Morgunblaðið - 22.05.2008, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2008 15
MENNING
PULITZER-rithöfundurinn David
McCullough hélt ræðu yfir útskrift-
arnemendum úr Boston College ný-
verið sem þótti sérlega áhrifamikil.
Hann ræddi fræga setningu Kenne-
dys: Spurðu ei hvað þjóðin getur
gert fyrir þig, spurðu hvað þú getir
gert fyrir þjóðina. Hann sagði tíma-
bært að ungt fólk legðist á eitt við að
útrýma orðfjandavírusnum – það
yrði besta gjöfin til þjóðarinnar. Til
að skýra mál sitt sagði hann: „Hvað
ef Kennedy hefði sagt: „Spurðu
þaddna ei skiluru hvað þjóðin getur
gert fyrir þig, ókey, spurðu þúveist
hvað þú getir sko gert fyrir þjóðina
skiluru, nákvæmlega sko.““
Skiluru?
ÚT er komin bókin Listen to
Scandinavia. Þar er fjallað ít-
arlega um lög og tónverk norr-
ænna tónskálda. Bókin er ætl-
uð menntaskólum, tónlist-
arskólum og einstaklingum
sem áhuga hafa á að kynna sér
góða tónlist og æfa sig í því að
hlusta og kryfja verk til mergj-
ar. Í bókinni eru 37 tónverk
eftir flest helstu tónskáld
Norðurlandanna í hundrað ár,
s.s. Sibelius, Grieg, Nielsen, Per Nörgård, Magn-
us Lindberg, Arne Nordheim, auk íslensku tón-
skáldanna Áskels Mássonar og Jóns Leifs, svo fá-
ein skáld séu nefnd. Tóndæmin fylgja á tveim
plötum. Edition Wilhelm Hansen gefur út.
Tónlist
Norræn tónlist til
náms og greiningar
Áskell
Másson
AÐ vita meira og meira, sýning
á brotum úr sögu almennings-
fræðslu á Íslandi í hundrað ár,
verður opnuð almenningi í
Þjóðarbókhlöðunni á morgun.
Tilefni sýningarinnar er að nú
eru 100 ár liðin frá því að
Kennaraskóli Íslands tók til
starfa og sömuleiðis er öld liðin
frá setningu fyrstu fræðslulag-
anna. Sýningin veitir innsýn í
skólastarf, menntun og þróun
kennarastéttarinnar og áhrif hennar á daglegt líf
og samfélag. Sérstakur gaumur er gefinn að fram-
lagi kennslukvenna og áhrifum þeirra á sam-
félagsmynd liðinnar aldar. Sýningin verður opin
kl. 9-17 virka daga og kl. 10-14 á laugardögum.
Fræði
Sýning um sögu
skólastarfs
Gamli Kenn-
araskólinn
GEOMETRIA heitir sýning
Húberts Nóa, sem opnuð verð-
ur í Gallery Turpentine á
morgun. Þar má sjá verk frá
tveggja ára vinnuferli; teikn-
ingar frá mælipunktum, mál-
verkamyndraðir í ferðaköss-
um, frekari athuganir í
framhaldi af myndröðum, en í
sýningarskrá segir Húbert Nói
um þær: „Snúnu verkin hlið við
hlið tengi ég heilahvelunum sem hvort um sig
endurspeglar einnig tvær hliðar rúmfræði, reikn-
aða annars vegar og skynjaða hins vegar.“ Í
myrkvuðu herbergi er sýnd kvikmynd af blásandi
borholu en þær hefur Húbert myndað um árabil.
Sýningin stendur til 14. júni.
Myndlist
Málverk og borhola
hjá Húbert Nóa
Húbert Nói
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
LISTASAFN Reykjavíkur efnir til
umræðna og útgáfufagnaðar í kvöld
kl. 20 í tilefni af útkomu tveggja bóka
um unga íslenska listamenn sem
hafa sýnt í safninu síðastliðin tvö ár.
Annars vegar er bók um röð átta
sýninga í D-sal Hafnarhúss, með
verkum ungra listamanna, og hins
vegar skrá á ensku fyrir sýninguna
Pakkhús postulanna, sem markaði
upphaf nýrrar sýningastefnu Lista-
safns Reykjavíkur. Sýningaröðin í
D-salnum hefur beint sjónum að
listamönnum sem þegar hafa sýnt að
mikils má vænta af þeim en hafa ekki
enn sýnt verk sín í stærri söfnum
landsins. Listamennirnir unnu með
sýningarstjórum safnsins og gerðu
flestir verk sérstaklega fyrir D-
salinn.
