Morgunblaðið - 15.11.2008, Side 48

48 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 2008
ÉG HEF eins og aðrir lands-
menn fylgst af áhuga með mál-
efnum lands og þjóðar, og hef
ég ekki haft mig mikið í
frammi hvorki í fjölmiðlum
eða stjórnmálum. Ekki er það
ætlun mín með skrifum þess-
um að skilgreina ástæður
kreppunnar eða hverjum er
um að kenna. Það hafa aðrir
gert af miklum eldmóð. Hins vegar hefur farið
minna fyrir umræðunni um það hvernig við
bregðumst við þessum stærsta efnahagsvanda
sem þjóðin hefur sennilega glímt við í langan
tíma.
Ég hef beðið óþreyjufullur eftir einhverri
heildstæðri áætlun stjórnvalda þannig að forða
megi fjölskyldum og fyrirtækum landsins frá
þroti, mjög brýnt er að strax verði kynnt víðtæk
og öflug aðgerðaáætlun þar sem allir leggja sitt
af mörkum til að byggja upp efnahag landsins á
nýjan leik.
Ég hef tekið saman tillögur að aðgerðum sem
ég ætla að leyfa mér að birta hér en þær eru svo-
hjóðandi:
1. Lækka öll laun í landinu þannig að þeir sem
hafa kr. 600.000 á mánuði lækka um 5%, þeir sem
hafa kr. 800.000 á mánuði lækka um 7% og þeir
sem hafa kr. 1.000.000 og hærra lækki um 10%.
Kjörið væri að byrja á forseta lýðveldisins, ráð-
herrum og þingmönnum. Sama gildir um þá sem
þiggja lífeyrisgreiðslur sem eru í ofangreindum
launaflokkum. Gerð eftirlaunaframvarps þarf að
ljúka sem fyrst. Spara má milljarða með þessum
aðgerðum auk þess sem fordæmi þeirra mun
skapa virðingu erlendis og einnig meðal þegna
landsins. Þetta væri tímabundin aðgerð, t.d. í eitt
til tvö ár.
2. Auka þarf þorksveiðikvóta um 25-30.000
tonn sem færi á leigumarkað. Einnig þyrfti að
hækka aflamark í öðrum fisktegundum. Þetta
þarf að gera strax.
3. Gefa út yfirlýsingu um aðild að ESB og upp-
töku evru um leið og þess er kostur, með fyr-
irvara um að samningar náist um auðlindir Ís-
lands. Þetta reyndist t.d. Finnum vel og því er
brýnt að hefja strax undirbúning
4. Fara að dæmi Reykjavíkurborgar, þannig að
ríki og sveitarfélög taki langtímalán og hefji
undirbúning á viðhaldsfrekum framkvæmdum til
að spyrna við atvinnuleysi í viðkomandi sveit-
arfélögum.
5. Ljúka samningum við Norðurál um bygg-
ingu 4x90.000 tonna álvers í Helguvík og aðstoða
Norðurál við fjármögnun álversins þannig að
vinna geti hafist þar sem fyrst. Þetta myndi
tryggja vinnu við uppbyggingu álversins til 2013.
Tryggja þarf álverinu næga orku. Reyna með öll-
um ráðum að ná samningum um byggingu álvers
á Bakka, hefja umræður um lausn á þeim málum
hið fyrsta. Greiða þarf fyrir stækkun álvers í
Straumsvík strax. Til að af þessu geti orðið þarf
að tryggja meiri raforku, því væri brýnt að virkja
efri hluta Þjórsár á tveimur stöðum. Mál þetta er
vel á veg komið og nánast hægt að hefja fram-
kvæmdir fljótlega. Til að álver á Bakka geti risið
þarf að halda áfram virkjun Kröflu og Þeista-
reykja. Mikilvægt er að umhverfismálaráðherra
dansi í takt við nýja tíma og reyni að greiða fyrir
málum, ekki að flækja þau meira en þörf krefur.
6. Festa vísitöluna í 8% á ársgrundvelli til að
koma til móts við fólk þannig að það missi ekki
heimili sín eða verði fyrir stórfelldu eignatjóni,
einnig til að tryggja fyrirtækjum í landinu nauð-
synleg rekstrarskilyrði. Lífeyrissjóðir og bankar
verða fyrir tapi vegna þessa en við skulum átta
okkur á því að lífeyrissjóðir eru eign fólksins í
landinu, og því brýnt að þeir komi að málum eins
og allir aðrir. Þessi ráðstöfun yrði tímabundin,
t.d. eitt ár.
