldur en sjósókn. En víða á fjörð-
unum eru fengsæl fiskimið, sem
henta vel til sjósóknar á þessum
minni bátum. Og það er sennilegt,
að í upphafi hafi það verið afrakst-
urinn af smábátaútgerð sem fyrst
og fremst byggði upp sjávarplássin.
Án smábátanna er óvíst að þessir
staðir væru til í þeirri mynd sem
þeir eru í dag. Menn verða að
beygja sig fyrir staðreyndum.
Svo er talað um að sjómenn eigi
bara að fá sér einhverja aðra vinnu.
En það er auðveldara um að tala en í
að komast. Þegar ekkert er að hafa
á staðnum þá verður að leita annað, í
álverin eða eitthvað slíkt. Það þýðir
jafnframt að fjölskyldan flosnar upp
og neyðist til að flytja í burtu. Þegar
nógu margir eru farnir kemur að því
að staðurinn leggst í eyði.
Vestfirðirnir hafa orðið mjög illa
úti vegna þessara
miklu veiðiskerðinga
kvótalaganna enda er
þar enginn annar und-
irstöðuatvinnuvegur
til, nema sjósókn. Sum-
ir hafa bryddað upp á
hugmyndum um ein-
hvers konar stóriðju
sem þurfi að koma í
staðinn fyrir fiskinn og
er þar nefnt að koma
verði upp olíuveri á
Vestfjörðum. Ég tel
slíka hugmynd fráleita
og tel að landkostir þar
séu ekki heppilegir fyrir slíkt fyr-
irtæki. Mitt svar við þessari hug-
mynd er því einfaldlega; þvert nei.
Ég myndi álíta að Hornafjörður eða
Berufjörður væru ólíkt heppilegri
staðir fyrir olíuver.
En núverandi ástand meðal fiski-
manna verður að breytast. Ekki ein-
hvern tímann í framtíðinni, heldur
nú þegar, án frekari tafa. Málið er
komið á það alvarlega stig að sumir
útgerðarstaðir eru nánast í dauða-
teygjunum.
Frá upphafi Íslandsbyggðar hafa
landsmenn verið frjálsir, en með
þessum svokölluðu kvótalögum hafa
sjálfstæðir fiskimenn verið sviptir
frelsinu til þess að veiða fisk, hver
og einn á sínum stað og að frjálsu
eigin vali.
Mín tillaga er sú, að færa- og línu-
veiðar á smábátum (undir 10 tonn-
um, en alls ekki stærri) verði að
nýju gerðar frjálsar öllum Íslend-
ingum, það er innfjarða allt í kring-
um landið. Nánar tiltekið, er það á
öllu svæðinu innan grunnlínu og að
auki á tveggja sjómílna belti, þessu
til viðbótar, allan hringinn í kringum
landið. Á þessu svæði sem ég kalla
„heimamið“ – verði öllum Íslend-
ingum frjálst að veiða á færi og línu
á smábátum frá 15. mars til 1. nóv-
ember ár hvert. Á hverjum báti má
hafa svo margar færavindur sem
hver vill, og mönnum er frjálst að
leggja upp aflann hvar sem er, eða
verka sinn afla sjálfir. Ekkert
aflahámark verði á smábátunum,
enginn kvóti, og allt sem aflast má
koma með að landi. Frístunda-
veiðimenn verði einnig frjálsir að
sínu.
Á þessum miðum sem ég kalla
„heimamið“ verði ekki heimilt að
stunda annars konar veiðar, nema
veiðar á rækju, skel og grásleppu,
svo og hugsanlega, veiðar á loðnu og
síld. Svæði sem álitin eru viðkvæm
hrygningarsvæði verði hins vegar
lokuð allt árið um kring.
Fyrir utan „heimamiðin“ verði
svo afmarkað 10 sjómílna breitt
belti, allt í kringum landið, sem
verði að mestu leyti friðað. Á þessu
belti eða hafsvæði verði engar veið-
ar heimilar nema veiði á loðnu og
síld.
