Morgunblaðið - 22.05.2008, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÞEGAR best gengur tekst
sprengjusérfræðingum Landhelg-
isgæslunnar að eyða allt að 130
klasasprengjum á dag þar sem
þeir sinna bráðaútköllum í Suður-
Líbanon.
Þetta segir Jónas Þorvaldsson
sprengjusérfræðingur, sem leggur
áherslu á að það sé mjög misjafnt
eftir dögum hversu hratt gangi að
eyða sprengjum. Suma daga geti
farið mikill tími í eyðingu annarra
gerða af sprengjum, á borð við
fallbyssukúlur og flugvélasprengj-
ur.
Jónas segir tvo Íslendinga nú
sinna sprengjueyðingu í Líbanon
og að vandinn sé mestur í suður-
hluta landsins, þar sem sé að finna
þó nokkurt magn af klasasprengj-
um eftir átökin við Ísraelsher árið
2006 og frá átökum enn lengra aft-
ur í tímann. Íslenskur bráðatækn-
ir fylgir mönnunum sem leystu
tveggja manna teymi af hólmi í
vor. Inntur eftir samsetningu
klasasprengna segir Jónas að í
einni flugvélasprengju geti leynst
allt að 800 klasasprengjur, minna í
fallbyssukúlum og eldflaugum eða
jafnan á milli 10 og 20 sprengjur.
Megnið af ósprungnum sprengj-
um í Líbanon er sem fyrr segir að
finna í suðurhluta landsins og seg-
ir Jónas stefnuna hafa verið setta
á að hreinsa landið af þeim fyrir
árslok. Nú sé ljóst að það markmið
náist ekki og því raunhæfara að
miða við árið 2009.
Hann segir Sameinuðu þjóðirn-
ar vera að draga sig út úr
sprengjuleitinni í Líbanon og ætl-
unin sé að heimamenn taki við því
hlutverki. Hundruð manna taki
þátt í þessu starfi í landinu, flestir
útlendingar, og nefnir Jónas sem
dæmi að Svíar hafi þrjá 20 manna
hópa sem sinni leitinni saman.
Allt að 130 sprengjur á dag
Íslendingar eyða
klasasprengjum
í Suður-Líbanon
Ljósmynd/Sprengjudeild Landhelgisgæslunnar
Á leitarstaðnum Jónas Þorvaldsson fylgir stífum reglum við eyðingu
klasasprengju. Í einni sprengju geta leynst allt að 800 klasasprengjur.
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
VARPIÐ byrjaði fyrir rúmlega hálfum mán-
uði,“ sagði Bjarni Magnússon, hreppstjóri í
Grímsey, sem í gær var í eggjum í Efri-
Sandvíkurbjargi. Það var annað sigið í það
bjarg í vor eftir svartfuglaeggjum en yfirleitt
er sótt tvisvar í hvert bjarg og sums staðar
þrisvar. Bjarni sagði miklar breytingar hafa
orðið á hegðun bjargfuglanna.
„Þetta er allt orðið öðruvísi en það var – al-
veg viðsnúið. Það verpir orðið fyrst nú í lágu
björgunum en þegar ég var ungur þá var það
alveg öfugt. Þetta er orðin þvílík mergð af
fugli að þeir eru sjálfsagt að keppa um bestu
staðina,“ sagði Bjarni. Langvían varp fyrst í
vor og álkan er rétt að byrja þessa dagana. Á
árum áður var fýllinn alltaf fyrstur til að
verpa og egg hans þá tínd í Grímsey þar til
svartfuglseggin komu. Nú verpir langvían á
undan fýlnum og egg hans eru ekki lengur
hirt þar.
„Ég byrjaði á bjargi þegar ég var þrettán
ára, 1943. Þá var ég að teyma hest fyrir
pabba,“ sagði Bjarni sem er fæddur 1930 og
verður 78 ára í sumar. Hann sígur stundum
sjálfur og seig síðast í fyrra en var ekki búinn
að fara niður fyrir brún í vor. Bjarni sagðist
lítið súpa hrá svartfuglaegg, en gerði það
frekar meðan þeir sóttu rituegg.
„Þetta er alveg búið með rituna – orðin því-
lík eyðimörk í hreiðrum hennar. Hún hefur
minnkað svo ofboðslega hjá okkur og nú hef-
ur maður engan áhuga á að éta þau egg. Hún
er svo hungruð að hún étur hvað sem er.“
Bjarni sagði að yfirborðsátan, sem ritan sæk-
ir einkum í, hafi minnkað mikið fyrir tveimur
til þremur árum og það bitnað á fuglunum.
