Morgunblaðið - 22.05.2008, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÝTING AUÐLINDA
Í nýrri álitsgerð bandarískafjármálafyrirtækisins LehmanBrothers um íslenzkt efna-
hagslíf, en það er eitt þekktasta
fyrirtækið í sinni grein vestanhafs,
segir m.a.:
„Innanlandskostnaður við netbú,
sem fyrst kom til álita um mitt sl.
ár er nú helmingur á við það, sem
var. Lykilatriðið í því er að erlend-
ur kostnaður við raforku, sem
framleidd er með jarðgufu á Ís-
landi, sem var sú ódýrasta í heimi
er nú jafnvel enn ódýrari.“
Er þetta rétt? Hefur rafmagn
framleitt með jarðgufu verið talið
ódýrasti orkugjafi í heimi? Ef eitt-
hvað er hæft í þessu er kominn tími
til að við stöldrum við og áttum
okkur á á hvaða leið við erum.
Þær þjóðir sem búa yfir miklum
orkulindum eru nú taldar einna
bezt staddar, efnahagslega séð, í
heiminum. Skýrasta dæmið um
þetta er Rússland, sem býr yfir gíf-
urlegum auðlindum og þá ekki sízt
orkulindum. Rússland er að rísa
upp á ný sem heimsveldi í krafti
þess auðs, sem þar er að verða til og
byggist fyrst og fremst á olíufram-
leiðslu og olíusölu. Olíuverð fer
stöðugt hækkandi á heimsmarkaði
og peningarnir flæða um Rússland.
Við búum að vísu ekki yfir jafn-
miklum orkulindum og auðlindum
og Rússar en við eigum miklar
ónýttar og endurnýjanlegar orku-
lindir á okkar mælikvarða. Erum
við að selja þá orku, sem við fram-
leiðum, á of lágu verði? Býður ver-
öld nútímans eða framtíðarinnar
upp á annars konar nýtingu á orku-
lindum okkar, sem gefur okkur
meiri tekjur eða ávöxtun af þessum
eignum en við fáum nú?
Þetta er áleitin spurning, þegar
fyrirtæki á borð við Lehman Brot-
hers staðhæfir að hvergi í heimin-
um sé að fá ódýrari orku en hér.
Við erum ekki bundin álfyrir-
tækjunum um aldur og ævi. Í samn-
ingum okkar við þau eru ákveðin
tímamörk. Að því kemur að við er-
um lausir við þá samninga og getum
ef okkur hentar nýtt orkuna á ann-
an hátt.
Það má vel vera, að það sé kom-
inn tími til að við stöldrum við og
athugum okkar gang.
Hvernig verða auðlindir Íslands
bezt nýttar í nútíð og framtíð? Út-
gerðarmenn ráða því sjálfir hvað
þeir gera við fiskinn, sem skipin
þeirra veiða, hvort aflinn er fluttur
ferskur og að mestu óunninn út eða
hvort hann er unnin hér. Við höfum
hingað til litið svo á að einkafyr-
irtækin í útgerð og fiskvinnslu
væru bezt til þess fallin að taka
þessar ákvarðanir.
Fyrri hluta 20. aldar mynduðu
sjávarútvegur og fiskvinnsla sam-
tök til þess að koma í veg fyrir und-
irboð á íslenzkum fiski á erlendum
mörkuðum. Til þess að koma í veg
fyrir að erlendir kaupendur gætu
nýtt sér smæð okkar og teflt út-
gerðarmönnum og fiskverkendum
hverjum gegn öðrum til þess að
tryggja sér hagstæðast verð.
Valddreifingin í orkumálum þjóð-
arinnar er orðin mikil. Nú geta
einkaaðilar og sérstök fyrirtæki í
eigu t.d. sveitarfélaga samið sín í
milli um byggingu orkuvera og ál-
vera. Það er engin spurning um að
eftir að Hitaveita Suðurnesja og
Orkuveita Reykjavíkur komu til
sögunnar, sem seljendur á raforku í
einhverju magni, hefur staða stór-
kaupenda á raforku batnað gagn-
vart framleiðendum og seljendum.
Það hefur í raun gerzt á undanförn-
um árum að þeir sem hafa ekki ver-
ið sáttir við þau svör, sem þeir hafa
fengið hjá Landsvirkjun, hafa snúið
sér til hinna orkufyrirtækjanna í
von um betra verð og stundum
fengið það.
Er þetta fyrirkomulag, sem er
erlendum orkukaupendum til hags-
bóta en veikir stöðu íslenzkra orku-
framleiðenda til þess að ná hag-
stæðasta verði, hagsmunum
íslenzku þjóðarinnar til framdrátt-
ar? Er ekki nokkuð ljóst að svo er
ekki?
Það er kominn tími til að stjórn-
málamenn taki í taumana og geri
tilraun til að öðlast heildarsýn á
stöðu okkar og hagsmuni í orku-
málum í alþjóðlegu samhengi.