Nýtt hlutverk safna
Ólöf K. Sigurðardóttir, deild-
arstjóri fræðsludeildar Listasafns
Reykjavíkur og sýningarstjóri nokk-
urra sýninganna í D-salnum, segir að
umræður muni beinast að því hvert
skuli halda í framtíðinni í viðleitni
safnsins til að kynna listamenn sem
eru að kveðja sér hljóðs. Í grein sem
Ólöf skrifaði í sýningarskrá D-salar
sýninganna segir hún: „Söfn eru
mikilvægur vettvangur myndlistar
og hefur hlutverk þeirra þróast ört.
Upphaflegt hlutverk listasafna er að
safna þekkingu um myndlist, varð-
veita hana, rannsaka og miðla. Með
breyttum tímum og nýjum miðlum
hafa söfnin tekist á hendur það hlut-
verk að vera einnig vettvangur fyrir
sköpun. Samtímalistasafnið er ekki
lengur stofnun sem tekur við full-
unnum listaverkum frá listamönnum
sem hafa skapað þau á vinnustofum
sínum og flytur þau inn í safnið til
sýningar eða varðveislu. Nú er safnið
í mörgum tilvikum rýmisleg og hug-
myndaleg forsenda þess að listaverk
verði til.“
Ólöf veltir fyrir sér orðum Sig-
urðar Guðmundssonar myndlist-
armanns frá því fyrir rúmum 20 ár-
um þar sem hann líkir íslenska
listamanninum við íslensku kart-
öfluna; hann sé seinsprottinn, sýni
fyrst hæfileika um fertugt og verði
efnilegur um fimmtugt. Tvær
mannsævir þurfi til að listamaðurinn
nái fullum þroska. Ólöf segir að þessi
texti Sigurðar hafi setið lengi í henni.
„Ég fór að velta því fyrir mér hvort
tímarnir væru ekki líka breyttir að
þessu leyti, því söfn í dag vilja skapa
ungu listafólki vettvang. Og ekki
bara söfnin, það er áhugi á ungum
myndlistarmönnum í myndlistar-
samfélaginu og líka í samhengi út-
rásarinnar og í þeirri agressívu
stefnu sem hefur verið rekin í út-
flutningi á íslenskri menningu. Ég
þori varla að segja það, en á sinn hátt
má tala um gróðurhúsaáhrif – lofthiti
myndlistarinnar er hærri, gróskan
meiri og kannski er jarðvegurinn
frjósamari en oft áður. Möguleik-
arnir eru fleiri og fólk nær því að
kallast efnilegt fyrir fimmtugt,“ seg-
ir hún.
Gott að eiga yfirlit í bókunum
Ólöf segir reynslu af Pakkhúsinu
og sýningaröðinni í D-salnum vafalít-
ið sérstaka fyrir hvern þeirra lista-
manna sem þar sýndu. Vonandi komi
viðbrögðin frekar í ljós á fimmtu-
dagskvöldið, þar sem hugmyndir um
áframhaldið verða ræddar. En
hvernig finnst henni sjálfri hafa
gengið.
„Mér finnst hafa tekist vel til að
því leyti að sýningarnar hafa verið
góðar og flestir listamannanna hafa
fengið fína athygli. Það er alltaf
áskorun að sýna í því samhengi sem
Listasafn Reykjavíkur er, og ég held
að það hljóti að vera kærkomið tæki-
færi fyrir alla listamenn. Útgáfa bók-
anna er líka nauðsynleg. Það er ekki
síður gott fyrir safnið og myndlist-
armennina að geta tekið hlutina sam-
an á þann hátt sem þar er gert og
eiga slíkt yfirlit. Útgáfur sem þessar
eru líka nauðsynlegar fyrir framtíð-
ina þegar menn líta til baka og meta
hlutina í sögulegu samhengi. “
Þátttakendur í umræðunum eru
þau Hafþór Yngvason safnstjóri,
Daníel Björnsson, sem var annar
tveggja sýningarstjóra Pakkhússins,
Karlotta Blöndal, sem sýndi í D-
salar-verkefninu, og Ragna Sigurð-
ardóttir myndlistargagnrýnandi og
rithöfundur. Ólöf hefur umsjón með
umræðunum og vænst er þátttöku
allra listamannanna sem áttu verk á
sýningunum og annarra gesta úr sal.
Reiknað er með að umræðurnar taki
klukkustund og boðið verður upp á
veitingar að þeim loknum.