Bjarni sagði mikinn mun síðan bjargmenn
fengu talstöðvar. „Svo gaman sem var að síga
áður en maður kom með þessar græjur þá var
það helmingi meira gaman þegar maður kom
með talstöðvarnar,“ sagði Bjarni. „Ég get al-
veg sagt þér það að þetta er ekki lítið upplif-
elsi. Vera með nóg af nesti, kaffi og te og
súkkulaði og allar græjur. Maður getur ekki
ímyndað sér að það geti verið skemmtilegra
og betra. Svo er glampandi sólskin og hiti!“
En lifnar ekki yfir mannlífinu í eynni með
eggjunum, svo fjörmikil sem þau þykja?
„Jú, elskan mín góða,“ sagði Bjarni og hló.
„Það var einn 82 ára hjá mér í gær, sem aldr-
ei hefur komið hingað áður. Ég held hann
hafi strax við fyrsta eggið farið að finna á
sér!“
Varpið er alveg viðsnú-
ið frá því sem áður var
Svartfuglseggin lífga upp á mannlífið í Grímsey þessa dagana
Ljósmynd/Helga Mattína
Bjarni Magnússon, hreppstjóri í Grímsey, hef-
ur farið í bjargið á hverju vori frá því hann var
13 ára eða í 65 ár.
„KLASASPRENGJUR
eru jafn breytilegar eins
og þær eru margar.
Virkni þeirra er ólík og
ekki hægt að taka eitt
atriði út úr varðandi
gerð þeirra. Það fer al-
veg eftir því hvers konar
tjóni þeim er ætlað að
valda, hvort þeim er ætl-
að að eyðileggja flug-
velli eða vegi eða granda
fólki,“ segir Sigurður Ásgrímsson, fagstjóri
sprengjudeildar Landhelgisgæslunnar.
„Vandamálið við klasasprengjur er að
allt að 40% þeirra liggja ósprungin á jörð-
inni, en þetta hlutfall er á milli 10 og 15% í
öðrum gerðum sprengna. Það er þetta sem
gerir þær svona slæmar. Sumar eiga jafn-
vel ekki að springa fyrr en farið er að
hreyfa við þeim. Það er talið að 80% af þeim
sem slasast af völdum jarðsprengna og
klasasprengna séu undir 18 ára aldri. Útlit
þeirra getur kallað á athygli.“
Samsetningin fer
eftir tilganginum
Dæmi um
klasasprengju
GUNNAR Sigurðsson, fulltrúi Akranes-
kaupstaðar í stjórn Orkuveitu Reykjavík-
ur, gagnrýndi sameiginlega bókun full-
trúa Vinstri grænna og
Samfylkingarinnar
vegna Bitruvirkjunar á
stjórnarfundi í fyrra-
dag og sagði hana
ganga þvert gegn
hagsmunum Orkuveitu
Reykjavíkur og eig-
anda hennar.
Í bókun Svandísar
Svavarsdóttur og Sig-
rúnar Elsu Smáradóttur er áliti Skipu-
lagsstofnunar fagnað „þar sem tekið sé
undir þau sjónarmið að fyrirhuguð virkj-
un sé ekki ásættanleg vegna verulegra,
óafturkræfra áhrifa á landslag, útivist og
ferðaþjónustu“. Rétt væri „að falla frá
öllum áformum um virkjun á svæðinu
þótt ánægjulegt sé að stjórnin samþykki
að hætta undirbúningi virkjunar og
fresta framkvæmdum.“
„Mér er óskilanlegt að niðurstöðu
Skipulagsstofnunar sé fagnað í ofan-
greindri bókun,“ segir í bókun Gunnars.
„Hún gengur þvert gegn hagsmunum
Orkuveitu Reykjavíkur og eiganda henn-
ar“.
Fögnuður
tveggja stjórn-
armanna á móti
hagsmunum OR
Gunnar Sigurðsson
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
ÞAÐ er meiri eftirspurn eftir raf-
orku en framboð nú um stundir,“
segir Þorsteinn Hilmarsson, upplýs-
ingafulltrúi Landsvirkjunar. Hann
segir að 15 fyrirtæki hafi rætt við
Landsvirkjun um orkukaup fyrir ut-
an þau fyrirtæki sem þegar hafa gert
samninga um kaup á raforku.
Landsvirkjun stefnir að því að
ljúka í sumar rannsóknum á fjórum
jarðhitasvæðum í Þingeyjarsýslu,
Bjarnarflagi, Kröflu, Þeistareykjum
og Gjástykki. Vonir standa til að úr
þessu svæði verði hægt að byggja
virkjanir sem framleiða 400 MW af
raforku. Áformað er að selja alla
þessa orku til álvers sem fyrirhugað
er að reisa á Bakka við Húsavík.
Tvær viljayfirlýsingar
Landsvirkjun hefur í nokkur ár
undirbúið að byggja þrjár virkjanir í
neðri hluta Þjórsár. Fyrirtækið gaf
út í vetur yfirlýsingu um að nýjar
virkjanir á Suðvesturlandi myndu
ekki framleiða orku fyrir ný álver.
Landsvirkjun hefur undirritað tvær
viljayfirlýsingar um sölu á orku til
netþjónabúa. Þetta eru fyrirtækin
Verne Holding og Greenstone, en
hvort um sig myndi kaupa um 50
MW. Þar til viðbótar hefur Lands-
virkjun skuldbundið sig til að selja
orku til Becromal sem ætlar að hefja
starfrækslu orkufrekrar rafþynnu-
verksmiðju á Akureyri síðar á árinu.
Ekki þarf að byggja nýja virkjun
vegna þess þar sem hægt er að nýta
betur orku sem fyrir er í kerfinu.
Þorsteinn segir að til viðbótar hafi
um 15 fyrirtæki haft samband við
Landsvirkjun varðandi orkukaup. Í
þeim hópi séu álfyrirtækin sem geti
aukið framleiðslu með tæknibreyt-
ingum í álverunum án þess að byggja
nýja skála.
Orkuveita Reykjavíkur ætlar á ár-
unum 2010-2011 að auka raforku-
framleiðslu um 180 MW með stækk-
un Hellisheiðarvirkjunar og bygg-
ingu Hverahlíðarvirkjunar. Fyrir-
tækið hefur skuldbundið sig til að
selja 100 MW til álvers Norðuráls í
Helguvík. Áform um að selja orku til
verksmiðju í Þorlákshöfn sem fram-
leiddi sólarflögur eru hins vegar í
uppnámi eftir að ákveðið var að
hætta við Bitruvirkjun.
Hitaveita Suðurnesja ætlar að
bæta við einni vél í Reykjanesvirkj-
un og er einnig með rannsóknarleyfi
á svæðum sem fyrirtækið telur að
geti gefið 400 MW. Sú orka sem fæst
mun hins vegar fyrst og fremst fara
til álvers í Helguvík.
„Meiri eftirspurn eftir raforku
en framboð nú um stundir“
Morgunblaðið/RAX
Virkjun Landsvirkjun lýkur rannsóknum á fjórum jarðhitasvæðum í sumar.
FERÐASKRIFSTOFAN Heims-
ferðir þarf að aflýsa þremur ferðum í
sumar: tveimur til grísku eyjarinnar
Rhodos og einni til borgarinnar
Malaga á Spáni. Einnig hefur ferða-
skrifstofan ákveðið að sameina fimm
ferðir til Alicante og Palma, að því er
fram kom í sjónvarpi mbl í gær.
Talsmaður Heimsferða segir að
reynt verði að koma til móts við þarf-
ir þeirra viðskiptavina sem breyting-
arnar snerta. Þessar aðgerðir hafa
reynst nauðsynlegar vegna efna-
hagsástandsins en um sé að ræða lít-
inn hluta af ferðum Heimsferða í
sumar sem alls verða um 250 talsins.
Þá hefur flugfélagið IcelandEx-
press gripið til þess ráðs að sameina
tíu flug af þeim tæplega hundrað
sem flogin eru í maímánuði. Var t.d.
flug frá Stanstead-flugvelli í Lund-
únum sameinað flugi félagsins frá
París á sunnudag. Segir flugfélagið
að hækkanir á olíuverði hefðu gert
þessa hagræðingu nauðsynlega.
Á Ferðaskrifstofu Íslands, sem á
og rekur Úrval Útsýn og Sumarferð-
ir, fengust þær upplýsingar að þar
hafi engum ferðum verið aflýst í
sumar.
Ferðaskrif-
stofur fækka
ferðum