Ríkisstjórnin á að hafa forgöngu
um það en hún á jafnframt að
hleypa stjórnarandstöðunni að því
borði. Hér er um að ræða sameig-
inlegt hagsmunamál þjóðarinnar
allrar, sem engin ástæða er til að
halda stjórnarandstöðunni utan
við.
Í slíkri vinnu þarf að kortleggja
stöðu okkar, hagsmuni og tækifæri
og setja það allt í alþjóðlegt sam-
hengi. Olían hækkar stöðugt í
verði, m.a. vegna þess að margir
trúa því að hún sé dvínandi auðlind
sem muni smátt og smátt ganga til
þurrðar á þessari öld.
Kannski má líkja stöðunni nú við
ástand mála í miðborg Reykjavík-
ur. Ný hús rísa hér og þar en engin
merki eru um að nokkur hafi yf-
irsýn yfir það sem er að gerast. Ef
svo væri hefðu allt aðrar ákvarð-
anir verið teknar um húsbyggingar
í miðborginni.
Það er erfitt að komast hjá þeirri
hugsun að hið sama sé að gerast í
orkumálum. Einstök sveitarfélög
taka sínar ákvarðanir en það er
enginn sem hefur yfirsýn yfir sviðið
allt og þar með yfir hið alþjóðlega
orkusvið.
Auðvitað viljum við ekki að út-
lendingar líti svo á að hér sé hægt
að fá keypta ódýrustu orku í heimi.
Ef svo er höfum við gert mikil mis-
tök.
Ríkisstjórn og Alþingi verða að
hafa þessa yfirsýn. Sveitarfélög
verða að hafa þessa yfirsýn. Ella
taka þessir aðilar kolrangar
ákvarðanir.
Ríkisstjórnin á að taka nýtingu
auðlinda okkar til nýrrar skoðunar
til þess að við höfum sem þjóð fast
land undir fótum þegar við tökum
ákvarðanir um hvernig við ráðstöf-
um þessum miklu verðmætum í
framtíðinni.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Ekki var einfalt mál að fásamband við HalldóruGunnarsdóttur, fram-kvæmdastjóra Barna-
verndar Reykjavíkur, í gær vegna
gagnrýni sem fram kom á störf
stofnunarinnar í aðsendri grein í
Morgunblaðinu í gær. Greinina rit-
aði Ingibjörg S. Benediktsdóttir,
móðursystir ungrar konu sem lést
nýverið vegna ofneyslu fíkniefna frá
tveimur börnum sínum. „Ég hef
aldrei lent í öðru eins á mínum
starfsferli,“ sagði Halldóra um við-
brögð fjölmiðla og annarra við
greininni, er hún fann loksins tíma
síðdegis til að veita Morgunblaðinu
viðtal.
Ekki í varanlegu fóstri
Unga móðirin sem málið snýst
um hafði enn forsjá yfir börnum sín-
um en þeim hafði hins vegar verið
komið í tímabundið fóstur til afa
síns og ömmu. Í grein Ingibjargar í
Morgunblaðinu í gær kom fram að
afinn og amman höfðu mótmælt því
að móðirin fengi að fá börnin til sín,
þar sem hún væri ekki í jafnvægi til
þess. Því hefði Barnavernd ekki un-
að og „krafðist þess að drengirnir
færu og keypti flugmiða undir þá
suður,“ skrifar Ingibjörg.
„Það er mjög eðlilegt að börn sem
eru í tímabundnu fóstri hafi ríku-
lega umgengni séu foreldrar í
ástandi til þess,“ segir Halldóra um
þetta atriði. Hún bendir á að það sé
ávallt stefnan að börn í tímabundnu
fóstri fari aftur til foreldra sinna.
„Annars væru börnin komin í var-
anlegt fóstur.“
Unga móðirin er ein af um 12-13
fíklum sem látist hafa frá börnum
sínum síðastliðna tólf mánuði. Börn
þessara fíkla eru um tuttugu talsins.
Ekki hafin yfir gagnrýni
„Ég harma það að þetta skuli
vera upplifun greinarhöfundar af
samskiptunum við okkur hjá Barna-
vernd Reykjavíkur,“ segir Halldóra
almennt um efni greinarinnar en í
niðurlagi hennar skrifar Ingibjörg
að ljóst sé að „Barnavernd Reykja-
víkur hefur algjörlega brugðist
þeirri skyldu sinni að vernda þessa
litlu frændur mína …“
Halldóra getur ekki tjáð sig efn-
islega um innihald greinar Ingi-
bjargar en segir Barnavernd „að
sjálfsögðu ekki hafna yfir gagn-
rýni“. Mun hún fara yfir efni grein-
arinnar með starfsmönnum sínum
og ræða í framhaldinu við málsaðila,
þ.e. aðstandendur barnanna, með
tilliti til þess hvernig bæta megi úr
þeirri stöðu sem upp sé komin og
„hvernig við getum komið til móts
við aðstæður barnanna“.
