Morgunblaðið - 06.07.2008, Side 22

22 SUNNUDAGUR 6. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
B
jarki Friis nýtur þess
að takast á við náttúru
Norðaustur-Græn-
lands og reyna til hins
ýtrasta á þolrifin.
Hann hefur haldið úti bloggsíðu
þau ár sem hann hefur unnið á
Grænlandi. Hann er mikilvirkur
ljósmyndari og prýðir fjöldi mynda
bloggið. Einnig er þar að finna at-
hugasemdir um veður, náttúrufar
og sitt hvað fleira sem hann hefur
athugað.
Það vakti forvitni blaðamanns að
nokkur skuli leggja á sig þá erf-
iðleika sem því eru samfara að vera
víðs fjarri fjölskyldu og vinum svo
að mánuðum skiptir og takast á við
óblíð náttúruöflin. Bjarki segir
reyndar að enginn komist ósnort-
inn frá því.
„Ég ólst upp í Meistaravík fyrstu
ár ævi minnar. Pabbi var í Síríus-
varðflokknum árin 1965-67 og aftur
árin 1970-72. Hann kynntist
mömmu þegar hann fór til tann-
læknis á Íslandi, en hún vann á
hótelinu þar sem hann bjó.
Það hefur alltaf þótt mikil áskor-
un að takast á við aðstæðurnar á
Norðaustur-Grænlandi. Þótt ég
muni ekki mikið eftir mér þar hef-
ur minningunum verið haldið við
og ég hef séð fjölda mynda þaðan.
Eftir að ég hafði verið við störf á
Svalbarða var ég ákveðinn í að
kasta mér út í þetta. Ég hafði lesið
svo margt og heyrt sögur frá því
að pabbi var í varðflokknum.
Ég sótti því um og fór á 6 mán-
aða undirbúningsnámskeið. Þar
fengum við þjálfun í að takast á við
ýmislegt sem getur gerst. Til dæm-
is lærðum við að gera einfaldar að-
gerðir vegna slysa, búa um sár og
fleira. Við þurftum einnig að geta
gert við það sem aflaga fer því að
ekki verður hlaupið eftir vara-
hlutum eða hjálp til næsta bæjar.
Þess vegna erum við sæmilega
heima í vélfræði og lagtækir raf-
eindavirkjar.“
Mönnum verður tíðrætt um
hlýnun andrúmsloftsins um þessar
mundir. Þegar Bjarki er inntur eft-
ir því hvort merkja megi breyt-
ingar á veðurfari Norðaustur-
Grænlands segir hann að erfitt sé
Hundaæki Sirius-varðflokkurinn ferðast um að hundasleðum, enda eru það einu farartækin sem hægt er að nota á þessum slóðum.
Bjarki Friis er einn af
tólf varðliðum Siríus-
varðflokksins, sem fer um
á hundasleðum og gætir
þjóðgarðsins á Norð-
austur-Grænlandi. Arn-
þór Helgason ræddi við
hann um óvenjulegt starf
og óblíð náttúröfl.
Ljósmynd/Bjarki Friis
Daneborg Heima bíða gjafir og góður matur eftir margra vikna hrakninga um ísi lagðar grundir.
Með hvítabjörnum og sau
um það að dæma. Frostið fari nið-
ur í 40-50 stig á veturna og haf-
ísinn, sem þeir aka sleðunum eftir
meðfram ströndinni, hafi verið
óvenjugreiður yfirferðar.
„Það er vindasamara og snjóar
meira en þegar foreldrar mínir
bjuggu í Meistaravík. Áður fyrr
voru meiri stillur og mun kaldara.
Það er einna helst fyrri hluta
vetrar að við höfum orðið varir við
breytingar. Fram að aldamótum
var hægt að fara á hundasleðum
frá Danaborg suður til Meist-
aravíkur, um 200 km leið. Und-
anfarin 8 ár hefur firðina lagt
seinna á haustin en áður og ísinn
verið of þunnur og erfiður yfirferð-
ar til þess að við hættum okkur í
slík ferðalög. Hugsanlega er þetta
dæmi um hnattræna hlýnum, en
vel geta þetta verið eðlilegar sveifl-
ur í veðurfari.
