Morgunblaðið - 27.09.2008, Side 27

Morgunblaðið - 27.09.2008, Side 27
EVRA á Íslandi – hvenær og hvernig var yfirskrift ráðstefnu sem viðskiptaráðuneytið stóð að í vikunni ásamt HR og Háskólanum á Bifröst. Þar voru kynntar rann- sóknir fjögurra háskólastofnana á umfangi og áhrifum svokallaðrar evruvæðingar, eða sjálfkrafa upp- töku evru og annarrar erlendrar myntar á Íslandi. Þar kom margt afar athyglisvert fram sem snertir grundvallaratriði í þessari umræðu og er fræðilegt innlegg í mikilvæg- ustu stjórnmálaumræðu dagsins í dag og næstu missera. Opin og upplýsandi umræða um framtíðarfyr- irkomulag peningamálastefnunnar og gjaldmið- ilsins er mikilvæg. Fyrst og fremst skiptir hún máli þegar horft er til lengri tíma í efnahagslegu tilliti. Helstu kostir og gallar þess að taka upp evru á Íslandi snúa að langtímahagsmunum þó að umræðan verði ágengari þegar þrengir að í þjóðarbúinu. Það er þó augljóst að skýr stefna til framtíðar er nauðsynlegur þáttur í að ná sem fyrst jafnvægi í efnahagsmálum. Evruumræðan snýst því bæði um langtíma og skammtíma hags- muni og ómögulegt er að skilja þar á milli með rökrænum hætti. Engin evra án aðildar Vikan sem nú er að líða undir lok var ein- staklega tíðindamikil í þessari umræðu og varð- aði mikilvæga áfanga í þróun umræðunnar. Á flokksstjórnarfundi Samfylkingarinnar fyrir réttri viku komu fram afar skýr sjónarmið fram- kvæmdastjóra stærstu samtaka launþega og vinnuveitenda. Vilhjálmur Egilsson, fram- kvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins og Gylfi Arnbjörnssonar, framkvæmdastjóri Alþýðu- sambandsins, fóru þar hörðum orðum um núver- andi peningamálastefnu og töldu einboðið að Ís- lendingar leituðu leiða til að taka upp evru sem mynt með formlegum hætti, með tvíhliða samn- ingi við eða aukaaðild að Efnahags- og mynt- bandalagi Evrópusambandsins (EMU). Ljóst er að margir eru á sama máli enda var megintilgangur ferðar hinna tvíhöfða Evrópu- nefndar að kanna lagalegar og pólitískar for- sendur slíkrar aukaaðildar. Ferð nefndarinnar var mikilvæg og árangursrík að því marki að skýr svör bárust við þeim vangaveltum, hvort Ís- land gæti tengst EMU með einum eða öðrum hætti. Joaquín Almunia, sem fer fyrir pen- ingastefnu- og efnahagsmálum í framkvæmda- stjórn Evrópusambandsins (ESB) svaraði spurn- ingum íslensku sendinefndarinnar skýrt og greinilega, að lagalega væri ekki svigrúm innan sáttmála ESB að Ísland tæki upp evruna nema í kjölfar aðildar að ESB. Ýmsir hafa gælt við þann möguleika að hægt væri að komast að annarri niðurstöðu á pólitísk- um vettvangi. Það er þó hæpið að gefa sér að svo djúp gjá sé á milli framkvæmdastjórnar ESB og for- ystumanna Evrópuríkjanna sem skipa ráðherraráðið að niðurstaðan verði önnur á síðarnefnda vettvang- inum. Því síður að til staðar sé næg- ur pólitískur vilji til að breyta sátt- mála ESB svo Íslandi geti gerst aðili að ESB á grundvelli EES- samningsins. Einhliða upptaka evru er óraun- hæf, nema sem tímabundin aðlögun að aðild að ESB og EMU. Af þeim sökum er umræðan enn á ný stödd á krossgötum. Valkostirnir eru aðeins tveir, ann- aðhvort höldum við fast og óhikað við markaða peningastefnu og íslensku krónuna eða setjum stefnuna með afgerandi hætti á aðild að ESB og í kjölfarið EMU. Af-evruvæðing eða full evruvæðing Enn öðrum áfanga í evruumræðunni var náð á þriðjudaginn var þegar kynntar voru rannsóknir fjögurra háskólastofnana á umfangi og áhrifum af svokallaðri evruvæðingu, eða sjálfkrafa upp- töku evru og annarrar erlendrar myntar á Ís- landi. Í janúar síðastliðnum ákvað viðskiptaráðu- neytið að styrkja háskólastofnanirnar fjórar til rannsókna á þessu fyrirbæri og var afraksturinn kynntur á vel sóttri ráðstefnu sem ráðuneytið hélt í samstarfi við Háskólana á Bifröst og í Reykjavík. Mikill samhljómur var í máli Friðriks Más Baldurssonar, Eiríks Bergmanns Einarssonar og Emils B. Karlssonar sem allir fjölluðu um ofan- greint viðfangsefni frá ólíkum hliðum. Að mati Friðriks Más og Richard Portes með- höfundar hans eru valkostirnir í raun aðeins tveir. Annaðhvort af-evruvæðing hagkerfisins eða full evruvæðing þess með upptöku evru sem myntar. Óbreytt stefna sem hægt og bítandi hef- ur leitt til aukinnar notkunar erlendra gjald- miðla á fjármagnsmarkaði, vinnumarkaði og vörumarkaði, sé til þess gerð að grafa undan fjármálastöðugleika og skapa frekari óstöð- ugleika í þjóðarbúskapnum. Af-evruvæðing felur í sér að undið sé ofan af lántökum í erlendri mynt, auknar öryggiskröfur gerðar vegna lánveitinga til innlendra aðila í er- lendri mynt og aðskilinn innlendi og erlendi hluti viðskipta bankanna. Að mati Friðriks Más og Richard Portes myndu slíkar takmarkanir á markaðshegðun bankanna að öllum líkindum fæla þá frá landinu. Niðurstaðan yrði því með öðrum orðum á þá leið að stór hluti bankakerf- isins yrði í raun sendur úr landi. Slíkar ráðstaf- anir myndu þar með draga tennurnar úr at- vinnugrein sem nú stendur undir tíunda hluta verðmætasköpunarinnar. Niðurstaða fræðimann- anna er því ótvírætt sú að út frá sjónarmiði fjár- málastöðugleika sé full aðild að EMU vænleg- asta leiðin. Eiríkur Bergmann taldi að evruvæðing væri óheppilegasti kosturinn í peningamálum, að í henni fælust flestir gallar upptöku evru en án ávinnings af EMU aðild og tók Emil í svipaðan streng. Auk þeirra þriggja hélt Peter Dyrberg, for- stöðumaður Evrópuréttarstofnunar HR, erindi um lagalega færar leiðir til tengingar Íslands við evru. Niðurstaða hans var mjög skýr og á sömu lund og skilaboð Joaquín Almunia degi síðar. Ekki er lagaleg stoð í sáttmála sambandsins til upptöku evru án aðildar að ESB. Lærdómur vikunnar Lærdómur vikunnar er skýr og á að leiða okk- ur áfram í umræðunni um framtíðarfyr- irkomulag peningamála. Í fyrsta lagi er ljóst að fyrir því eru alvarlegar lagalegar hindranir að Íslandi bindist EMU án aðildar að ESB. Teljast verður nær útilokað svo víðtæk pólitísk samstaða geti myndast innan ráðherraráðs ESB að sátt- mála Evrópusambandsins verði breytt í þágu Ís- lands. Sérstaklega ef fyrir liggur að Íslendingar kæra sig ekki um fulla aðild að Evrópusamband- inu. Í öðru lagi eru sterkar vísbendingar um að hægt og bítandi sé Ísland að færast í átt að evruvæðingu sem getur haft alvarlegar efna- hagslegar afleiðingar. Fræðimenn hafa haft uppi alvarleg varnaðarorð og hvatt stjórnvöld til að taka af skarið áfram eða aftur á bak. Það er ábyrgðarhluti að stuðla að óbreyttu ástandi þegar í því felast stórar hættur og mik- ilvægt að mörkuð verði skýr stefna til framtíðar. Það er ekki aðeins gert til að skapa framtíð- arhagvaxtarskilyrði heldur einnig til að lægja öldur í efnahagslífinu nú, því óvissa um framtíð- arfyrirkomulag í peningamálum fælir fjárfesta frá landinu. Á fyrrnefndum flokksstjórnarfundi Samfylk- ingarinnar átti Jónas Haralz, fyrrverandi banka- stjóri, líklegast kollgátuna um hvaða skref ber að taka. Að hans mati er eina leiðin til að ganga úr skugga um hvað í aðild að Evrópusambandinu felst að hefja aðildarviðræður. Ef samningsnið- urstaðan verður slíkum annmörkum háð að þjóð- in sættir sig ekki við, þá og fyrst þá er eðlilegt að leita sérstakrar úrlausnar fyrir Ísland um að- ild að EMU án fullrar aðildar að sambandinu. Eftir Björgvin G. Sigurðsson » Valkostirnir eru aðeins tveir, annaðhvort höldum við fast og óhikað við markaða pen- ingastefnu og íslensku krónuna eða setjum stefnuna með afger- andi hætti á aðild að ESB og í kjölfarið EMU. Björgvin G. Sigurðsson Höfundur er viðskiptaráðherra. Áfangar í evruumræðunni MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2008 27 Líflaust Lífið við Laugaveginn birtist mönnum með ýmsum hætti. Stundum er þar mikið líf en stundum er þessi aðalverslunargata Reykjavíkur líflítil. Golli Blog.is Guðrún Þóra Hjaltadóttir | 26. sept. Mun offita sliga heilbrigðiskerfið? Ef fram fer sem horfir mun ofþyngd þjóðarinnar sliga íslenskt heilbrigð- iskerfi eftir nokkur ár. Í dag er talið að fimmti hver Íslendingur sé of þungur og það er í öllum aldurshópum. Það virðist vera eins og yfirvöld átti sig ekki á ástandinu sem mun koma, því vandamálið er rétt að byrja og það mun breiðast hratt út og kosta okkur alveg glás af peningum. Ofþyngd er dauðans alvara og þá er ég ekki eingöngu að tala um fituna sjálfa heldur alla þá fylgikvilla sem fylgja offitu. Það hljóta flestir að átta sig á því að lík- ami okkar er byggður fyrir ákveðna stærð og þegar stærð okkar verður meiri en líffærin ráða við lætur líkaminn í sér „heyra“, það gerir hann svo í formi sjúk- dóma. Það verður að takast á við þessa þró- un og það strax. Meira: gudruntora.blog.is Ómar Ragnarsson | 26. september Halda límingarnar? Það er títt að tekið sé svo til orða í seinni tíð að þessir eða hinir séu að fara á límingunum út af einhverju þegar örvænt- ing eða ótti ná yfirhönd- inni. Í öllu umrótinu nú, þegar aðvör- unarorð undanfarinna ára eru að sanna sig, koma fram ýmsar hugmyndir, sem benda til þess að skammt sé í að menn séu að fara á límingunum. Límingarnar, sem hafa haldið íslensku samfélagi saman hafa falist í umráðum og eign þjóðarinnar yfir auðlindum sín- um á sjó og landi. Þessar límingar verða að halda, hvað sem öðru líður – það verður að vera tryggt að þessar auðlindir komist ekki á örfárra hendur og að lok- um í hendur útlendinga. … Meira: omarragnarsson.blog.is Guðmundur Jónas Kristjánsson | 26. sept. Þörf á þjóðlegri stjórnlyndisstefnu? Í ljósi upplausnar á fjár- málamörkuðum heimsins í dag og nánast efnahags- öngþveitis á Íslandi með gengishruni, vaxataokri og verðbólgubáli, má fyllilega spyrja, hvort einskonar þjóðleg stjórnlyndisstefna þurfi ekki að koma til? Ljóst er að peningamálastefna undanfarinna ára er gjaldþrota. Seðla- bankinn er eins og náttröll, og ríkisstjórn- in stendur agndofa og gerir ekki neitt. Fyrst stærsta fjármálaveldi heims virð- ist tilbúið að beita einum mestu stjórn- lyndisaðgerðum sem sögur fara af til bjargar efnahag sínum, Bandaríkjanna, hvers vegna ætti þá litla Ísland ekki að þurfa að gera það sama? Í þeim ólgusjó sem nú er á peninga- og gjaldeyrismörk- uðum heims gengur ekki að vera með nánast minnstu mynt heims fljótandi eins og korktappa óvarða fyrir veðri og vind- um. … Meira: zumann.blog.is Stefán Gíslason | 26. september Fróðleiksferða- mennska? Á dögunum fékk ég at- hyglisverðan tölvupóst frá ungri konu í Svíþjóð, þar sem hún var að leita eftir góðum ráðum við allsérstæðu vandamáli sem plagar sænsk sveitarfélög og op- inberar stofnanir. Svíar hafa nefnilega tekið svo afgerandi forystu í ýmsum þáttum umhverfismála að þangað streyma heilu sendinefndirnar víða að til að fræðast um það hvernig Svíar leysi hin ýmsu viðfangsefni, svo sem sjálf- bært skipulag borga og bæja, stjórnun úrgangsmála og uppbyggingu sjálfbærra orkukerfa. Nú er svo komið að margir opinberir starfsmenn hafa ekki undan að taka við gestum og útskýra fyrir þeim hvernig hin ýmsu umhverfismál eru leyst í viðkomandi stofnun. … Meira: stefangisla.blog.is

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.