Halldóra segir starfsfólk Barna-
verndar vinna eftir ákveðnu verk-
lagi, „sem er náttúrlega ekki til mik-
ils gagns ef ekki er farið eftir því, en
að öllu jöfnu er fólk duglegt að fara
eftir því“.
Hefði aldrei samþykkt um-
gengni í slíku húsnæði
Eitt af mörgum atriðum sem
Ingibjörg gagnrýnir í grein sinni er
að íbúð móðurinnar, „sem fulltrúi
frá Barnavernd Reykjavíkur taldi
fullboðlega fyrir frændur mína að
búa í“, hafi verið hryllilega útlítandi,
stuttu eftir lát móðurinnar. „Við
fundum hass, hvítt duft, álpappír,
plastpoka, 100 kveikjara, brenndar
skeiðar, skæri og hnífa,“ skrifar
Ingibjörg m.a.
„Ég get alveg fullyrt það að
starfsmaður hefði aldrei samþykkt
umgengni við þær húsnæðisaðstæð-
ur sem lýst er í greininni,“ segir
Halldóra. „En við vitum það að í
hendingskasti geta aðstæður breyst
til hins verra, jafnvel á einum,
tveimur sólarhringum.“
Hún segir að Barnavernd beri
engin skylda til að kanna heimilis-
aðstæður fyrirfram. Þá sé það held-
ur ekki skylda Barnaverndar að
koma í óundirbúnar heimsóknir en
Ingibjörg segir í grein sinni að
börnin hafi verið „á vegum nefnd-
arinnar sem átti að koma í óund-
irbúnar heimsóknir …“
Þessu hafnar Halldóra. „Það er
ekki skylda, það er alltaf samkomu-
lag eða ákvörðunarefni, við gerum
meðferðaráætlun með hverju for-
eldri fyrir sig og stundum er óboðið
eftirlit hluti af því. En fólk verður
líka að átta sig á að við getum ekki
brotist inn hjá fólki. Við verðum að
komast inn í húsið. En hins vegar
höfum við möguleika á því að fá lög-
reglu í lið með okkur og brjótast inn
ef við höldum að ástandið sé þannig
að þess þurfi, en það þarf að vera
mjög sterkur og ákveðinn grunur
um að það sé stórkostleg hætta á
ferðinni.“ Til slíkra aðgerða þurfi
stundum að grípa, þótt það sé að-
eins gert í undantekningartilfellum.
Hvað svo? Feður barna móðu
Ekki skylda Bar
Unga konan með forræði og hafði því
„ríkulegan umgengnisrétt“ við börnin
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
Vegagerðinni bárust 10 til-boð til lagningar Lyng-dalsheiðarvegar eða nýsGjábakkavegar; tilboðin
voru opnuð á þriðjudag. Vegurinn
verður um 15 km langur en einnig
verður lögð um 1,7 km löng veg-
tenging frá Lyngdalsheiðarvegi að
núverandi Gjábakkavegi.
„Framkvæmdin hefur farið tví-
vegis í umhverfismat og Vegagerðin
hefur skoðað fjölda hugsanlegra
vegstæða á þessu svæði,“ segir G.
Pétur Matthíasson, upplýsinga-
fulltrúi Vegagerðarinnar, inntur
eftir því hvort tekið hafi verið tillit
til þeirrar gagnrýni sem vegaá-
formin hafa sætt undanfarið.
Kallað eftir úrbótum um tíma
Kallað hefur verið eftir úrbótum
á Gjábakkavegi í nokkurn tíma, m.a.
frá landeigendum og aðstandendum
ferðaþjónustu. Áform um lagningu
nýs vegar, sunnan við gamla Gjá-
bakkaveg, hefur verið harðlega
gagnrýnd og telur Landvernd m.a.
að vegurinn muni valda miklu raski
á náttúru Þingvallavatns, nægt
hefði að lagfæra núverandi veg.
Pétur M. Jónasson vatnalíffræð-
ingur hefur lengi barist gegn nýja
veginum og varað við því að
Þingvallavatns sé hætta bú
hefur stefnt Vegagerðinni o
þess að úrskurður umhverf
isráðherra um að veita Veg
inni heimild til að leggja ve
verði dæmdur ógildur. Pétu
m.a. að niturmengun muni
Framkvæmdir við nýj
bakkaveg hefjast inna

















 
  










  
 
Morgunblaðið/Golli
Nýr vegur Framkvæmdir við Gjá-
bakkaveg hefjast innan skamms.
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
S
bætt í m
sveitarf
vissuleg
höfum v
sveitars
þessi má
brandss
verndar
álagið á barnaverndarnefnd
liðnum árum. Hann á verra
viðamiklum málum hafi fjöl
að síður að þau gögn sem vi
bendi til þess að það sé rétt
fjölgar má segja að hlutfall
anna af heildinni minnki, en
mér ljóst að þessum þyngri
Barnaverndarstofa er stj
Vanda
ákvar
Bragi
Guðbrandsson