7. Lækka stýrivexti strax í 6%. Stýrivextir eru
nú 18%, rökin eru að þetta hafi verið nauðsynlegt
til að styrkja krónuna og halda gjaldeyri í land-
inu. Staðreyndin er sú að þótt stýrivextir verði
30% mundi það ekki laða að fjárfesta til að kaupa
krónuna eins og staðan er nú, en við fáum stað-
festingu mjög fljótlega hvort þessi stýravaxta-
hækkun skili því sem til er ætlast. Nær væri eins
og áður sagði að hafa stýrivexti 6% en skatt-
leggja þá mjög hátt sem ætla með gjaldeyri úr
landi, t.d. 35% og halda þannig gjaldeyrinum hér
heima. Seðlabankinn, Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn og ríkisvaldið þurfa að vinna að heild-
stæðri áætlun um gjaldeyrismálin.
8. Skattleggja alla munaðarvöru sem flutt er
inn til landsins mjög hátt.
9. Umfram allt að styrkja og styðja þau fyr-
irtæki sem nú eru starfrækt, og tryggja þeim
eðlilegan aðgang að fjármálaþjónustu og lánum
þannig að þau geti verið starfhæf áfram.
10. Einnig þarf að vinna áfram að nýsköpun og
styðja sprotafyrirtæki eins og hægt er samhliða
þessum aðgerðum, þó er ljóst að þar er um lang-
tímaverkefni að ræða.
11. Björgólfur Thor, Jón Ásgeir og aðrir
stærstu hluthafar bankanna sem féllu, staðhæfa
að eignir bankanna erlendis séu meira virði en
skuldir þeirra. Ráð væri að þeir keyptu þessar
eignir fyrir skuldirnar og myndu þannig létta á
skuldum þjóðarinnar og leggja þannig sitt af
mörkum í þeirri baráttu sem framundan er.
Kæru landar, ég skrifa til ykkar sem Íslend-
ingur, ég hef óbilandi trú á bæði landi okkar og
þjóð. Það er mjög mikilvægt að allir leggi sitt af
mörkum í þeirri baráttu sem framundan er. Það
er verkefni ríkisstjórnar Íslands að leiða þjóðina
fram á veginn í þeirri baráttu, það er kominn
tími til að einhver aðgerðaáætlun verði lögð fyrir
þjóðina strax. Þegar það gerist þá getum við haf-
ið uppbyggingar- og endurreisnarstarfið.
Hefjumst handa
Halldór Karl Ragnarsson, framkvæmda-
stjóri Húsaness ehf., Reykjanesbæ.
GUNNAR
Smári Egilsson
stundar hvítþvott
hér á síðum
Morgunblaðsins
með daglegum
greinum. Hann
titlar sig blaða-
mann en hefur
þverbrotið skráð-
ar og óskráðar siðareglur blaða-
manna í þjónustu Jóns Ásgeirs Jó-
hannessonar. Á miðju sumri 2002
stofnuðu Gunnar Smári Egilsson og
Ragnar Tómasson lögfræðingur
einkahlutafélagið Frétt ehf. og
keyptu rekstur Fréttablaðsins sem
hafði komist í þrot undir stjórn
Gunnars Smára. Þeir voru leppar
Jóns Ásgeirs Jóhannessonar sem þá
var forstjóri Baugs.
Viðskiptahugmynd Jóns Ásgeirs
var að láta verslanir í eigu Baugs
kaupa auglýsingar í Fréttablaðinu
til að festa blaðið í sessi. Baugur var
almenningshlutafélag á þessum
tíma og óeðlilegt, ef ekki ólöglegt,
að forstjóri Baugs myldi undir
einkafyrirtæki sitt.
Eftir því sem Fréttablaðinu óx ás-
megin varð Jóni Ásgeiri hugleikn-
ara að nota útgáfuna til að jafna um
Davíð Oddsson forsætisráðherra.
Davíð hafði gagnrýnt matvöruversl-
anir fyrir að lækka ekki vöruverð
þegar gengi krónunnar hækkaði. Á
Alþingi í janúar 2002 sagði Davíð í
utandagskrárumræðum að til
greina kæmi að skipta upp Baugi ef
fyrirtækið misnotaði markaðs-
ráðandi stöðu sína.
Jón Ásgeir tók gagnrýninni illa.
Hreinn Loftsson stjórnarformaður
var sendur á fund Davíðs. Þeir hitt-
ust í London. Forstjóri Baugs beit
það í sig að forsætisráðherra stæði á
bak við húsrannsóknina haustið áð-
ur. Honum fannst óhugsandi að lög-
reglan tæki Baug til rannsóknar án
beinna fyrirskipana frá forsætisráð-
herra. Dagskrárvaldi Fréttablaðs-
ins, sem Jón Ásgeir stýrði án þess að
almenningur vissi að hann ætti blað-
ið, skyldi beitt á forsætisráðherra.
Veturinn 2003 varð til áætlun hjá
Jóni Ásgeiri og Gunnari Smára rit-
stjóra um að binda enda á pólitískan
feril Davíðs en þingkosningar voru
þá um vorið. Fyrir kosningar eru
stjórnmálamenn hvað veikastir fyr-
ir. Ef tekst að draga trúverðugleika
og heilindi stjórnmálamanns í efa
skömmu fyrir kosningar stendur
hann höllum fæti. Í hita kosninga-
baráttunnar er snúið að vinda ofan
af rangfærslum og blekkingum.
Í aðdraganda kosninganna fengu
Baugsmenn góðan liðstyrk frá for-
sætisráðherraefni Samfylking-
arinnar, Ingibjörgu Sólrúnu Gísla-
dóttur. Í svonefndri Borgarnesræðu
tók hún málstað Baugs og gaf sterk-
lega til kynna að málefnalegar
ástæður lægju ekki að baki rann-
sókn lögreglu- og skattyfirvalda á
fyrirtækinu.
Hinn 1. mars 2003 birtist fjögurra
dálka forsíðufyrirsögn á Frétta-
blaðinu: Óttuðust afskipti forsætis-
ráðherra. Í opnufrétt inni í blaðinu
er sagt að Davíð Oddsson hafi vitað
um Jón Gerald Sullenberger áður
en hann kærði Baug og gefið til
kynna að Davíð hafi staðið á bak við
aðför yfirvalda að fyrirtækinu.
Tölvupóstar á milli yfirmanna
Baugs og ljósrit úr fundargerðum
birtust á síðum Fréttablaðsins til að
renna stoðum undir fréttina. Fund-
ur Hreins Loftssonar og Davíðs í
London árið áður var kallaður
„leynifundur“ til að blása saknæmi í
fréttina. Vitnað var í Jón Ásgeir og
var hann eina munnlega heimildin
sem getið var um í fréttinni. „Jón
Ásgeir sagði við Fréttablaðið að
hann gæti staðfest það eitt að
Hreinn hefði gert stjórn Baugs
grein fyrir fundinum með Davíð þar
sem Jón Gerald Sullenberger hefði
borið á góma.“
Orðalagið „staðfest það eitt“ átti
að gefa til kynna að Jón Ásgeir
hefði mest lítið komið nálægt
vinnslu fréttarinnar og hann væri
aðeins heimildarmaður úti í bæ. Til
að blekkja lesendur enn frekar stóð
í niðurlagi fréttarinnar að „Hreinn
Loftsson vildi í samtali við Frétta-
blaðið í gær ekkert tjá sig um þessi
mál“.
Jón Ásgeir er eini maðurinn sem
hafði aðgang að gögnum Baugs og
átti beina aðild að fréttinni með því
að til hans var vitnað. Síðar kom í
ljós, í hádegisfréttum RÚV hinn 4.
mars, að Hreinn Loftsson var einnig
heimildarmaður blaðsins.
Tveir stjórnarmenn í almennings-
hlutafélaginu Baugi, Þorgeir Bald-
ursson og Guðfinna Bjarnadóttir,
sögðu í fjölmiðlum að trún-
aðarbrestur hefði orðið og sögðu sig
úr stjórninni. Með afsögn sinni
sendu þau skýr skilaboð um að Jón
Ásgeir bæri ábyrgð á trún-
aðarbrestinum.
Í Fréttablaðinu 2. maí 2003 var
loks tilkynnt hverjir væru eigendur
útgáfufélagsins. Auk leppanna
tveggja, Gunnars Smára ritstjóra
og Ragnars Tómassonar, áttu félag-
ið Jón Ásgeir, konan hans Ingibjörg
Pálmadóttir og Jóhannes faðir
hans, Árni Hauksson og viðskipta-
félaginn Pálmi Haraldsson. Það var
engin tilviljun að eignarhaldið var
upplýst á sama tíma og Baugur var
afskráður sem almenningshluta-
félag.
Gunnar Smári var viljugt verk-
færi Jóns Ásgeirs til óþurftarverka
sem enginn heiðvirður blaðamaður
myndi leggja nafn sitt við.
Gunnar Smári blaðamaður
Páll Vilhjálmsson
blaðamaður
ÞAÐ FÓR eins
og maður bjóst
við. Íslendingar
fengu ekki sæti í
öryggisráði Sam-
einuðu þjóðanna.
Enda má segja:
Hvað hefur þjóð
eins og okkar að
gera þangað sem
ekki höndlar sín eigin efnahags- og
bankamál? Samfylkingin veðjaði
þarna á rangan hest. En batnandi
fólki er best að lifa. Það hendir okk-
ur öll að veðja á rangan hest. Um
leið og ég býð Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur velkomna heim frá
Bandaríkunum þá vil ég óska henni
alls góðs og fulls bata.
Ég veit af fenginni reynslu að hún
mun sjá nýja möguleka á skákborði
stjórnmálanna.
En ég vil gefa henni nokkur góð
ráð. Nýtum nú sendiráðin okkar á
Norðurlöndum og meginlandi Evr-
ópu í samvinnu við háskólana okkar
til að kortleggja samkeppnisstöðu
atvinnuvega okkar. Biðjum einn
skólann um landbúnaðarmál, annan
um innlendan iðnað og þann þriðja
um sjávarútvegs- og stóriðjumál. Í
þessar skýrslur mætti líka setja mat
á samkeppnishæfni í Evrópusam-
bandinu eða utan þess. Stefnum að
því að opinbera þessar skýrslur á
vordögum. Nýtum nú allt það unga,
já og miðaldra fólk sem er við nám í
háskólum landsins. Nú ríður mikið á
að atvinnuvegir okkar fái sann-
gjarna málsmeðferð og fái sambæri-
leg starfsskilyrði og í nágrannalönd-
unum. Einnig er mikilsvert að
landbúnaðurinn okkar fái sann-
gjarna forgjöf. Mér finnst vanta
talsvert upp á það. Beinum nú kröft-
unum inn á við. Um kristilegt sið-
gæði vil ég segja þetta: Kröftugi
menntamálaráðherrann, Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir, fór mikinn í
þinginu síðasta vetur að afmá kristi-
lega fræðslu úr námsskrám skól-
anna. En ég vil bara benda henni á
að það er einmitt styrkur þjóð-
arinnar á tímum eins og eru núna að
eiga nóg af umburðarlyndi og kristi-
legu siðgæði.
Um einkavæðingu bankanna vil
ég segja þetta: Þar voru mikil mis-
tök gerð og bönkunum hleypt allt of
langt. Það hefði algjörlega þurft að
aðskilja innlenda og erlenda starf-
semi bankanna.
Eins og venjulega eru það sak-
lausir viðskiptavinir bankanna sem
blæðir og að sjálfsögðu skattborg-
arar þessa lands. Það þarf nú svolít-
ið til að reita breska ljónið til reiði.
Við förum ekki bara með græðgis-
hramminn inn í breskt samfélag og
segjumst svo ekki borga.
Nú þurfum við Íslendingar að
vanda okkur við uppbyggingu
bankakerfisins.
Tryggja þarf jafnrétti kynjanna í
stjórnunarstöðum og passa að kerfið
sé gegnsætt og að eignatengsl séu
með eðlilegum hætti. Ofurlaun verða
að heyra liðinni tíð.
Við megum ekki missa bankana
aftur á altari græðgisvæðingarinnar.
Alþingi Íslendinga ber hérna
mikla ábyrgð. Alþingi verður að
semja nýjar reglur svo að svona
stórslys komi ekki fyrir aftur. Ís-
lendingar verða að ná mannorði sínu
aftur á erlendri grund. Hvað finnst
þér?
Góð ráð til
Ingibjargar
Sólrúnar
Sveinn Halldórsson,
formaður Framsókn-
arfélags Hafnarfjarðar.
MEÐ þeirri óvissu
sem ríkir nú um fram-
vindu efnahagsmála
eykst óöryggi meðal
fólks og framtíðin virð-
ist óljós og ógnvænleg.
Slíkar kringumstæður,
eins og margt gott fólk
hefur bent á að undan-
förnu, bjóða upp á of-
beldisfull viðbrögð. Ofbeldi leiðir hins vegar til
meira ofbeldis og af þeirri leið er erfitt að snúa
þegar hún hefur verið valin.
Eitt er það ljós í myrkrinu í atburðarás und-
anfarandi vikna sem lýsir fram á við og gefur
von um betri tíð. Þetta eru stigvaxandi mótmæli
fólks sem mætir kl. 3 á Austurvelli á hverjum
laugardegi til þess að krefjast þess að vikið verði
af fáránlegri braut græðgi og sérgæsku og að
mannleg gildi og tillit til manneskjunnar verði í
fyrirrúmi.
Það er ekkert mikilvægara nú þegar við get-
um valið um leiðir en að við höldum friðinn. Í
friði höfum við, fólkið, stjórn á atburðarásinni og
það er ekkert sem ráðandi öfl óttast meir en
friðsöm mótmæli. Við þeim eiga stjórnvöld engin
svör nema, ef mótmælin öðlast nægilegan styrk,
að hlusta og þegar til lengdar lætur að fara að
óskum fólksins eða víkja fyrir einhverju nýju.
Ofbeldisfull mótmæli eru hinsvegar mikil náð-
argjöf ríkjandi öflum. Þá geta þau slakað á og
hafið sína langþráðu viðbragðsáætlun til þess að
stilla „skrílinn“. Nú eru það stjórnvöldin sem ná
tökum á framvindunni og stíga fram sem hinn
ábyrgi sem bjargar þjóðfélaginu frá upplausn
„skrílsins“ sem er nú hin nýja nafngift fólksins
og hver þarf að hlusta á „skríl“? Nú þarf ekki
lengur að ræða alvarlega þá upplausn og þá
óreiðu sem stjórnvöldin sjálf sköpuðu og urðu
upphafleg kveikja að hinum „háskalegu“ mót-
mælum.
Látum því ekki snúa á okkur! Látum ekki
ögra okkur með frásögnum af 250 manna vara-
liði lögreglu sem bíður kallsins, né heldur með
viðbragðsáætlunum Nató við mótmælum fólks-
ins. Látum jafnvel ekki ögra okkur þótt þeir
mæti og stilli upp sínum plastskjöldum eða
mundi gasbrúsana í átt til okkar. Höldum frið-
inn!
Í stað ofbeldis þurfum við að verða ennþá
fleiri sem mætum á Austurvöll og á fleiri fund-
um og uppákomum um allt land. Verðum ennþá
fleiri sem hlustum á einlæga rödd hjartans og
krefjumst þjóðfélags sem setur manneskjuna of-
ar græðgi og sérgæsku. Það eru engir aðrir sem
geta áorkað þessari stefnubreytingu nema við,
nema þjóðin sjálf með samhljóm og samstöðu.
Samstöðu um það sem skiptir raunverulega máli
fyrir okkur sjálf og fyrir þær kynslóðir sem eiga
eftir að lifa í þessu landi.
Rjúfum ekki friðinn!
Júlíus Valdimarsson, félagi í Húmanistahreyf-
ingunni og talsmaður Miðstöðvar menninga.
Viðskiptahugmynd Jóns Ás-
geirs var að láta verslanir í
eigu Baugs kaupa auglýs-
ingar í Fréttablaðinu til að
festa blaðið í sessi. Baugur
var almenningshlutafélag á
þessum tíma og óeðlilegt, ef
ekki ólöglegt, að forstjóri
Baugs myldi undir einkafyr-
irtæki sitt.
’