Utan við 12 sjómílur frá grunnlínu
eru menn svo frjálsir að veiða sam-
kvæmt núgildandi kvótalögum,
nema að sjálfsögðu hvað viðkemur
færaveiðunum sem eru orðar frjáls-
ar í samræmi við ofanskráðar reglur
og þar með dottnar út úr reglum um
kvóta.
En lokaátakið í þessum málum
öllum er að sjálfsögðu í höndum
bátasjómannanna sjálfra. Ef þeir
geta ekki hjálpað sér sjálfir held ég
að enginn geti það. Þeir verða að
rísa upp, sameinast og krefjast rétt-
ar síns – krefjast þess að þeir fái taf-
arlaust fullt frelsi til færaveiða. Mín
bjargfasta skoðun er sú, að veiðar
samkvæmt þessum hugmyndum
sem ég hefi sett hér fram, sé jafn-
framt besta leiðin til þess að bjarga
því sem bjargað verður og end-
urreisa byggðina í kringum landið.
Og til þess að fara milliveginn,
hvers vegna ekki að samþykkja
þessar tillögur strax, til eins árs til
þess að byrja með – það er frá 15.
mars til 1. nóvember á þessu ári og
sjá til hvernig útkoman verður. Það
er allt að vinna en engu að tapa –
eða er það – er einhverju að tapa til
viðbótar því sem þegar er tapað með
setningu kvótalaganna?
Sjómenn smábáta
endurheimti nú þegar fullt
frelsi til færaveiða
Tryggvi Helgason vill að færa-
og línuveiðar á smábátum verði
að nýju gerðar frjálsar
» Frá upphafi Íslands-
byggðar hafa menn
verið frjálsir, en með
þessum svokölluðu
kvótalögum hafa sjálf-
stæðir fiskimenn verið
sviptir frelsinu.
Tryggvi Helgason
Höfundur er flugmaður.
SÍÐLA árs 2007 rituðum við
grein í Vísbendingu, vikurit um
viðskipti og efnahagsmál sem ber
nafnið Einmana króna. Tilgangur
okkar var sá að sýna fram á að
með aðstoð EES-samningsins væri
raunhæfur möguleiki að óska eftir
samningum við Evrópusambandið
(ESB) um aukaaðild að Evrópska
myntkerfinu (The European Mo-
netary System) en Evrópska
myntkerfið má líta á sem und-
anfara Myntbandalagsins.
Í greininni bendum við á að
Evrópska myntkerfið var aflagt í
lok árs 1998. Evrópska ráðið sam-
þykkti rammareglur árið 1996 um
endurskoðað evrópskt myntkerfi
(ERM II) og ályktaði
um meginreglur slíks
kerfis árið eftir. Þetta
kerfi tók við af hinu
fyrra og byggist á
sömu meginreglum.
Því er ætlað að ná til
þeirra aðildarríkja
ESB sem ekki eru að-
ilar að Myntbandalagi
þess.
Í greininni er jafn-
framt bent á að Dan-
mörk og Grikkland
hafi verið aðilar að
ERM II frá upphafi.
Grikkland varð þó síð-
ar aðili að Mynt-
bandalaginu en ýmis
önnur ný aðildarríki
ESB hafa bæst við
sem aðilar að ERM II.
Meginreglan innan
ERM II er sú að vægi
einstakra gjaldmiðla
verður að hafa tiltekið
grunngildi með tilliti
til evrunnar og má
sveiflast innan tiltek-
inna vikmarka sam-
kvæmt samningum
sem Evrópski seðla-
bankinn gerir við seðlabanka ein-
stakra aðildarríkja. Var t.d. aðild
Danmerkur miðuð við 2¼% mörk
og hefur svo verið síðan. Yfirlýst
markmið með ERM II kerfinu er
að koma í veg fyrir óróa á geng-
ismörkuðum en til þess að það sé
unnt þarf að samstilla aðgerðir í
efnahags- og peningamálum í átt
að stöðugleika. Hann er svo aftur
talinn nauðsynlegur grundvöllur
fyrir starfrækslu innri markaðar-
ins. Talið er að kerfið sé til þess
fallið að koma á stöðugleika og
viðhalda honum.