Listamenn og kartöflur
á breyttum tímum
Útgáfufagnaður og umræður um sýningar ungra listamanna í D-sal Hafnarhúss
Morgunblaðið/Kristinn
D-salur Daníel Björnsson sýndi í D-salnum í vetur og var einnig annar
tveggja sýningarstjóra Pakkúss postulanna. Hann talar í kvöld.
STARFSFÓLKI Ljósmyndasafns
Reykjavíkur í Grófarhúsinu hefur á
liðnum vikum borist fjöldi bréfa frá
erlendum unnendum Viggo Mor-
tensen, en sýning á verkum hans
verður opnuð annan laugardag.
Einkum vill fólk vita hvort ljós-
myndarinn verði sjálfur við opnun
sýningarinnar.
Hinn dansk-bandaríski Morten-
sen sýnir verk sem hann kallar
Skovbo. Mortensen hefur gefið út
fjölda ljósmynda- og ljóðabóka en
hann er kunnastur fyrir leik sinn,
ekki síst í hlutverki Aragorn í
Hringadróttinssögu.
Mortensen mun stýra uppsetn-
ingu sýningarinnar og verða við-
staddur opnunina. Þá mun hann
árita nýjustu bók sína Skovbo, sem
gefin er út af útgáfufyrirtæki hans,
Perceval Press.
Mortensen væntanlegur
Morgunblaðið/Einar Falur
Styðja Skovbo María Karen Sigurðardóttir og Elín Sigfúsdóttir undirrit-
uðu samning um stuðning Landsbankans við sýningu Mortensen.
♦♦♦
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
„ÞETTA er ráðning í ákveðið verk-
efni, ekki ný staða,“ segir Margrét
Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður,
þegar hún útskýrir nýjung í starf-
semi safnsins sem auglýst verður
innan skamms. „Við höfum alltaf
áætlað ákveðið fjármagn í kaup á
verkum til Ljósmyndasafns Íslands
sem er innan okkar vébanda. Það
hefur verið mikilvægur hluti af söfn-
unarstefnu Þjóðminjasafnsins. Söfn
á Norðurlöndunum og annars staðar
í heiminum leggja æ meiri áherslu á
samtímasöfnun. Markmiðið með
henni, út frá skilgreindum sjón-
armiðum, er að fanga samtímann.
Núna ætlum við að nýta það fjár-
magn sem áður var notað í kaup á
völdum myndum, hálfa milljón
króna, í að verkefnaráða ljósmynd-
ara. Við munum auglýsa eftir hug-
myndum frá ljósmyndurum sem
vilja takast á við það verkefni að
fanga einhverja þætti í samtíma
okkar á ljósmyndir, fyrir Þjóðminja-
safnið.“
Margrét telur að þessi aðferð við
val á samtímaljósmyndum geti gefið
betri árangur en sú sem notuð hefur
verið. „Ávinningurinn er marg-
þættur að mínu mati: við fáum
þeirra liðveislu í að greina samtím-
ann og samfélagið í mynd, þeir fá
tækifæri til að vinna spennandi
verkefni fyrir Þjóðminjasafnið, og
við sinnum vel því verkefni að dokú-
mentera samtímann.“
Samtíminn á mynd
Þjóðminjasafnið kynnir ljósmyndaverkefni
ÓPIÐ, hið fræga og hrakta mál-
verk, norska málarans Edvards
Munchs kemur á ný fyrir almanna-
sjónir í Ósló á morgun. Fjögur ár
eru frá því að grímuklæddir ræn-
ingjar stálu málverkinu og öðru
verki listamannsins, Madonnu, úr
Munch-safninu í dagsbirtu á opn-
unartíma safnsins. Glæpurinn þótti
venju fremur bíræfinn.
Ári síðar tókst lögreglu að hafa
uppi á verkunum, en þá var búið að
skemma þau.
Þrátt fyrir gríðarmikla lagfær-
ingarvinnu sjást ummerki skemmd-
anna enn á báðum myndunum, en
bæði voru málverkin rispuð, auk
þess sem Ópið er skaðað af vatns-
skemmdum í vinstra horni að neð-
anverðu.
Ópið er tvímælalaust þekktasta
málverk Munchs, og hafði það mikil
áhrif á þróun expressjónisma í
myndlist. Þá er verkið meðal þjóð-
argersema Norðmanna.
Haft er eftir forvörslumeisturum
í Noregi, að ekki sé um annað að
ræða en að bíða nýrrar tækni til að
lagfæra þær skemmdir sem enn má
sjá.
Morgunblaðið/Einar Falur
Ópið Málverk Edvards Munch.
Ópið sýnt
aftur í Ósló
Margra ára við-
gerðir að baki