Sumir hafísfræðingar halda því
fram að ástæða jafnmikils hafíss og
verið hefur á okkar slóðum und-
anfarin ár, sé sú að íshellan á norð-
urskautssvæðinu hafi losnað í
sundur og ísinn því rekið suður á
bóginn til okkar.
Síðasti vetur var óvenjusnjó-
þungur. Kannski er þetta ný
sveifla?“
Blaðamaður rifjar upp frásagnir
sem honum voru lesnar frá Græn-
landi fyrir löngu. Þar háðu menn
marga hildina við óblíð veður, rost-
unga og ísbirni. Hugurinn hvarflar
því að þeim hættum sem bíða
þeirra fáu sem ferðast um þessar
slóðir á veturna.
Bjarki segir að mesta hættan
stafi af lagnaðarísnum á haustin.
Hann sé þunnur en seigur. „Þess
vegna hætta menn sér stundum
lengra út á ísinn en óhætt er.
Vegna myrkurs getur verið erfitt
að greina hvað er framundan. Ef
maður fellur niður um vök er oft
erfitt að koma sér upp úr aftur því
að skörin brotnar stöðugt undan
manni.
Seinni hluta vetrar og á vorin er
hættan minni. Þá er ísinn þykkari.
Skarirnar láta því síður undan og
þar að auki er bjartara.“
Önnur helsta hættan er veðrið.
Skyndilega getur brostið á með
stormi og hríð. Þegar þetta tvennt
ásamt kuldanum fer saman er
mönnum mjög hætt við kali. Það
hefur komið fyrir að menn hafi kal-
ið mjög illa á fótum, en það er
fremur sjaldgæft. Menn verða því
að gæta að sér og félaga sínum.
Tjaldið getur rifnað í slíku of-
viðri eða hreinlega fokið út í busk-
ann. Þá verða menn að láta fyr-
irberast í svefnpokanum þangað til
styttir upp.
„Við mennirnir erum ólíkir
hundunum,“ segir Bjarki. „Þeir
hnipra sig saman og bjóða kuld-
anum og veðurhamnum birginn.
Við verðum aftur á móti að dúða
okkur sem mest við megum.“
Í HNOTSKURN
»Norðaustur-Grænland erstærsti þjóðgarður heims,
972.000 km².
»Síríus-varðflokkurinn hef-ur eftirlit á svæðinu.
Strandlengjan er 160.000 km².
»Norðmenn innlimuðuhluta Norðaustur-
Grænlands árið 1931 og köll-
uðu það Eiríks land hins
rauða.
»Alþjóðadómstóllinn í Haagdæmdi Dönum yfirráð á
öllu Grænlandi árið 1933 og
lagði um leið til að þeir hefðu
gæsluflokk á Norðaustur-
Grænlandi.
»Flestöll dýr innan þjóð-garðsins eru alfriðuð.
Síríus-varðflokkurinn var stofnaður árið 1950. Í hon-
um eru 12 varðliðar og 100 sleðahundar. Bækistöðvar
hans eru í Danaborg á Norðaustur-Grænlandi.
Hlutverk varðflokksins er að gæta hagsmuna
danska ríkisins á svæðinu, annast hernaðarlegt eft-
irlit, aðstoða vísindaleiðangra og kanna dýralíf svæð-
isins. Hann heitir eftir Síríusi sem er skærasta fast-
astjarnan á himninum um þessar slóðir.
Gæslusvæði flokksins er 160.000 km² fyrir norðan
74. breiddargráðu. Þetta er stærsta óbyggða svæði
heims, en á veturna eru þar einungis 27 manns í fjór-
um stöðvum. Hæst fer hitinn í 15 stig syðst á svæðinu að sumarlagi, en
frostið getur orðið allt að 50 stig á veturna.
Varðflokkurinn er hluti danska sjóhersins, en ókvæntir karlmenn á aldr-
inum 20-30 ára, sem eru í einhverri hinna þriggja deilda hersins, geta sótt
um inngöngu. Þeir eru við störf í 26 mánuði samfleytt en fá einnar viku frí
eftir eitt ár til þess að fara til tannlæknis á Íslandi og njóta lífsins. Á þessum
rúmlega tveimur árum ferðast þeir á hundasleðum um 9.000 km meðfram
ströndum Norðaustur-Grænlands.
Ókvæntir karlmenn