Evrópska myntkerfið ERM II
starfar samkvæmt ákvæðum Róm-
arsamningsins um efnahags- og
myntmál. Aðalúrræði þess er að
Evrópska seðlabankakerfinu og
seðlabönkum viðkomandi ríkja er
falið að grípa inn í með tilteknum
ráðstöfunum til þess að halda hlut-
fallinu innan þeirra vikmarka sem
ákveðin eru í ERM II. Er þar
einkum um að ræða lán til
skamms tíma sem Evrópski seðla-
bankinn veitir viðkomandi seðla-
banka aðildarríkis eða með því að
grípa inn í á viðkomandi gjaldeyr-
ismarkaði með kaupum eða sölu á
viðkomandi gjaldeyri. Evrópski
seðlabankinn hefur eftirlit með
starfsemi EMR II og er að-
alstjórnstöð samræmingaraðgerða
í peninga- og mynt-
málum auk þess sem
hann stjórnar því
kerfi íhlutunar og
fjármögnunar sem
beitt er.
Í grein okkar bend-
um við á að aðild Ís-
lands að Mynd-
bandalagi ESB komi
ekki til greina nema í
tengslum við aðild-
arumsókn. Ennfremur
að óraunhæft sé að
gera ráð fyrir því að
heimiluð yrði aukaað-
ild að evrunni. Hins
vegar kæmi aukaað-
ild að Evrópska
myntkerfinu EMR II
vel til greina í formi
tvíhliða samnings
milli ESB annars
vegar og Íslands hins
vegar. Hún væri rök-
rétt útfærsla EES-
samningsins og fælist
fyrst og fremst í
styrkingu krónunnar
sem gjaldmiðils. Með
þeim hætti yrði kom-
ið í veg fyrir að
óstöðuleiki krónunnar verkaði sem
hindrun á fjórfrelsisákvæði EES-
samningsins.
Í tvíhliða samningi af þessu tagi
gæti ESB m.a. gripið inn í með
aðgerðum til styrktar krónunni
gegn því að Íslendingar gengjust
undir ákveðin skilyrði í hagstjórn
með svipuðum hætti og á sér stað
innan evrópska myntkerfisins.
Bent var á og rökstutt að ESB
hefur heimild til slíkrar samnings-
gerðar.
Ljóst er að náist þeir samningar
við ESB sem hér er rætt um, t.d.
með svipuðum vikmörkum og gilda
fyrir Danmörku, er komið úrræði
sem veita myndi íslensku krónunni
veigamikla stoð fyrir tilstilli seðla-
banka Evrópu. Við teljum að þetta
sé kostur sem rétt er að láta
reyna á við lausn á vanda sem
þeim sem nú steðjar að íslensku
krónunni. Það hefur sýnt sig að
núverandi kerfi dugar hvorki til
þess að hemja gengisfall né verð-
bólgu svo viðunandi sé.
EES og krónan
Guðmundur K. Magnússon og
Stefán M. Stefánsson skrifa um
efnahagsmál
Guðmundur Magnússon
» Í tvíhliða samningi af
þessu tagi gæti ESB
m.a. gripið inn í með að-
gerðum til styrktar
krónunni gegn því að Ís-
lendingar gengust undir
ákveðin skilyrði í hag-
stjórn með svipuðum
hætti og á sér stað inn-
an evrópska myntkerf-
isins.
Guðmundur er fyrrverandi prófessor.
Stefán er prófessor.
Stefán Már Stefánsson
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn